Την Τετάρτη 4 Μαίου στις 8.30 μ.μ θα πραγματοποιηθεί στο Public Café του Συντάγματος μια συζήτηση με αφορμή τα βιβλία "Μικρασιατική Καταστροφή: 50 ερωτήματα και απαντήσεις", "1915: Ο Εθνικός Διχασμός", "Μετά το 1922: Η παράταση του Διχασμού". Στη συζήτηση θα συμμετέχουν οι συγγραφείς των βιβλίων, ο Άγγελος Συρίγος (υφυπουργός Παιδείας, αν. καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου), ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου (καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γ.Γ. του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων), και ο Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος (τ. καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών.
Λίγα λόγια για τα βιβλία
"Μικρασιατική Καταστροφή: 50 ερωτήματα και απαντήματα"
Μέσα από 50 ερωτήσεις και απαντήσεις εξετάζονται µε νηφαλιότητα: µια µεγάλη εθνική και διεθνής σύγκρουση, το ξέσπασµα του Εθνικού Διχασµού, οι στόχοι και τα µεγάλα διλήµµατα των πρωταγωνιστών, τα ελλείµµατα και τα λάθη µας, µύθοι, παρανοήσεις και υπεραπλουστεύσεις, η στάση των µεγάλων δυνάµεων, που επιδίωξαν (φυσικά) την ικανοποίηση των δικών τους και όχι των δικών µας εθνικών συµφερόντων, οι αξιώσεις της τουρκικής πλευράς και οι µέθοδοι που επέλεξε για να τις πετύχει από το 1914 έως το 1922, οι επιπτώσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τα συµπεράσµατα, ιδίως αυτά που δεν είναι αρεστά, αποτελούν την ελάχιστη τιµή που αρµόζει στη µνήµη των όσων χάθηκαν τότε.
"1915: ο εθνικός διχασμός"
Αυτό το βιβλίο είναι αποτέλεσμα σαράντα ετών έρευνας, στοχασμού, συγγραφής και διδασκαλίας για τον Εθνικό Διχασμό. Επιδίωξή του είναι η κατανόηση, η εξήγηση, η ερμηνεία. Όχι η εξύμνηση, ούτε η καταγγελία. Αν δημιουργηθεί στον αναγνώστη η εντύπωση ότι το βιβλίο μεροληπτεί υπέρ του Ελευθερίου Βενιζέλου, αυτό προκύπτει από τα ίδια τα πράγματα, όχι από πρόθεση.
Αφού παρουσιαστούν τα κυριότερα γεγονότα από το 1909 έως και το 1922, ο Εθνικός Διχασμός ερμηνεύεται ως οιονεί θρησκευτικό "σχίσμα" χαρισματικής προέλευσης, ως κρίση στη διαδικασία εθνικής ολοκλήρωσης, ως ταξική σύγκρουση, αλλά και ως διαμάχη που απέκτησε τις διαστάσεις εμφυλίου πολέμου. Με την ερμηνεία μπορεί να διαφωνήσει κανείς. Όχι όμως με τα γεγονότα στα οποία βασίζεται.
Για όσους ενδιαφέρονται να αντλήσουν διδάγματα από το παρελθόν, ασφαλώς δεν αρκούν οι συνηθισμένες κοινοτοπίες για τις καταστρεπτικές συνέπειες ενός διχασμού. Χρειάζεται επίσης να προβληματιστούν για τους χαρισματικούς ηγέτες – ως αναγκαιότητα, αλλά και ως κατάρα. Συχνά ακούγεται στις μέρες μας η ευχή να εμφανιζόταν κάποιος "σωτήρας" σαν τον Βενιζέλο. Αλλά η χαρισματική ηγεσία δεν εμφανίζεται κατά παραγγελία. Επιπλέον, αξιώνει απόλυτη πίστη και υπακοή. Συνεπάγεται μία εξουσία αυταρχική και ανεξέλεγκτη, ακόμη και όταν διαθέτει λαϊκή και κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Κατά συνέπεια, αργά ή γρήγορα, μπορεί να έχει ακραίες διχαστικές επιπτώσεις.
"Μετά το 1922: η παράταση του διχασμού"
Το βιβλίο αυτό αποτελεί συνέχεια εκείνου με τον τίτλο "1915: Ο Εθνικός Διχασμός" και καλύπτει την περίοδο του Μεσοπολέμου, μέχρι το 1940.
Παρά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Διχασμός δεν ξεπεράστηκε. Συνεχίστηκε προπαντός ως κρίση εθνικής ολοκλήρωσης, μέσα πλέον στα όρια του κράτους, με τρία μέτωπα σύγκρουσης: μεταξύ προσφύγων και γηγενών, μεταξύ Ελλήνων Ορθοδόξων και εθνικών ή θρησκευτικών μειονοτήτων, μεταξύ Νέων Χωρών και Παλαιάς Ελλάδας. Συνεχίστηκε επίσης ως οιονεί θρησκευτικό σχίσμα μεταξύ των πιστών του Βενιζέλου και εκείνων του νεκρού βασιλέα Κωνσταντίνου. Εξακολούθησε να έχει και ταξικές διαστάσεις, αλλά με σημαντικές ανακατατάξεις. Τέλος, ο Εθνικός Διχασμός ως εμφύλιος πόλεμος αναζωπυρώθηκε από την εκτέλεση των Έξι και υποτροπίασε με το Κίνημα του 1935.
Το βιβλίο διαψεύδει την εικόνα της στασιμότητας που καλλιεργείται σήμερα. Δεν ήταν "πάντα έτσι" οι Νεοέλληνες και το κράτος τους, όπως λέγεται συχνά. Υπήρξαν στιγμές και εκτός πολέμων που στάθηκαν ικανοί για μεγάλα έργα, που αξιοποίησαν στο έπακρο εξωτερικά δάνεια και ξένη βοήθεια. Το βιβλίο διαψεύδει επίσης την εντύπωση της "κυκλικότητας" που καλλιεργείται σήμερα. Επίκαιρη είναι και η ανάδειξη των αδιεξόδων που συνεπάγεται στη δύση της η χαρισματική ηγεσία, μετά τα "θαύματα" που κατόρθωσε στην ακμή της.
