Photo: Nikos Karanikolas
Πώς ξεκίνησε η ιδέα για τη Λέσχη Ανάγνωσης του ΚΠΙΣΝ
Το καλοκαίρι του 2020, μόλις λίγους μήνες μετά την πρώτη πανδημία, κάτι καινούργιο ξεκίνησε στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα "Σταύρος Νιάρχος". Η αρχή της γέννησης της Λέσχης Ανάγνωσης του Κέντρου, μας οδηγεί σε μία αναδρομή προς τα πίσω, σε εκείνες τις ηλιόλουστες μέρες, όπου η διευθύντρια Προγραμματισμού και Παραγωγής Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, μαζί με τον συντονιστή της πρώτης αυτής λέσχης και συγγραφέα Παναγιώτη Τσίρο, ξεφύλλιζαν ένα προς ένα επιλεγμένα βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας, διαχωρίζοντας από τις λογοτεχνικές στοίβες εκείνα που θα εντάσσονταν σε μία ιδέα που βρισκόταν ακόμη στα σπάργανα. Μία εναλλακτική πρόταση για αναγνωστικές συναντήσεις ενηλίκων στον ανοιχτό "αέρα", στον κατάμεστο από δέντρα Μεσογειακό Κήπο.
Εκείνες οι ημέρες που αφιερώθηκαν πριν δύο χρόνια στο γραφικό πάρκο, προκειμένου να καλυφθούν με τις επιλογές οι σπουδαιότεροι σταθμοί της παγκόσμιας λογοτεχνίας έχουν ακόμα αφήσει τα χνάρια τους στο λογοτεχνικό "θυσαυροφυλάκιο" της Λέσχης Ανάγνωσης, έχοντας διαπεράσει τη φιλοσοφία των επιλογών. Όπως αναφέρει η κα. Τριανταφύλλη υπάρχει "μία ισορροπημένη εναλλαγή ανάμεσα σε Έλληνες και ξένους συγγραφείς, σε λογοτεχνικά ύφη, στις χρονικές στιγμές συγγραφής, οπότε μπορεί κάποιος και να έρθει επί τούτου γιατί θέλει να μελετήσει μόνο ένα συγκεκριμένο βιβλίο ή να γίνει μόνιμος θεατής - συμμετέχων της Λέσχης".
"Σκεφτόμασταν πόσο όμορφο θα ήταν είναι να μπορεί κάποιος να διαβάζει βιβλία στο Μεσογειακό Πάρκο"
"Η ιδέα της ίδρυσης ενός bookclub υπήρχε πριν ακόμη λειτουργήσει το κτίριο. Σταδιακά είδαμε ότι όχι μόνο υπήρχε κοινό, αλλά ότι είχε αρχίσει να αναπτύσσεται μία πολύ όμορφη και ουσιαστική σχέση με τους συμμετέχοντες. Η σχέση που δομήθηκε μεταξύ των αναγνωστών και του Κέντρου Πολιτισμού ήταν μία πρωτόγνωρη για εμάς συνθήκη".Την περίοδο εκείνη, ήδη είχε ξεκινήσει η συνδιοργάνωση εκδηλώσεων με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, με τον προγραμματισμό από κοινού εκθέσεων στο αίθριο του 4ου ορόφου. "Ένας από τους μόνιμους στόχους μας είναι μία οργανική συνεργασία μεταξύ μας. Σταδιακά, ένας πυλώνας και άξονας της συνεργασίας αυτής, έγιναν και οι λέσχες ανάγνωσης. Πλέον συνομιλούμε και με τους ανθρώπους της Εθνικής Βιβλιοθήκης αλλά παράλληλα και με τις εισηγήτριες για το ποιά βιβλία θα επιλέξουμε, λαμβάνοντας υπόψη τη ροή και την ιστορία που επιθυμούμε να μοιραστούμε κάθε τρίμηνο και βασισμένοι στα βιβλία που εντάσσονται στις προτεινόμενες λίστες ανάγνωσης της ΕΒΕ".
"Τη σχέση που είχαμε αναπτύξει με τους ενήλικες αναγνώστες προσπαθήσαμε να την μεταφέρουμε και στα δύο νέα μας κοινά, το παιδικό και το εφηβικό, τα οποία είναι και τα δύο πολύ ενδιαφέροντα και ξεχωριστά"
Στην πορεία της διαδρομής της, η Λέσχη Ενηλίκων, έχοντας περάσει από τα έμπειρα χέρια του συγγραφέα και μεταφραστή Γιάννη Παλαβού και πλέον της συντονίστριας ποιήτριας και μεταφράστριας Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη μετουσιώθηκε σε κάτι παραπάνω από ένα μοίρασμα εμπειριών για τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. "Σιγά-σιγά μεταφερθήκαμε στο zoom, που ήταν διαθέσιμο κατά τη διάρκεια της δεύτερης καραντίνας, κι εκεί, βλέποντας το πώς λειτουργούσε αυτό το νέο κοινό, αποφασίσαμε να εντάξουμε και άλλες δύο λέσχες". Για την παιδική λέσχη το συντονισμό ανέλαβε αρχικά η Τασούλα Επτακοίλη, ενώ για την εφηβική εξαρχής και έως σήμερα, με την πολυετή της εμπειρία η Στέλλα Κάσδαγλη.
Το ιδιαίτερο, γεμάτο ανησυχίες εφηβικό κοινό, όπως διαπιστώνει, "είναι πολύ παθιασμένο. Στα σχόλια τους, στη συμμετοχή τους, στο πώς διαβάζουν, τι φέρνουν μαζί τους, γιατί είναι ουσιαστικά γι΄ αυτούς μία συζήτηση. Κι ενώ μπορεί να πει κανείς ότι δεν είναι εύκολο να προσεγγίσει εφήβους για άλλες δράσεις, το βιβλίο είναι ένα στοιχείο που τους αφορά πολύ. Είναι γι’ αυτούς ένα ανοιχτό τραπέζι". Το επόμενο ραντεβού για τους έφηβους αναγνώστες είναι την Κυριακή 30 Ιανουαρίου με το έξυπνα γραμμένο μυθιστόρημα "Θέλω να γίνω συγγραφέας" της Πάολα Τζανόνερ.
Στην παιδική λέσχη, αντίστοιχα, παράλληλα με τις αναγνώσεις βιβλίων, όπου μπορούν να συμμετάσχουν και οι γονείς, έχει ενταχθεί το διαδραστικό στοιχείο, με σειρά δραστηριοτήτων που συντονίζει η θεατροπαιδαγωγός Άρτεμις Μάνου. Τα παιδιά γράφουν κάρτες, στέλνουν υποθετικά γράμματα σε χαρακτήρες των βιβλίων, ανταλλάσουν ιδέες με βοηθό την μουσική, την παραστατική αναπαράσταση και τα εικαστικά, δραστηριότητες, εν γένει, οι οποίες έχει διαπιστωθεί εμπειρικά ότι "εξυπηρετούν τον διάλογο".
"Έχοντας διαβάσει το βιβλίο η μισή δουλειά έχει γίνει. Σε έχει κερδίσει ήδη η ιστορία. Με το κατάλληλο όχημα, που, εν προκειμένω, είναι τα βιβλία - βιβλία βραβευμένα και πολυδιαβασμένα – υπάρχουν θέματα που έχουμε χρέος να τα θίγουμε"
"Επειδή όλα τα βιβλία είναι πολύ προσεκτικά επιλεγμένα, η μισή δουλειά ήδη έχει γίνει από το ίδιο το βιβλίο", συμπληρώνει. Φυσικά η δουλειά του εισηγητή και του συντονιστή παραμένει πάντοτε καίρια. "Ένα από τα πρώτα βιβλία που διαβάσαμε στην εφηβική λέσχη είναι "Το αγόρι στο θεωρείο" της Αγγελικής Δαρλάση, που θίγει το προσφυγικό ζήτημα". Αντίστοιχα, η "Έρικα" της Ρουθ Βάντερ Ζι που αποτέλεσε τη θεματική της τελευταίας συνάντησης και θα πραγματοποιηθεί μέσω zoom το Σάββατο 29 Ιανουαρίου, είναι ένα βιβλίο που δεν φοβάται να μιλήσει, μέσα από την αληθινή ιστορία της πρωταγωνίστριας για το Ολοκαύτωμα.
Τη Δευτέρα 31 Ιανουαρίου, σε μια ανάλογη φιλοσοφία οι συμμετέχοντες της λέσχης ενηλίκων θα μοιραστούν τις σκέψεις τους με αφορμή ένα βιβλίο - μαρτυρία της αποκαλούμενης λογοτεχνίας του Ολοκαυτώματος. Στο "Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος" ο Πρίμο Λέβι περιγράφει τις φρικαλεότητες που έζησε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης ο ήρωας, εκεί όπου παρέμεινε μέχρι την απελευθέρωσή του από τον Σοβιετικό στρατό, τον Ιανουάριο του 1945. Το χειρόγραφο που επιχείρησε να δημοσιεύσει το 1946, κατάφερε να μεταφερθεί εν τέλει, στις σελίδες ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε αρχικά σε 2.500 αντίτυπα. Ακριβώς αυτό το στοιχείο της άφοβης εξιστόρησης, είναι που δίνει ιδιαίτερη αξία στο βιβλίο που έχει επιλεχθεί για την τελευταία συνάντηση του Ιανουαρίου.
"Η λογοτεχνία είναι ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για να αγγίξεις εύθραυστες θεματικές, και μάλιστα, με συμμετοχικό τρόπο, γιατί ξαφνικά, σε αυτές τις συναντήσεις, η ανάγνωση ενός βιβλίου παύει να είναι μία δραστηριότητα που κάνει το παιδί κατά μόνας", εξηγεί η κα Τριανταφύλλη. Αντίθετα από τον ενήλικο, ο οποίος "μπαίνει πολύ πιο συνειδητά σε αυτή τη διαδικασία", οι πληροφορίες που συλλέγουν τα παιδιά από τη λέσχη "έχουν περάσει από πολλαπλά φίλτρα, μέχρι να παρουσιαστούν με έναν τρόπο που, και θα καταφέρουν να εγγραφούν με ευαισθησία και ορθότητα στην συνείδηση και μνήμη τους, αλλά και που θα κουβαλήσουν τις εικόνες μαζί τους φεύγοντας".
"Προσπαθούμε κάθε φορά τον σπόρο να τον μεγαλώνουμε"
"Και για τη παιδική λέσχη και για τη λέσχη των ενηλίκων σκοπεύουμε να συνεχίσουμε με τις διπλές συναντήσεις. Το μέγεθος της λέσχης είναι τέτοιο που ευνοεί να γίνονται παράλληλα και διαδικτυακά εκπαιδευτικά προγράμματα. Το ότι συνδέονται άνθρωποι από την επαρχία είναι πραγματικά υπέροχο και θεωρώ ένα από τα θετικά πρόσημα της περιόδου. Φιλοδοξούμε να μπορούμε να συνεχίσουμε να φιλοξενούμε κόσμο. Αλλά, προφανώς απαιτείται πλέον άλλου τύπου προεργασία από πλευράς δικής μας αλλά και των συμμετεχόντων. Με την πανδημία όλες οι παράμετροι έχουν γίνει πολύ πιο περίπλοκες. Όλα αυτά είναι ένα παζλ".
"Αυτό που βλέπουμε καθημερινά και στα σχόλια που λαμβάνουμε, είναι ότι ο κόσμος μπορεί να μην αισθάνεται λόγω πανδημίας άνετα να πάει οπουδήποτε, συμμετοχικά με άλλα άτομα, μπορεί να αισθάνεται μη ασφαλής". Αυτό το κενό καλύπτουν οι διαδικτυακές συναντήσεις. Επιπλέον, είναι, όπως φαίνεται, και ένας "πόλος έλξης" για τη "νέα γενιά", αφού στο κοινό των εφήβων, για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι λειτουργεί πολύ καλύτερα η διαδικτυακή εφηβική λέσχη. "Σε όλες όμως τις δράσεις, online και δια ζώσης, ψάχνουμε τρόπους να εμπλέξουμε τα παιδιά σε μία ζωντανή διαδικασία".
Ποιος νέος σπόρος περιμένουμε λοιπόν να ανθίσει την άνοιξη;
"Μια πολύ ενδιαφέρουσα εναλλαγή που ανοίγεται μπροστά μας για τους επόμενους μήνες, είναι το κομμάτι της ποίησης. Φέτος, για πρώτη φορά, στο πλαίσιο της Λέσχης Ανάγνωσης θα διαβάσουμε ποίηση. Είναι κάτι για το οποίο ανυπομονούμε. Είναι η πρώτη φορά που θα εντάξουμε την ποίηση στις δράσεις της λέσχης, και είναι κάτι πολύ δημιουργικό και πολύ όμορφο. Γι΄ αρχή, θα διαβάσουμε το "Μονόγραμμα του Ελύτη". Το ερωτικό ποίημα, μέσα από την φωνή του νομπελίστα ποιητή παρά την έκτασή του, καταφέρνει να εντυπώσει στην ακοή μας με την μουσικότητα και τον ρυθμό του όλα όσα ο ποιητής ήθελε να αποδώσει. Πώς κατάφερε να ηχεί με ζωντάνια με την νεανική και σφύζουσα γραφή του μέχρι σήμερα; Αυτά θα ανακαλύψουν οι λάτρεις της ποίησης το απόγευμα της Δευτέρας 28 Φεβρουαρίου.
Ενδιάμεσα, "εμείς αυτό που θα κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να δουλεύουμε πάνω στο βιβλίο και πάνω στη σχέση του κοινού με την ανάγνωση. Με την πολύτιμη βοήθεια της Εθνικής Βιβλιοθήκης, που ουσιαστικά αυτό είναι και το πεδίο δράσης της, θέλουμε να διευρύνουμε επιπλέον τη σχέση που έχουμε κερδίσει και με ανθρώπους που συνδέονται εκτός των γεωγραφικών ορίων της Αττικής. Η λέσχη ανάγνωσης είναι ένα από τα πιο σημαντικά εκπαιδευτικά μας προγράμματα, και θέλουμε να διατηρήσουμε την εξωστρέφεια, από γεωγραφικής άποψης".
"Το καλοκαίρι θέλουμε βέβαια να βγούμε έξω, γιατί η ομορφιά του να μιλάς για βιβλία μέσα στον Μεσογειακό κήπο είναι ανεπανάληπτη, και ελπίζουμε σύντομα να μπορέσουμε να μιλήσουμε για όσα μας έχουν "δονήσει", να εκφραστούμε και να μοιραστούμε ιδέες και σκέψεις και στον ανοιχτό χώρο. Είναι κάτι τελείως διαφορετικό, και με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, θα την επαναφέρουμε στο κοντινό μέλλον".
