"Αν είχες δει αυτά που έχουν δει τα μάτια μου…": Αυτή τη φράση θυμάται η συγγραφέας Νατάσα Βοντίν να επαναλαμβάνει η μητέρα της που αυτοκτόνησε όταν εκείνη ήταν 10 χρονών. Πάνω από μισό αιώνα αργότερα, η γεννημένη το 1945 σε γερμανικό στρατόπεδο συγγραφέας το μόνο που ξέρει για τους γονείς της είναι ότι έφυγαν από την Ουκρανία στο πλαίσιο του προγράμματος καταναγκαστικής εργασίας των Ναζί. Σαν παιχνίδι γκουγκλάρει το όνομα της μητέρας της και, με τη βοήθεια ενός μέλους του Συλλόγου Ελλήνων Αζοφικής, συγκεντρώνει στοιχεία για την οικογένεια και τα βάσανά της, άμεσα συνδεδεμένα με τον τόπο καταγωγής της, τη Μαριούπολη. Βήμα βήμα συνθέτει τις ιστορίες συγγενών χαμένων χρόνια για τους οποίους πόλεμοι, επαναστάσεις, ακόμα και η ειρήνη σήμαιναν απλώς αλλαγή διώκτη.
Η ιστορία της Ουκρανίας τον 20ό αιώνα σαν μυθιστόρημα, μέσα από τις ιστορίες πολλών μελών της οικογένειας της Βοντίν. Ξεκινά από τη Μαριούπολη στα τέλη του 19ου αιώνα, μια πόλη πλούσια και κοσμοπολίτικη, με κατοίκους ελληνικής, ιταλικής, εβραϊκής, ουκρανικής και ρωσικής καταγωγής, και φτάνει μέχρι τo 1960 περίπου. Παράλληλα η άγνωστη ιστορία των "ανατολικών εργατών", ανδρών και γυναικών από διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης που μεταφέρθηκαν σε εργοστάσια της ναζιστικής Γερμανίας και πολλοί από αυτούς παρέμεναν σε στρατόπεδα χρόνια μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου.
Για το βιβλίο έγραψαν: "Δεν είναι απλώς μαρτυρία· είναι και σπουδαία λογοτεχνία. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στον τρόπο γραφής της συγγραφέως, η οποία σε κάθε στάδιο της έρευνάς της διατηρεί μια λεπτή ισορροπία εγγύτητας-απόστασης· οφείλεται κυρίως στη μορφή που έδωσε η Βοντίν σε αυτή την έρευνα. Όσο διαβάζετε, τόσο πιο καθαρά αντιλαμβάνεστε πόσο επιδέξια δόμησε η Βοντίν την φαινομενικά αυθόρμητη αναζήτησή της […] Έχουν κυκλοφορήσει πολλά βιβλία για εφιαλτικά χρόνια του 20ού αιώνα. Όλα διηγούνται μια ιστορία βίας σαν κάτι μακρινό. Η Νατάσα Βοντίν φωτίζει ένα μικρό κομμάτι από αυτή την ιστορία. Το φέρνει όμως τόσο κοντά μας που βλέπουμε να αντικατοπτρίζεται μέσα του και η δική μας ιστορία" (Frankfurter Allgemeine).
Ο γερμανικός ραδιοφωνικός σταθμός "Deutschlandfunk" δήλωσε για το μυθιστόρημα της Βοντίν: "Γράψτε ενάντια στη σκόπιμη λήθη: Πριν από χρόνια ο Ζέμπαλντ περιέγραψε αυτή την άκαρδη, μεθοδευμένη, ή δεν ξέρω πώς αλλιώς να τη χαρακτηρίσω, λήθη μιλώντας για τον βομβαρδισμό γερμανικών πόλεων. Η Νατάσα Βοντίν κάνει κάτι παρόμοιο, αν και με τελείως διαφορετικό τρόπο, μιλώντας για τους ανατολικούς εργάτες. Άλλοτε με πολύ συναίσθημα, άλλοτε εκπληκτικά ψύχραιμα και απόμακρα, χρησιμοποιεί ιστορικές έρευνες και αναμνήσεις και δεν φοβάται να γεμίσει τα κενά με φαντασία και ενσυναίσθηση [… ] Πετυχαίνει αυτό που οι ιστορικοί δύσκολα μπορούν να κάνουν, να εγγράψει την ιστορία των αιχμαλώτων σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στη συνείδηση ενός ευρύτατου κοινού".
Και η γερμανική εφημερίδα "Die Welt" έγραψε: "Όταν δραπετεύεις από τον Στάλιν και καταλήγεις στον Χίτλερ: "Ένα μνημειώδες έργο για τις φρικαλεότητες του 20ού αιώνα και, παράλληλα, μια πολύ προσωπική ιστορία. Αν υπάρχει σήμερα λογοτεχνία που πέφτει σαν κεραυνός πάνω από ιστορικά γεγονότα και φωτίζει με νέο τρόπο το τοπίο, τότε είναι αυτό το βιβλίο. Όχι επειδή το "Με καταγωγή από τη Μαριούπολη" είναι γραμμένο με ασυνήθιστο, πρωτοποριακό τρόπο, αλλά επειδή οι λακωνικές περιγραφές του βιβλίου είναι, πιθανότατα, ο μόνος τρόπος να περιγράφουν όσα πρέπει".
Λίγα λόγια για τη Natascha Wodin
Η Ναταλία Νικαλάγεβνα Βντοβίνα, όπως είναι το πραγματικό όνομα της Νατάσας Βοντίν, γεννήθηκε στο Φιρτ της Γερμανίας το 1945. Παιδί αιχμαλώτων-εργατών που δούλευαν σε γερμανικά εργοστάσια στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου η Βοντίν πέρασε τα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής της σε ένα παράνομο κατάλυμα, σε μια αποθήκη γερμανικής μεταλλουργίας, μιας και οι Ουκρανοί γονείς της προσπαθούσαν να αποφύγουν τον αναγκαστικό επαναπατρισμό στην ΕΣΣΔ του Στάλιν. Τα δύο επόμενα χρόνια η οικογένεια θα τα περάσει αιχμάλωτη σε ένα αμερικανικό στρατόπεδο για "εκτοπισμένους" ή "απάτριδες", "displaced persons" (DPs) όπως ήταν η επίσημη ονομασία όσων δεν δέχονταν να επιστρέψουν στις πατρίδες μετά το τέλος του πολέμου και στη συνέχεια θα μετακομίσει σε μια κτισμένη ειδικά για τους ανθρώπους αυτούς πολυκατοικία. Εκεί, λίγο πριν η Βοντίν κλείσει τα 11, θα αυτοκτονήσει η μητέρα της. Η βίαιη συμπεριφορά του πατέρα της κάθε φορά που επιστρέφει από τις περιοδείες του ως μέλος μιας κοζάκικης χορωδίας κάνουν τη Νατάσα να το σκάσει από το σπίτι. Μετά από αρκετό καιρό άστεγη στους δρόμους της πόλης και εσωτερική σε καθολικό σχολείο, θα κάνει διάφορες δουλειές μέχρι να καταφέρει να εκπαιδευτεί για διερμηνέας και να μπορεί να ζει άνετα.
Αργότερα αναδείχτηκε και σε σημαντική μεταφράστρια ρωσικής λογοτεχνίας στα γερμανικά. Μετά τα 40 της έγραψε και 12 δικά της βιβλία που έχουν τιμηθεί με πολλά βραβεία. Για το "Με καταγωγή από τη Μαριούπολη" κέρδισε το βραβείο της Έκθεσης της Λειψίας.
Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg σε μεταφράση της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου.
