Το στοίχημα "Πειραιάς": Ο δρόμος προς την αναβίωση μιας ιστορικής πόλης

Δεν είναι μόνο λόγω της θερινής σεζόν που κατεβαίνοντας στον Πειραιά βλέπεις πλέον το λιμάνι και τις αγορές του να σφύζουν από ζωή. H δημιουργία τριών σταθμών μετρό στην περιοχή, αλλά και τα νέα πρότζεκτ που διαρκώς ξεφυτρώνουν τριγύρω έχουν δώσει αφορμή σε Αθηναίους και επισκέπτες να κατεβαίνουν ολοένα και συχνότερα στα νότια για μπάνιο, βόλτες, ψώνια και ψυχαγωγία. Πού οδεύει, όμως, αυτή η μεγάλη αναβίωση του Πειραιά;

Μετά τα εγκαίνια του μετρό το ’22, ήταν μία ακόμα μεγάλη νίκη για τους Πειραιώτες όταν ανακοινώθηκε το άνοιγμα του για χρόνια εγκαταλειμμένου Πύργου Πειραιά. Ανολοκλήρωτο για σχεδόν 50 χρόνια, το ιστορικό κτίριο είχε γίνει κατάλοιπο μιας άλλης εποχής, ένας Πύργος-φάντασμα. Οι ελπίδες των κατοίκων για το μέλλον του αναπτερώθηκαν όταν ο Δήμος Πειραιά ανακοίνωσε την ανασυγκρότησή του, ένα μεγαλόπνοο έργο που ανέθεσε στις εταιρείες DIMAND, EBRD και PRODEA Investments. Το 2023 ο Πύργος Πειραιά εγκαινιάστηκε ως το πρώτο "πράσινο", πολυώροφο κτίριο της Ελλάδας, ένα ορόσημο για το νέο κεφάλαιο που ανοίγει η γειτονιά του Πειραιά. "Στόχος ήταν να ξαναμπεί ο Πειραιάς στον πολιτιστικό χάρτη" εξηγεί η Όλγα Ίτσιου, Chief Operating Officer της DIMAND. "Όταν την τετραετία 2016-2020 πραγματοποιούσαμε τη μεγάλη ανάπλαση του Αγίου Διονυσίου, κοιτούσαμε τον Πύργο και σκεφτόμασταν "γιατί να μένει ανεκμετάλλευτος τόσα χρόνια;”. Αναλαμβάνοντας το έργο ανασυγκρότησής του το 2020, επιδιώξαμε να τον μετατρέψουμε στο βασικό τοπόσημο του Πειραιά, να αναπτύξουμε την περιοχή γύρω από τον Πύργο και να τον επανεντάξουμε στη ζωή της γειτονιάς. Θέλαμε να δημιουργήσουμε χρήσεις που θα φέρουν κίνηση ώστε να είναι βιώσιμο και λειτουργικό το έργο αλλά και να συνεισφέρει στην ευρύτερη περιοχή".

Παρότι μέχρι να εγκαινιαστούν τα τέσσερα νέα εστιατόρια της nice n easy στον τρίτο όροφο και το ισόγειο, ο Πύργος είναι προσβάσιμος μόνο σε εργαζόμενους και όχι στο ευρύ κοινό, η περιέργεια των Αθηναίων (και όχι μόνο) για το νέο κτιριακό εγχείρημα δεν εξασθενεί. Όταν πρωτοανακοινώθηκε η ανασυγκρότηση του Πύργου, το έργο είχε στηριχθεί ένθερμα όχι μόνο από τον Δήμο Πειραιά, αλλά και τους ντόπιους, οι οποίοι ανυπομονούσαν να το δουν να αποκτά νέα ζωή, σημειώνει η κα. Ίτσιου. Τόσο η ίδια όσο και ο πρωτοποριακός σεφ Χρήστος Αθανασιάδης, συνιδιοκτήτης της nice n easy, πιστεύουν ότι ο Πειραιάς, ως ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά λιμάνια, έχει δυναμική να φτάσει σε επίπεδο εκείνων της Αμβέρσας και του Ρότερνταμ. "Έχει έρθει η ώρα η περιοχή να ξανασηκώσει το σκήπτρο της" αναφέρει ο Χρήστος Αθανασιάδης που, όντας Πειραιώτης, θεώρησε διθυραμβικό το έργο ανάπλασης του Πύργου, το οποίο θα αναβιώσει συνολικά την αίγλη της γειτονιάς. 

Η συνεργασία της nice n easy με την DIMAND αναμφίβολα θα είναι ένα ακόμη μεγάλο βήμα προς αυτή τη νέα εποχή για τον Πειραιά, καθώς δεν πρόκειται απλώς για άλλο ένα πειραιώτικο στέκι, αλλά ένα επιχειρηματικό στοίχημα που επιδιώκει τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της περιοχή, την αύξηση ενδιαφέροντος του κοινού για αυτή, αλλά κυρίως μια βιώσιμη γαστρονομική εμπειρία, στοιχείο συνυφασμένο με τη φιλοσοφία της nice n easy (μην ξεχνάμε ότι ο εστιατορικός όμιλος άνοιξε το πρώτο βιολογικό εστιατόριο στην Αθήνα, το 2009).

Σε ένα πιο βιώσιμο lifestyle στοχεύει και το ξενοδοχείο "Mitsis N’U Piraeus Port" που εγκαινιάστηκε την άνοιξη του ’24 δίπλα στο λιμάνι του Πειραιά. Η τουριστική κίνηση είναι σαφώς αυξημένη με το άνοιγμα της ξενοδοχειακής μονάδας από τον όμιλο MITSIS. Η Όλγα Ίτσιου θεωρούσε ότι το λιμάνι χρειαζόταν ένα μεγάλο ξενοδοχείο για όσους επισκέπτες δεν θέλουν να καταφύγουν στο χαοτικό αθηναϊκό κέντρο ή άλλες περιοχές της ελληνικής πρωτεύουσας για μια σύντομη διαμονή στην πόλη. Περισσότερους τουρίστες να περιπλανώνται στον Πειραιά έχει εντοπίσει και ο Κοσμάς Καραβάς, ιδιοκτήτης του Lab Piree – Super Studio και του πολυχώρου Pirée, ο οποίος πιστεύει ότι η περιοχή θα διαφοροποιηθεί αρκετά λόγω του Πύργου Πειραιά.

Ο ίδιος ήταν από τους πρώτους που έφερε ένα εναλλακτικό στέκι στη γειτονιά του Αγίου Διονυσίου, το 2016, εγκαινιάζοντας το Lab Piree – Super Studio. Λίγο αργότερα, συνδύασε τέχνη, γαστρονομία και πολιτιστικά events για να δημιουργήσει ένα πολυμορφικό meeting point που θα έδινε άλλη αύρα στον Πειραιά. "Όταν πρωτοήρθαμε στην περιοχή, άτομα σαν κι εμένα και τον Γιάννη Καϋμενάκη, που έχει το "Paleo", δεν είχαμε στο μυαλό μας την ανάπλαση. Πήγαμε πρώτοι από όλους στον Πειραιά για να δημιουργήσουμε κάτι που θα αναδείκνυε τον πειραιώτικο ρυθμό με τον οποίο μεγαλώσαμε ζώντας στο λιμάνι". Πράγματι, οι Πειραιώτες επιχειρηματίες έχουν μια διαφορετική αντίληψη για τον τρόπο που πρέπει να εφαρμοστεί η ιδέα της αναβίωσης.

"Με ενδιαφέρει πολύ ο Μάρκος Βαμβακάρης" παραδέχεται ο Κοσμάς Καραβάς, όταν τον ρωτάω αν ο επαναπροσδιορισμός που διαρκώς επιδιώκει με τα πρότζεκτ του οφείλεται στην επιθυμία του να προβάλλει την ιστορικότητα της γειτονιάς. "Με ενδιαφέρουν πολλά κομμάτια Πειραιά αλλά ειδικά το ρεμπέτικο, οι Μικρασιάτες λόγω της καταγωγής μας και η δωρικότητα του Βαμβακάρη, τα ηχοχρώματα και οι στίχοι του. Αυτή είναι η γειτονιά που μεγάλωσα και θέλω να την αναδείξω". Αυτός είναι και ένας λόγος που τα δωμάτια της Kamara, ενός από τα κτίρια που διαχειρίζεται ο Καραβάς, μετατράπηκαν σε έναν χώρο φιλοξενίας καλλιτεχνών που θα λειτουργεί και ως Airbnb. Μην σας ξενίζει η ιδέα. Βαδίζοντας πλέον σε πιο εικαστικά μονοπάτια, η ομάδα του Pirée θεώρησε ότι θα εξυπηρετούσε το κοινό του να μπορεί να παρακολουθήσει τα events του πολυχώρου αλλά και να μείνει παραπάνω διάστημα εκεί ώστε να εξερευνήσει περισσότερο την περιοχή και να γνωρίσει την πλούσια ιστορία της. Με προσεγμένο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και εικαστικές παρεμβάσεις, η Kamara, ένα βιομηχανικό κτίριο όπου ζούσαν παλιότερα εργάτες του Πειραιά, ανατρέχει σε όλη την ιστορία της περιοχής, από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι σήμερα.

Ο δρόμος προς την αναβίωση

Ολοκαίνουργιοι σταθμοί μετρό που φτάνουν μέχρι το αεροδρόμιο της Αθήνας, πολυτελή ξενοδοχεία, ιστορικά τοπόσημα που ξαναζωντανεύουν, νέα εστιατορικά σποτ, fast-fashion εταιρείες (το δεύτερο μεγαλύτερο ZARA έχει θέα το λιμάνι του Πειραιά), περισσότερη κίνηση αλλά και τουρίστες -τι άλλο χρειάζεται μια περιοχή σαν τον Πειραιά για να αναβιώσει; Και σε τι βαθμό κινδυνεύει να γίνει ένα ακόμη θύμα του εξευγενισμού;

Πέρυσι, η δημοτική αρχή Πειραιά ανακοίνωσε τα σχέδια της Piraeus Plus για την κατασκευή ενός νέου βιοκλιματικού στεγάστρου στην Ιπποδάμειο Αγορά, πίσω από τον ιστορικό Πύργο. Η σημαντική αυτή ανάπλαση στοχεύει στην αισθητική αλλά και λειτουργική αναβάθμιση της κεντρικής αγοράς, αλλά και την επαναφορά "της παλιάς αίγλης της ώστε να γίνει ένας χώρος που θα ξεπερνάει τα στενά όρια μιας αγοράς τροφίμων, καθιστώντας την τόπο κοινωνικής συνεύρεσης όλων των ηλικιών" είχε δηλώσει ο δήμαρχος Πειραιά Γιάννης Μώραλης. Η Piraeus Plus έχει αναλάβει επίσης το έργο αρχιτεκτονικής και βιοκλιματικής ανάπλασης της Πλατείας Κοραή και των πεζόδρομων Δραγάτση και Καραΐσκου. Ακόμη, μέσα στα επόμενα δύο χρόνια αναμένεται να εγκαινιαστούν τα νέα Δικαστήρια Πειραιά από την DIMAND, μας πληροφόρησε η Όλγα Ίτσιου, τα οποία θα αποτελούν το πρώτο "πράσινο" δημόσιο κτίριο της χώρας.

"Τα πρότζεκτ του δήμου δεν στοχεύουν στην απώθηση των ντόπιων ή αποκλειστικά στην τουριστική εξάπλωση, αλλά στην τόνωση της γενικής οικονομίας και κοινωνίας"

"Ο Πειραιάς είναι μοναδικός γιατί είναι ο μεγαλύτερος συγκοινωνιακός κόμβος σε όλη την Ελλάδα" τονίζει η κα. Ίτσιου. "Έχει τραμ, μετρό, προαστιακό, λεωφορεία, λιμάνι, εύκολη πρόσβαση στο αεροδρόμιο, και νομίζω ότι μόνο καλύτερα μπορεί να πάει η ανάπλαση της περιοχής". Η ίδια δεν ανησυχεί για την πιθανότητα να εξελιχθεί η περιοχή όπως το αθηναϊκό κέντρο. "Τα πρότζεκτ του δήμου δεν νομίζω ότι στοχεύουν στην απώθηση των ντόπιων ή αποκλειστικά στην τουριστική εξάπλωση, αλλά στην τόνωση της γενικής οικονομίας και κοινωνίας. Τα νέα καφέ και μαγαζιά που ανοίγουν δίπλα στο λιμάνι εξυπηρετούν απλώς τους επισκέπτες που θέλουν να ψωνίσουν κάτι στα γρήγορα ή να πιούν έναν καφέ λίγο πριν την αναχώρησή τους".

Από την άλλη, ο Κοσμάς Καραβάς πιστεύει ότι δεν υπάρχει κάτι άλλο που μπορεί να αναβαθμίσει τον Πειραιά. "Η περιοχή χρειάζεται ωραία πράγματα, αλλά δεν γίνεται τίποτα, είναι ελάχιστοι που κάνουν ενδιαφέροντα πρότζεκτ. Ανοίγουν πολλά μαγαζιά που δεν θα θέλαμε να είναι κοντά μας, όμως δεν μπορούμε να το ανατρέψουμε. Αυτό που θέλαμε είναι να μη γίνει η περιοχή άλλη μία Τρούμπα, το οποίο δυστυχώς βλέπω ότι είναι αναπόφευκτο. Μακάρι να ανοίξουν μαγαζιά που πάνε κόντρα σε όλο αυτό που γίνεται τώρα. Π.χ. δεν ανοίγει εδώ ένα ωραίο ρεμπετάδικο, μένουμε στα σκυλάδικα, αντί να αποκτήσουμε έναν χώρο που τιμά την παράδοση και την ιστορία του Πειραιά".

Ούτε εκείνος φοβάται για τον εξευγενισμό, ωστόσο ελπίζει να μη χάσει ο Πειραιάς το χρώμα του. "Ας έρθουν κι άλλες μεγάλες εταιρείες, χώροι σαν το Pirée και το "Paleo", περισσότερες γκαλερί, αλλά να μη φύγουν τα μηχανουργεία και όσοι δουλεύουν σε αυτά, γιατί είναι ένα πολύ βασικό κομμάτι της πειραιώτικης ζωής". Η μοναδική πολιτιστική ταυτότητα του Πειραιά είναι σημαντικό να μη χαθεί. Αν συμβεί αυτό, και με το ενδεχόμενο να μετατραπεί σε μια καθαρά τουριστική πόλη, πολλοί επιχειρηματίες θα φύγουν, ξεκαθαρίζει ο Κοσμάς Καραβάς. "Θα φύγω κι εγώ μαζί τους, γιατί υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που έχουν ένα ψήγμα ευαισθησίας και βλέπουν διαφορετικά τα πράγματα, νοιάζονται για την περιοχή. Αν εξαφανιστούν μέχρι και τα μηχανουργεία που είναι συνυφασμένα με το λιμάνι και την ταυτότητα της περιοχής, ο Πειραιάς δεν θα έχει καμία αξία για εμένα".

Παρόλο που οι αυθεντικοί Πειραιώτες (δικαιολογημένα) αμφιβάλλουν για το μέλλον της γειτονιάς τους, η Όλγα Ίτσιου πιστεύει ότι ο έλεγχος από τις δημοτικές αρχές και η επιθυμία να γυρίσει η πόλη πίσω στους κατοίκους της είναι βασικά εργαλεία για την αποφυγή τέτοιων σεναρίων. "Δεν λέω να φτάσουμε σε επίπεδα Βαρκελώνης και να κυνηγάμε τους τουρίστες με νεροπίστολα, αλλά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να κρατήσουμε την ισορροπία". Την επαναφορά της κατοικίας και τον περιορισμό των Airbnb ήδη προσπαθεί να εφαρμόσει η DIMAND στην Ομόνοια, και η COO της εταιρείας ελπίζει ότι η ίδια μέθοδος θα τηρηθεί επίσης στα μελλοντικά πρότζεκτ του Πειραιά.