Διαθέτει φωνή όλο θέρμη, μουσική ευρηματικότητα και μια παιδικότητα που την κάνει εξαιρετική περίπτωση. Από την Παρασκευή 14 Απριλίου επαναλαμβάνει τις κοινές εμφανίσεις της με τον Χρήστο Θηβαίο στο Club του «Σταυρού του Νότου», ενώ πριν από μερικές μέρες κυκλοφόρησε με εφημερίδα η «Αλληλογραφία», όπου επαναπροσδιορίζει και επανεκτελεί δέκα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Μ’ αυτές τις αφορμές μιλάει στον Νίκο Βουλαλά για το σοκ μετά την παρουσία του συνθέτη στο συλλαλητήριο για το Μακεδονικό, το ναρκισσισμό του έντεχνου, τις κρίσεις πανικού, την ΑΕΚ και τις συνταγές του Άκη Πετρετζίκη.
Σε γνωρίζω τόσο καιρό, αλλά μόλις διάβασα σε μια συνέντευξη ότι είσαι ΑΕΚ.
Είμαι ΑΕΚ επειδή την υποστηρίζει ο αδερφός μου, ιστορικά είναι ομάδα προσφύγων και θέλω να στέλνω μηνύματα σε φίλους μου φιλάθλους αντίπαλων ομάδων όταν τους κερδίζουμε. Βασικά βλέπω ισπανικό πρωτάθλημα κι είμαι Μπαρτσελόνα αλλά και λίγο Ρεάλ Μαδρίτης γιατί μ’ αρέσει ο Μαρτσέλο Βιέιρα. Υποστηρίζω επίσης τη Λίβερπουλ γιατί θεωρώ εξαιρετικό προπονητή τον Κλοπ. Μ’ αρέσει που είναι χαμογελαστός, η ενέργειά του. Το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο και ο Άκης Πετρετζίκης, τις συνταγές του οποίου για τη φασολάδα, την πρασόπιτα και το μαγειρευτό κρέας τις ακολουθώ συνέχεια, είναι η ξεκούρασή μου τα βράδια.
Η ενέργεια των ανθρώπων είναι κάτι που σ’ αγγίζει. Πώς την αντιλαμβάνεσαι;
Είναι μερικοί άνθρωποι που αγαπούν τη ζωή, αυτό που κάνουν, εσένα. Όχι αφελώς. Μ’ αρέσουν οι λογικοί, συνειδητοποιημένοι άνθρωποι που αγαπούν. Και το καταλαβαίνεις επειδή το θες και το παρατηρείς. Η σχέση μ’ αυτούς τους ανθρώπους είναι που θα σου απομείνει τελικά, όχι τα τραγούδια, οι συναυλίες και οι συνεντεύξεις.
Αυτούς τους ανθρώπους τους χρειάζεσαι και στη δουλειά σου προφανώς.
Έχω καλό ένστικτο και κριτήριο για να επιλέγω συνεργάτες. Πολύ σπάνια μαλώνω, δεν διαπλέκομαι, αλλά εμπιστεύομαι.
Δεν είναι πολυτέλεια για έναν καλλιτέχνη να διαλέγει ανθρώπους μ’ αυτό το κριτήριο; Είναι σαν να λες δεν κάνω συμβιβασμούς.
Στους ανθρώπους δεν κάνω. Έχει βέβαια και το κόστος του αυτό, γιατί θα μπορούσα να κάνω τη δουλειά μου ελαφρά τη καρδία και να προχωράω παρακάτω. Δεν κρίνω κάποιον που το κάνει, αλλά εμένα δεν μου ταιριάζει. Τα δυο τρία πράγματα που έχω καταφέρει οφείλονται κυρίως στην επαφή με τους μουσικούς και το κοινό, αυτό το έστω και μικρό κοινό που μ’ ακολουθεί. Λειτουργούμε με χημεία και κοινή αγάπη. Έχουμε κοινό προσανατολισμό. Δεν μπορώ ν’ ανοίξω τη βεντάλια μου παραπάνω. Το έχω αποδεχτεί κι από τότε είμαι πιο ήρεμη.
Στην εποχή της κρίσης, που δεν υπάρχει δισκογραφικό, ραδιοφωνικό και δημοσιογραφικό κατεστημένο να προωθήσει όπως παλιά τους καλλιτέχνες, ο καθένας μας έχει γίνει μια κανονική επιχείρηση. Οι καλλιτέχνες πρέπει να είμαστε και το προϊόν και το σούπερ μάρκετ. Για να ηρεμήσουμε, λοιπόν, πρέπει να δούμε τι μας ταιριάζει, να ακολουθούμε το ένστικτό μας και να παράγουμε μουσική σε απόλυτη σύμπνοια με το χαρακτήρα και την προσωπικότητά μας. Έτσι, λοιπόν, εδώ και 15 χρόνια παίρνω το χρόνο μου για να απολαύσω τις ήττες και τις νίκες μου. Η ελευθερία που έχω είναι ότι παιδεύομαι, στεναχωριέμαι ακόμη και μιζεριάζω κατά καιρούς, αλλά για κάτι που αγαπώ. Είναι μεγάλη πολυτέλεια αυτό όταν γύρω μου οι περισσότεροι «υποφέρουν» για δουλειές ή σχέσεις ή οτιδήποτε άλλο που δεν αγαπούν.
Ένα από τα… δυο-τρία πράγματα που έχεις καταφέρει είναι η πρόσφατη «Αλληλογραφία» με τις επανεκτελέσεις τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη. Πώς αισθάνθηκες όταν τον είδες στο συλλαλητήριο για το μακεδονικό πέντε μέρες πριν από την ηχογράφηση αυτού του δίσκου;
Δεν θα μπορούσε να συμβεί σε χειρότερη στιγμή. Ένιωσα εντελώς αμήχανα με τις δηλώσεις που έκανε περί αριστερού φασισμού την ώρα που μπροστά του υπήρχαν η Χρυσή Αυγή και πραγματικοί φασίστες που δεν σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, στους οποίους έδωσε πάτημα για να οικειοποιηθούν το όνομά του. Σοκαρίστηκα. Την επόμενη μέρα, λοιπόν, του έστειλα ένα e-mail όπου του εξηγούσα πώς νιώθω ενώ ταυτόχρονα προσπαθούσα να τοποθετήσω τον εαυτό μου σ’ αυτή την καινούργια συνθήκη και αναζητούσα ένα λόγο για να μην τινάξω το project στον αέρα την τελευταία στιγμή. Θεώρησα ότι αυτός ο δίσκος είναι μια απάντηση στο ποιος είναι ο Θεοδωράκης, ποιο είναι το έργο του. Σε καμία περίπτωση δεν τον δικαιολογώ και δεν παραβλέπω τις αστοχίες του, αλλά δεν θα έμπαινα σε μια διαδικασία μυθοποίησης και απομυθοποίησης, που είναι πάντα μια εύκολη υπόθεση στην περίπτωση ενός γίγαντα όπως εκείνος. Δεν είμαστε θεοί για να κρίνουμε το καλό και το κακό. Ο λόγος που βρήκα για να ηχογραφήσω τελικά την «Αλληλογραφία» ήταν να επαναπροσδιορίσω το έργο του στο σήμερα με σεβασμό και ευλάβεια.
Γιατί θεωρείς το έργο του Θεοδωράκη επίκαιρο;
Υπάρχουν σ’ αυτό προβληματισμοί που θα μπορούσες να τους ανάγεις στο σήμερα. Επίσης τα τραγούδια του περιέχουν μια αμφισημία. Το «Ξημερώνει» έχει περάσει ως ένα αισιόδοξο μήνυμα, αλλά βαθιά μέσα είναι πολύ σκοτεινό. Τον ρωτούσα επίσης για την «Προδομένη αγάπη» αν είναι ερωτικό ή πολιτικό τραγούδι. Και με ρώτησε με τη σειρά του ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στα δύο. Δεν είναι ποτέ σαφή τα νοηματικά όριά του, γι’ αυτό αξίζει να ασχοληθούμε ξανά με κάποια τραγούδια του. Γιατί δίνουν το περιθώριο στον ακροατή και αναγνωρίζουν την ικανότητά του να διαβαίνει μέσα απ’ αυτά το δικό του μονοπάτι. Αυτό πρέπει να υπηρετεί το έντεχνο. Όχι απλώς να αραδιάζει ωραίες λέξεις. Γι’ αυτό έχει υποτιμηθεί το έντεχνο και καλώς έχει υποτιμηθεί.
Θεωρείς δηλαδή ότι το έντεχνο ναρκισσεύεται;
Συχνά καλύπτει μια ημιμάθεια και μια ανικανότητα να γίνει λαϊκό. Επειδή κάποιοι δυσκολεύονται να δουλέψουν με τον εαυτό τους και με το λόγο τους ώστε να απευθυνθούν στο ευρύ κοινό, βάζουν την ταμπέλα του έντεχνου και λένε «όποιος με κατάλαβε, με κατάλαβε»… κι όποιος δεν με κατάλαβε δεν μ’ αφορά κιόλας.
Ήταν ένα όνειρο η συνεργασία με τον Θεοδωράκη;
Ούτε τη φανταζόμουν ούτε με απασχολούσε. Αλλά είναι απίστευτη. Γιατί η επικοινωνία που είχαμε από τον περασμένο Σεπτέμβριο και μετά μου θύμισε τι πρέπει να κάνω στη ζωή μου. Να μελετάω και να εμβαθύνω. Του το είχα γράψει και σε ένα email: όσο κι αν με τιμά το ότι με επέλεξε, δεν θα αλλάξει κάτι επί της ουσίας σε μένα ούτε καν στην ίδια την τέχνη. Ωστόσο κάποια σημάδια όπως αυτό έρχονται στη ζωή σου και σου λένε «Καλά πας, προχώρα».
Ένα άλλο σημάδι ήταν και η συνεργασία σου με τον Θηβαίο;
Σίγουρα αυτή η συνεργασία αλλά και τα καλά λόγια που έχουν πει για μένα καλλιτέχνες που θαύμαζα από μικρή, όπως η Τάνια Τσανακλίδου. Ξεκινώντας τη συνεργασία με τον Χρήστο, ήμουν σίγουρη ότι τα τραγούδια μας θα έμπαιναν το ένα μέσα στο άλλο. Αυτό αυτομάτως λύνει το βασικό στάδιο μιας συνεργασίας. Ο Χρήστος επίσης δεν έχει αγωνίες του τύπου να πουλήσει τις επιτυχίες του, όπως κι εγώ. Αυτήν τη συνεργασία τη θέλαμε, δεν μας την επέβαλαν.
Η «Μνήμη» περιλαμβάνεται στον ομότιτλο προσωπικό δίσκο της Μαρίας Παπαγεωργίου:
Ποιο σημάδι σε ώθησε να ασχοληθείς με τη μουσική;
Κάπου εκεί στα πέντε μου κατάλαβα ότι είχα ένα χάρισμα. Κι αργότερα ότι είναι υποχρέωσή μου να μοιράζομαι τη φωνή μου με ανθρώπους που δεν μπορούν να το κάνουν. Όσο κι αν ακούγεται παιδικό ή αφελές, αυτό με κάνει να αισθάνομαι χρήσιμη στην κοινωνία. Αν έχανα τη φωνή μου ή τα χέρια μου, θα έβρισκα κάτι άλλο για να είμαι χρήσιμη. Δεν θα σταματούσα να δουλεύω.
Θα κατέφευγες στις σπουδές σου; Θύμισέ μου τι έχεις σπουδάσει…
Χρηματοοικονομική και Τραπεζική Διοικητική στον Πειραιά.
Και πώς θα μπορούσες να μας φανείς χρήσιμη;
Δυστυχώς δεν μπορώ να υπολογίσω ούτε το ΑΕΠ!
Βοήθησες όμως κάποιους ανθρώπους μιλώντας ανοιχτά για τις κρίσεις πανικού που σε ταλαιπωρούν.
Οι κρίσεις πανικού ξεκίνησαν το 2004. Δεν καταλάβαινα τότε τι μου συμβαίνει. Για δύο χρόνια δεν το καταλάβαινα και θεωρούσα ότι τρελάθηκα. Η καθημερινότητά μου είχε γίνει φριχτή. Ήμουν δυσλειτουργική σε όλα. Έβγαινα να τραγουδήσω και ήμουν στο όριο να λιποθυμήσω. Προσπαθούσα να το κρύψω, δεν είχα ανάσες να τραγουδήσω και το χέρι μου δεν έφτανε στην κιθάρα για να παίξω. Για κάποιο λόγο όμως συνέβαινε. Και μετά έπεφτα άρρωστη για μια βδομάδα μέχρι την επόμενη εμφάνιση. Το τραγούδι ήταν η αγάπη μου και η ελπίδα για «ξεκούραση», αλλά παρόλα αυτά αισθανόμουν εγκλωβισμένη γιατί έπρεπε να σταθώ μπροστά σε όσα ζευγάρια μάτια με παρακολουθούσαν και να συνεχίσω. Έκανα ψυχοθεραπεία, αλλά δεν νομίζω πως το έχω ξεπεράσει ακόμη. Απλώς τα τελευταία τρία χρόνια δεν έχω κρίσεις. Μόλις έγραψα το «Μια χαραμάδα πανικού», ηρέμησα αλλά και αισθάνθηκα χρήσιμη σε ανθρώπους που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα. Αν ξαναπάθω μια κρίση πάνω στη σκηνή και δεν αντέχω άλλο, θα το πω, γιατί έχω εξηγήσει στο βιβλίο τι μου συμβαίνει. Τώρα πια δεν βλέπω θηρία κάτω από τη σκηνή, βλέπω ανθρώπους που μ’ αγαπούν.
Διασκευή στον «Κηπουρό» του Παύλου Παυλίδη από τις παραστάσεις της Μαρίας Παπαγεωργίου στο «Skrow» τον περασμένο Οκτώβριο:
