Η «Καλλιθέα» ήταν ο δίσκος με τον οποίο ταυτιστήκαμε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον την περασμένη χρονιά. Ο Φοίβος Δεληβοριάς τον παρουσιάζει από το Σάββατο 6/2 στο «PassPort Κεραμεικός», σε μια συνθήκη γειτονιάς μέσα στην οποία όλοι θα γνωριζόμαστε με το όνομά μας. Mε αφορμή αυτήν τη μουσική παράσταση, ο Φοίβος μας μιλάει για το δίσκο, το πρόσωπο της Αθήνας, την όψιμη ενασχόλησή του με τη θεατρική μουσική, καθώς και για τη διακοπή της παράστασης του Εθνικού.
Η «Καλλιθέα» είναι ένας δίσκος που συνάντησε τόσο θερμή και ενθουσιώδη υποδοχή που σπάνια έχω ξαναδεί. Ειλικρινά, δεν μπορώ να αποφύγω την κλισέ ερώτηση πώς σε έκανε να αισθανθείς αυτό.
Χαρά και συγκίνηση, ανάμεικτη με φόβο. Στο δίσκο αυτό είμαι τόσο ακραία προσωπικός, τόσο αυτοαναφορικός που στ’ αλήθεια πίστευα ότι δεν θα επικοινωνούσε με το κοινό καθόλου – και είχα ασκηθεί να αδιαφορήσω, αν συνέβαινε αυτό. Οπότε κατασυγκινήθηκα, αισθάνθηκα να έχω πολλούς απροσδόκητους φίλους. Και μαζί τρόμαξα λίγο, ένιωσα κάπως σαν να κυκλοφόρησε στο Internetο «ερασιτεχνικό» βιντεάκι μου!
Πότε θα κυκλοφορήσει σε βινύλιο;
Αυτές τις μέρες κυκλοφορεί στα καταστήματα. Το θέλαμε απ’ την αρχή, αλλά ήταν δύσκολες οι παραγγελίες λόγω των capital controls.
Με την «Καλλιθέα» επέστρεψες στην παιδική και νεανική ηλικία σου, σε σημεία αναφοράς ζωντανά και υλικά που μπορεί να έχουν αλλάξει ριζικά ή να μην υπάρχουν πια. Τι ευχάριστο ή τι τραυματικό ανέσυρες γυρίζοντας πίσω; Τι σου άφησε αυτή η αναμόχλευση της μνήμης;
Άλλες φορές αισθανόμουν σαν να βρίσκω μια παλιά, ξεχασμένη ντάνα κόμικς σ’ ένα υπόγειο κι άλλες σαν να με πνίγει μια δυσάρεστη μυρωδιά. Αυτό που έμεινε ωστόσο τώρα είναι μια άλλη «υγεία». Ξανακέρδισα τους παλιούς μου φίλους και τα χρόνια της αμνησίας μας. Και βλέπω και τα μπερδεμένα, φοβισμένα πράγματα γύρω μου με μια σιγουριά για το αύριο, με μιαν αγάπη.
Ποια ανάγκη σε οδήγησε στη δημιουργία της «Καλλιθέας»;
Δεν ήταν ζήτημα νοσταλγίας. Ήταν η αγωνία κι ο θυμός της κρίσης, ήταν η μελαγχολία των σαράντα και η χαρά της πατρότητας μαζί. Όλα αυτά μ’ έκαναν να θέλω να ξαναπώ την ιστορία απ’ την αρχή.
Οι μνήμες αυτής της πόλης παραμένουν ζωντανές ή μεταλλάσσεται η Αθήνα σε κάτι που (θα) δυσκολευόμαστε να αναγνωρίσουμε;
Αυτό που μ’ αρέσει στις πόλεις είναι ότι μοιάζουν τόσο τρομερά με μας, με τα καλά μας και τις αδυναμίες μας. Η Αθήνα έχει αλλάξει 500 φορές στα 200 χρόνια της νέας Ιστορίας. Έχει περάσει φούσκες και χρεοκοπίες, εξεγέρσεις και καταστολές – κι ακόμα το ελεύθερο πρόσωπο που ονειρεύτηκαν οι ποιητές της δεν το ’χει φτάσει. Άρα συνεχίζω να ελπίζω ότι θα μοιάσουμε όλοι μας μ’ αυτούς.
Με ποιον τρόπο μεταφέρεις τη θεματική της μνήμης της «Καλλιθέας» σε μια μουσική παράσταση;
Κάνω τη σκηνή του «Passport-Κεραμεικός» προάστιο. Καταφεύγω στο γνωστό σκηνικό της γειτονιάς, ελπίζοντας σε μια δική μου απειροελάχιστη «Οδό Ονείρων», όπου καλλιτέχνες, εργαζόμενοι στο χώρο και κοινό γινόμαστε, για όσο κρατήσει, πολιτογραφημένοι κάτοικοι. Θέλω να γίνει το στέκι της σεζόν, να έρχεσαι και να ξανάρχεσαι κάθε Σάββατο, να μάθουν όλοι το όνομά σου, να μην υπάρχει πιο μαγεμένο μέρος απ’ αυτό.
Εκτός από την παράσταση στο «Passport-Κεραμεικός», πρότεινέ μου ένα ιδανικό ιδιωτικό σκηνικό για να ακούσουμε το δίσκο.
Εγώ ονειρεύομαι κρυφό ραντεβού με την πρώτη μας αγάπη ή μ’ έναν φίλο που χάσαμε, σ’ ένα καφέ μικρό που δεν το ξέρουμε, σ’ ένα προάστιο που δεν έχουμε ξαναπάει. Κρυφά, συνωμοτικά πράγματα.
Πώς αισθάνεσαι ως πολίτης αυτή την περίοδο; Και ως καλλιτέχνης, ποια είναι γνώμη σου για τη διακοπή της παράστασης του Εθνικού;
Ως πολίτης χαίρομαι μόνο για το σύμφωνο συμβίωσης και για τη στάση ορισμένων συμπολιτών μου στο προσφυγικό. Τα υπόλοιπα, φρίκη. Τις μέρες του δημοψηφίσματος και των εκλογών ένιωθα ναυτία με τον πολιτικό κυνισμό, ακριβώς επειδή κι εγώ είχα ελπίσει σε κάτι. Τη διακοπή τη θεωρώ τραγικό λάθος. Η τέχνη –και δη η πειραματική– δεν είναι το μέρος όπου συμφωνούμε όλοι με όλα. Ο καλλιτέχνης οφείλει να στηρίξει κάτι που νιώθει – όσο πιο αμφίσημα τόσο το καλύτερο. Αν αποτύχει, μία είναι η «φυλακή» του: η κριτική καταβαράθρωση. Αλλά το να γίνεται το χατίρι σε ανθρώπους που ούτε από μακριά δεν πατάνε στο καλλιτεχνικό θέατρο, να μην αφήνουν τους λίγους που ενδιαφέρονται να κρίνουν μια παράσταση, το θεωρώ απαράδεκτο. Κι όσο για το φόβο της «επιβράβευσης» του Ξηρού, το θεωρώ κι αυτό γελοίο. Η τέχνη στις πολιτισμένες χώρες μιλάει ελεύθερα και για τις ηγεσίες της και για τους καταδίκους της. Εμείς δεν έχουμε κάνει καν ταινία για τον Παττακό, τον Κοσκωτά, τους εκδότες και τους εφοπλιστές μας, τους «χαρισματικούς ηγέτες» μας. Κι έτσι μένουμε πάντα οπαδοί, πρόβατα επί σφαγή.
Μέσα σ’ όλα, κατάφερες να γράψεις μουσική για δύο θεατρικές παραστάσεις...
Για τέσσερις! Το «Είστε και φαίνεστε», το «Δάνειο», τα «4 πόδια του τραπεζιού» και τις «72 ώρες». Άργησα να κάνω θέατρο, αλλά νιώθω αληθινή ευτυχία εκεί. Κι επειδή είμαι συνηθισμένος στη δημιουργική μοναξιά, στο θέατρο τρελαίνομαι με την αίσθηση ότι προσφέρω σ’ ένα σύνολο.
Πρόλαβες να δεις ή να διαβάσεις κάτι που μας προτείνεις;
Διάβασα μόλις τις «Περιπέτειες του Ώγκι Μαρτς» του Μπέλοου, απ’ τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του 20ού αιώνα, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά απ’ τον Καστανιώτη. Μεγαλούργημα. Και καυτό, παρότι του 1953.
