Ακόμα και τώρα, πιάνω τον εαυτό μου να κόβει δρόμο και να κινείται ανάμεσα στους μικρούς λαβύρινθους των παλιών εμπορικών στοών της Αθήνας. Μακριά από τη βουή της πόλης, ένας άλλος κόσμος ανοίγεται μπροστά σου, εικόνες από περασμένες δεκαετίες, τότε που οι στοές του εμπορικού τριγώνου της πρωτεύουσας έσφυζαν από ζωή και εμπορική κίνηση.
Σήμερα, πολλές από αυτές τις στοές είναι πλήρως ή μερικώς εγκαταλελειμμένες, με λίγα καταστήματα να παραμένουν ακόμα και σήμερα ανοιχτά ή όποια νέα ανοίγουν να εμπίπτουν στην κατηγορία "αγορά χρυσού", κινητά τηλέφωνα και φωτοτυπίες.
Υπάρχουν και στοές στην Αθήνα που έχουν αξιοποιηθεί πλήρως -εδώ και πολλά χρόνια, μάλιστα- και έχουν πάρει ανάσα ζωής και εμπορικής κίνησης, όπως η Στοά Σπυρομήλιου, η Στοά Κοραή και η Στοά Νικολούδη. Ίσως να αποτελέσουν παράδειγμα για το μέλλον και των υπολοίπων -εγκαταλελειμμένων- μεγάλων στοών;
Κάναμε μία βόλτα στο κέντρο της Αθήνας και μπήκαμε μέσα σε 8 από αυτές τις στοές, μικρές και μεγάλες, μακρόστενα περάσματα και υπόγειες διαδρομές. Υπάρχουν πολλές περισσότερες να ανακαλύψετε μόνοι σας και να δείτε την άλλη πλευρά της Αθήνας.
Στοά Ορφανίδου
Ενώνει τις οδούς Σταδίου και Σοφοκλέους, ένας μακρόστενος διάδρομος που ακόμα και σήμερα παραμένει αρκετά ζωντανός από κίνηση (τουλάχιστον σαν πέρασμα), αν και συνεχώς προστίθενται νέα κλειστά μαγαζιά. Στη Στοά Ορφανίδου θα βρείτε μαγαζιά με ρούχα (λέγεται ότι εδώ ήρθαν τα πρώτα παντελόνια τζιν στην Ελλάδα), αλλά πρωτίστως μαγαζιά που πουλάνε συλλεκτικά νομίσματα, γραμματόσημα και γκραβούρες, σαν να μαζεύτηκαν όλοι οι πωλητές και συλλέκτες κάτω από μία στέγη. Πολύ ενδιαφέρουσα βόλτα, όλο και κάτι θα βρείτε -και σε καλές τιμές- αν ψάξετε σε αυτά τα μικρά μαγαζιά με θησαυρούς. Ναι, εκεί υπάρχει και ένα μαγαζί χαρτομαντείας, αν θέλετε να μάθετε τι σας επιφυλάσσει το μέλλον.
Είσοδος: Σταδίου 39
Στοά Ορφέως / Αρσακείου
Απέναντι από τη μικρή Στοά Ορφανίδου, υπάρχει η μεγαλύτερη και επιβλητικότερη Στοά Ορφέως, πιο γνωστή και ως η στοά του Αρσακείου Μεγάρου, με το γυάλινο στέγαστρο να την "λούζει" με φως. Μόνο που αυτό το ιστορικό κτιριακό συγκρότημα που άρχισε να οικοδομείται στις αρχές του 20ου αιώνα -αφού το 1900 κατεδαφίστηκαν όλα τα παλαιότερα κτίρια που βρίσκονταν εκεί- σήμερα παραμένει σκιά του ένδοξου παρελθόντος, εγκαταλελειμμένο και έρημο. Πριν από τρία χρόνια διαβάζαμε ότι ένα νέο μοντέρνο food hall -στα πρότυπα της Αγοράς Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης- θα κατασκευαζόταν εκεί, μαζί με γενικότερη αναδιαμόρφωση της στοάς, όπως και της παρακείμενης Στοάς Βιβλίου. Το πράσινο φως έχει ανάψει, περιμένουμε να δούμε πότε -και αν τελικά- θα ξεκινήσουν οι εργασίες αξιοποίησης.
Είσοδος: Σταδίου 46
Στοά Πειραιώς / Λυκούργου
Μία από τις μεγάλες και κλασικές στοές της πλατείας Ομονοίας, με είσοδο από την οδό Λυκούργου και έξοδο στην Πειραιώς 1 (ή το αντίστροφο, δεν έχει καμία σημασία). Διαβάζουμε ότι μέχρι και πριν από κάποιες δεκαετίες και τα τέλη του ’90, υπήρχαν περισσότερα από 50 ανοιχτά μαγαζιά στο ισόγειο της στοάς και η εμπορική κίνηση ήταν τεράστια (μαζί με τα δεκάδες γραφεία και κρατικούς οργανισμούς, όπως η Στατιστική Υπηρεσία, που στεγάζονταν στους πάνω ορόφους). Σήμερα, υπάρχουν ακόμα κάποια μαγαζιά ανοιχτά, κυρίως για καφέ take away και τηλεφωνία, μαζί με κάποια τελευταία που έχουν μείνει όρθια και θυμίζουν το παρελθόν της: κάποια μικροσκοπικά εργαστήρια, οι εκδόσεις Υδρόγειος και το λιλιπούτειο cult καφενείο – μεζεδοπωλείο "Ο Χάρης" που ψήνει ψάρια και χταποδάκι σε μία μικρή θράκα.
Είσοδος: Λυκούργου 14-16, Ομόνοια
Στοά Φέξη
Πολυδαίδαλη, σε σχήμα Τ, πολλές οι είσοδοι και έξοδοι της στοάς Φέξη (Πατησίων, Βεραντζέρου, Γλαδστώνος), άλλη μία στοά που στο πρόσφατο παρελθόν -δηλαδή 20 χρόνια πριν- έσφυζε από εμπορική κίνηση, με δεκάδες καταστήματα γενικού εμπορίου, ξηρών καρπών, παιχνιδιών, γραφεία για δαχτυλογραφήσεις, ηλεκτρονικά είδη. Μην ξεχνάμε, ακριβώς απέναντι βρισκόταν το δημοφιλές πολυκατάστημα ΜΙΝΙΟΝ, ενώ από την πλευρά της Βεραντζέρου, στην πλατεία Κάνιγγος, υπήρχαν δεκάδες φροντιστήρια, fast food της εποχής και μαγαζιά με coin-op (όλοι μας τότε περνάγαμε μέσα από την στοά). Σήμερα, παραμένουν ανοιχτά κάποια λίγα μαγαζιά με ηλεκτρονικές συσκευές, ενεχυροδανειστήρια, παιχνίδια και κοσμήματα. Πριν από λίγα χρόνια, μάλιστα, είχα αγοράσει και ένα video VHS από εκεί, ξεχασμένο από τον χρόνο.
Είσοδος: Πατησίων 12-26
Στοά Ανατολής
Η πιο ιδιαίτερη από όλες τις στοές, δίχως συνοχή, με διάφορα επίπεδα, υπόγεια, ισόγεια, και ένα υπέροχο εσωτερικό ακάλυπτο χώρο που μπορείς να πιείς τον καφέ σου και να νιώσεις ότι βρίσκεσαι σε αυλή σπιτιού σε κάποια παλιά γειτονιά του Πειραιά ή ακόμα πιο πέρα, προς Κάιρο και Αλεξάνδρεια. Μάλλον από εκεί πήρε το όνομά της, από τα ανατολίτικα στοιχεία που ήθελε να προσδώσει ο αρχιτέκτονας. Δεν είναι, επίσης, τυχαίο που την επέλεξε ο διάσημος Καναδός σκηνοθέτης Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ για τα γυρίσματα της τελευταίας του ταινίας, "Εγκλήματα του Μέλλοντος" (2022). Κάτι θα είδε η ομάδα του στον μικρό γοητευτικό λαβύρινθο της Αριστείδου. Σήμερα, υπάρχουν ανοιχτά αρκετά μικρά καταστήματα, για φωτοτυπίες, φωτογραφίες και σφραγίδες (η περιοχή κατακλύζεται από διάφορες κρατικές υπηρεσίες και οργανισμούς), εργαστήρια, service ρολογιών, ανταλλακτικά και είδη για καταδύσεις και ψάρεμα.
Είσοδος: Αριστείδου 10-12
Στοά 7ης Τέχνης
Γνωστή και σαν Στοά Χόλιγουντ και Στοά Πανταζοπούλου, αφού για πολλές δεκαετίες, από τα μέσα της δεκαετίας του ’50, στο κτίριο της Ακαδημίας 98-100 στεγαζόταν η πλειοψηφία των κινηματογραφικών εταιριών παραγωγής και διανομής. Από τη μικρή στοά έφευγαν κάθε μέρα τα φιλμ και κόπιες για τους κινηματογράφους της Αθήνας και της επαρχίας, από εκεί πέρναγαν καταξιωμένοι πρωταγωνιστές και κομπάρσοι για ένα μεροκάματο και μικρό πέρασμα σε μία ταινία. Με όμορφες τοιχογραφίες που αναπαριστούν ήρωες του κινηματογράφου και της μουσικής, η στοά-πέρασμα παραμένει καλοδιατηρημένη και καθαρή σήμερα (δεν ήταν έτσι πριν λίγα χρόνια, απέφευγα να τη διασχίσω τις νυχτερινές ώρες), με κάποιες κινηματογραφικές εταιρίες να συνεχίζουν να λειτουργούν εκεί, όπως και κάποια όμορφα καφέ και γραφεία ιδιωτικών σχολών.
Είσοδος: Ακαδημίας 98-100
Στοά Δραγατσανίου – Τρίστρατο
Με διαφορετικές εισόδους και εξόδους (Αριστείδου 6, Σταδίου 29), η στοά με το όνομα Τρίστρατο (δηλαδή το σημείο συνάντησης τριών δρόμων, στοών στην προκειμένη), είναι η πιο χαρακτηριστική στοά-λαβύρινθος της Αθήνας. Πολλά μαγαζάκια και καφέ ανοιχτά σήμερα, μαζί με το Υπουργείο Εργασίας όπου στεγάζεται σε αυτό το οικοδομικό τετράγωνο, αλλά το υπόγειο της -είσοδος από την Δραγατσανίου 6- είναι αυτό που κρύβει έναν πραγματικό θησαυρό: Ανάμεσα σε αποθήκες και κλειστά σκονισμένα μαγαζιά, μπορούμε να δούμε υπολείμματα από τα αρχαία τείχη της Αθήνας, κάτω από την επιφάνεια και το αθηναϊκό μπετόν, μακριά το φως της ημέρας. Ένα σημείο της πόλης που θα μπορούσε να αναδειχθεί καλύτερα, όχι ξεχασμένο και σκοτεινό.
Είσοδος: Δραγατσανίου 6
Στοά Καΐρη
Ένα πολυμορφικό παλιό κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, από το 1934, δίπλα στην οδό Αθηνάς, που, για δεκαετίες ολόκληρες στέγαζε βιοτεχνίες ρούχων (πουκάμισα), καταστήματα και εργαστήρια, όπως το ιστορικό οπλουργείο – οπλοδιορθωτήριο του Παπαϊωάννου. Εκεί βρίσκεται και μία από τις παλαιότερες στοές της πόλης. Αν τη διασχίσεις, δεν είναι και τόσο μεγάλη, βγαίνεις πίσω στην οδό Πολυκλείτου, το δρόμο με τα καταστήματα ειδών συσκευασίας, υφασμάτων και ρούχων. Σήμερα, η λειτουργία κάποιων all day bar στη στοά, έχει αλλάξει αρκετά την εικόνα της, ενώ στο πρόσφατο παρελθόν η στοά -και οι πάνω όροφοι- έχουν φιλοξενήσει εικαστικές εκθέσεις και δημιουργικά γραφεία.
Είσοδος: Καΐρη 6
