© Αποστόλης Καλλιακμάνης
Σε ένα σημείο λίγο πριν τα μισά της εμφάνισης του Lenny Kravitz στο AthensRocks Festival 2024, χιλιάδες στόματα άρχισαν να φωνάζουν ρυθμικά "Λένι, Λένι" και να ουρλιάζουν με τέτοιον ενθουσιασμό, ώστε ακόμα κι εκείνος –που είναι συνηθισμένος σε παρόμοιες αντιδράσεις– έκανε παύση κι έμεινε να κοιτά χαμογελώντας την αρένα, διακόπτοντας "αναγκαστικά" τη ροή του προγράμματος. Τι άλλη απόδειξη χρειάζεται κανείς για το πόσο καλά πέρασαν όσοι πήγαν να προϋπαντήσουν τον αειθαλή Νεοϋορκέζο, 16 ολάκερα χρόνια μετά την τελευταία του συναυλία στην Ελλάδα;
Βέβαια, μια ανθρωπογεωγραφία του πλήθους που τίμησε την περίσταση, οδηγεί στη διαπίστωση ότι ο Lenny Kravitz είναι (κατά βάση) ένας μεγάλος rock star για ένα μη-rock κοινό. Ή, τέλος, πάντων για έναν κόσμο που μπορεί κάπως, κάποτε να βρέθηκε για διάφορους λόγους στις παρυφές της rock 'n' roll κουλτούρας, μα δεν προχώρησε ποτέ πιο πέρα, παραμένοντας έτσι "παιδί" απέναντι σε διακρίσεις μεταξύ στυλ, performance και ατόφιας τραγουδοποιίας. Το να είσαι σταρ, φυσικά, εμπεριέχει την ικανότητα να παίζεις με όλα τούτα και σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητώ ότι ο Kravitz τη διαθέτει αυτήν την κρίσιμη ποιότητα. Βλέποντας, όμως, με πόσο πάθος τραγουδήθηκε μια στοιχειώδης μπαλαντούλα σαν το "Stillness Of Heart", δεν κρατήθηκα να μη μειδιάσω με το τι θεωρεί rock μια ανέμελη βορειοπροαστιώτικη νεολαία με μπλουζάκια Nirvana, The Black Keys και Parkway Drive, αλλά και η Αθήνα του lifestyle, που κατέκλυσε το φεστιβάλ με μπόλικους επώνυμους και μισο-επώνυμους, σε αμφιέσεις που συχνά θύμιζαν πρεμιέρα στα μπουζούκια.
Σκέψεις σαν κι αυτές, πάντως, αφορούν και τις δύο μπάντες που άνοιξαν το AthensRocks. Πρώτοι ξεκίνησαν οι Ilias Bogdanos & Inco: το συγκρότημα του Ηλία Μπόγδανου, δηλαδή, τον οποίον ένα ευρύτερο κοινό ενδεχομένως θυμάται από το τηλεοπτικό reality show "Survivor". Το πολυμελές γκρουπ μπήκε κεφάτα, διασκευάζοντας το "Πάνω Απ' Όλα" του Μύρωνα Στρατή. Λίγος ο κόσμος, βέβαια, καθώς καλά κρατούσε το απογευματινό λιοπύρι –κι ακόμα πιο λίγος μπροστά στη σκηνή, αφού κάποιοι προτίμησαν τη σκιά του πύργου του ηχολήπτη ή τους πάγκους στο πίσω μέρος του οργανωμένου εξωτερικού χώρου του Ολυμπιακού Σταδίου, κάτω από τις ομπρέλες.
Ο ομιλητικός Μπόγδανος δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τους τολμηρούς –είδε, άλλωστε, και τα σημαιάκια Inco που κουνούσαν μερικοί– εκφράζοντας παράλληλα και τη χαρά του για τον ερχομό του Lenny Kravitz, "καλλιτέχνη με τον οποίον έχουμε κλάψει και τραγουδήσει", όπως είπε. Το ημίωρο πρόγραμμα, κατά τα λοιπά, αναλώθηκε σ' ένα κοκτέιλ διασκευών σε γνωστά, αγαπημένα, θα προσθέσω όμως και χιλιοακουσμένα τραγούδια, σαν το "I Love Rock 'n' Roll", το "Whole Lotta Love", το "Λιωμένο Παγωτό" ή το "Rock & Roll Queen", ανάκατο με δικά τους κομμάτια ("Δεν Είναι Αρκετό", "Κι Ας Μην Είσαι Εδώ"). Μια χαρά για όποιον αρκείται ως ακροατής σε τέτοια πασαλείμματα, επιεικώς αδιάφορα, όμως, για όποιον έχει ξεμυτίσει και προς πιο βαθιά νερά, αφού το μόνο που κρατούσε την προσοχή στα δρώμενα ήταν το κέφι των Inco και τα δεμένα τους, φροντισμένα παιξίματα.
Οι Αμερικανοί The Last Internationale, που έλαβαν τη φεστιβαλική σκυτάλη, έδειξαν ως (συγκριτικά) πιο σοβαρή υπόθεση: σαν μια ανεξάρτητη μπάντα στηριγμένη στο δικό της υλικό, δηλαδή, με τα ντραμς και την κιθάρα –όπου φιγούραρε κι ένα "God is Sound" αυτοκολλητάκι, στο οποίο ζούμαρε το video wall– να φανερώνουν εδώ κι εκεί ότι διέθεταν πιο γερές ρίζες στη μεγάλη του rock 'n' roll υπόθεση. Στην οποία, άλλωστε, έκλεισε το μάτι και η εκκίνηση με τη διασκευή στο "Kick Out The Jams" των MC5, αφιερωμένη στον Dennis Thompson, που μας άφησε τον Μάιο. Φευ, όμως, η εντύπωση ήταν απατηλή, όπως ήδη γνώριζαν όσοι τους είδαν πέρυσι να ανοίγουν τους Guns N' Roses.
Εξαιρουμένης μιας αληθώς καλής στιγμής ("1984"), η μία ώρα των Νεοϋορκέζων αποδείχθηκε δοκιμασία για όσους δεν έχουν αράξει στα 4-5 βασικά μιας rock δισκοθήκης, οπότε δεν είχαν λόγους να κάνουν υπομονή απέναντι σε ένα σερί αδιάφορων, 1970s φασόν τραγουδιών, κομμένων και ραμμένων στα φωνητικά μέτρα της Delila Paz. Η τελευταία, βέβαια, υπήρξε και πάλι μια αεικίνητη φιγούρα (στα λευκά, φέτος, σε αντίθεση με τα μαυροκόκκινα του 2023), η οποία κέρδισε τον ενθουσιασμό των πρώτων σειρών με το διπλό της κατέβασμα εκεί και το μικρόφωνο που έτεινε σε αφηνιασμένο νεαρό, ώστε να τραγουδήσει μαζί της. Καλά είναι όλα αυτά, αλλά, ακόμα και σε μια συναυλιακή συνθήκη, δεν γίνεται να υποκαταστήσουν τη μουσικοστιχουργική φτώχεια. Όπως, φυσικά, δεν το κάνουν ούτε τα ανθρωπιστικά κλισέ και οι ήξεις-αφήξεις επικλίσεις σε μια απροσδιόριστη ελευθερία, πασπαλισμένη με μια σημαία της Παλαιστίνης στο βάθος.
Τώρα, τι δουλειά είχαν τούτα –ή και ο Lenny Kravitz ακόμα– με τους Sleaford Mods, Κύριος οἶδε. Το AthensRocks, πάντως, έδωσε στους Jason Williamson & Andrew Fearn τη δεύτερη θέση της φετινής εκδήλωσης κι εκείνοι την τίμησαν δεόντως, με μια εμφάνιση που παραλίγο να κλέψει την παράσταση από τον επικεφαλής. Κάτι, βέβαια, που δεν κατάλαβε η πλειονότητα του κόσμου, ο οποίος ως εκείνη την ώρα ήταν, πια, αισθητά πολυάριθμος: εξαιρουμένων των (αρκετών, πάντως) υποψιασμένων, όσων έστησαν ηχηρή κερκίδα στο "B.H.S.", φιλοδορώντας το βρετανικό δίδυμο με ιαχές και παλαμάκια, οι υπόλοιποι έκοβαν βόλτες, αγόραζαν μπέργκερ και μπύρες ή αναζητούσαν γνωστούς για να πουν καμιά κουβέντα.
Πάνω στη σκηνή, τώρα, οι Sleaford Mods εξαπέλυσαν εξαρχής μια ομοβροντία τραγουδιστικών πυρών, καθώς τα "UK Grim", "Kebab Spider" και "Jolly Fucker" έθεσαν σε κίνηση ένα τραχύ, επιθετικό σύμπαν, ριζωμένο γλωσσικά κι εκφραστικά στο ζην της βρετανικής εργατικής τάξης. Το πώς έχουν μπερδέψει έτσι την αυθάδεια των ορίτζιναλ punks με τις electro ανησυχίες του post-punk κι ένα γούστο για το χρυσό αμερικάνικο χιπ χοπ των Wu-Tang Clan, παραμένει κάτι διακριτά δικό τους, που τους έχει καταστήσει, δικαίως, μία από τις πιο συζητημένες περιπτώσεις στο rock (με την ευρύτερη έννοια) του σήμερα. Από την άλλη, το γιατί κάτι τέτοιο δεν αρκεί ώστε να κλέψουν τελικά την παράσταση από τον κατεστημένο και μάλλον μικρομεσαίο (μουσικά μιλώντας) Lenny Kravitz, φτάνει και περισσεύει ώστε να ξεκινήσουμε μια ολίγον πικρή συζήτηση για το σήμερα του rock 'n' roll και για τα δεύτερα εκείνα ονόματα που φιλοδοξούν να γίνουν οι headliners του αύριο.
Σίγουρα, πάντως, εκείνο το αψύ κεραυνοβόλημα που μας έριξαν στο Plisskën Festival το 2015, δεν έχει ξεθυμάνει: ο Williamson να φτύνει ιδρωμένος τους στίχους, όσο ο Fern βάζει τα beats και χορεύει στο πλάι του, παραμένει συνθήκη που ανέδειξε έξοχα το "Air Conditioning", το "T.C.R.", ακόμα και τη διασκευή στο "West End Girls", μετατρέποντάς τους σε καθημερινούς ήρωες του μεροκάματου, οι οποίοι ξεδίνουν στην pub με μικρόφωνο και λάπτοπ, αντί να καταχωρηθούν στους πεσόντες του οκταώρου. Πλέον, όμως, όλα τούτα έχουν μπει σε ένα καλούπι, που κάνει τα πιο δεύτερα κομμάτια τους υπερβολικά επαναλαμβανόμενα. Συχνά, επίσης, η βρετανική ευφυΐα των στίχων καταλήγει σε μια εγκιβωτισμένη βρετανικότητα, πολύ μακριά από την οικουμενικότητα του "London Calling" και του "Anarchy In The UK". Έτσι, η γραμμή που χωρίζει τους pub ήρωες από κάποια τρελούτσικα γοητευτική μα φύσει περιφερειακή περίπτωση που τα πίνει με τον Γκάρι Κινγκ του "The World's End" κάπου στην αγγλική επαρχία, γίνεται πιο λεπτή απ' όσο πρέπει.
Αντιθέτως, την οικουμενικότητα αυτή, συν το κάτι παραπάνω που πάντα χρειάζεται όποιο μοντέρνο rock θέαμα μετριέται ανά προσέλευση στις αρένες, ο Lenny Kravitz εξακολουθεί να τα παίζει στα δάχτυλα –ακόμα και τώρα που πάτησε τα 60 και κλείνει μια δεκαετία ανυποληψίας στα εμπορικά κατάστοιχα της δισκογραφικής βιομηχανίας. Βλέποντάς τον, ας πούμε, να κάνει θεαματική έναρξη καλπάζοντας στο "Are You Gonna Go My Way?", απέναντι σε μια θάλασσα ζητωκραυγών και υψωμένων κινητών τηλεφώνων, έμεινα να χαζεύω και ν' απορώ, την ίδια στιγμή. Από τη μία, γιατί το στρογγυλοποιημένο ηλεκτρικό τσαγανό που μας έβρισκε στο δόξα πατρί σε έκανε να νομίζεις ότι ήσουν σε συναυλία των Rolling Stones, από την άλλη επειδή σκεφτόσουν πώς θα βγάλει τη διάρκεια της εμφάνισης, εφόσον ξόδευε μια τόσο ονομαστή του στιγμή με το καλημέρα. Τι, δηλαδή, με το "Stillness Οf Heart" και το ορθώς ξεχασμένο "Fear" (από το ντεμπούτο του 1991) θα τη βγάζαμε;
Κι όμως, με αυτά τη βγάλαμε την κρίσιμη μέση της συναυλίας, συν άλλα αναπάντεχα, σαν το φρέσκο "Paralyzed" ή το "The Chamber", στο οποίο ο Kravitz πρόσφερε μια πολυσχιδώς 1990s pop-rock-electronica μεταχείριση, ικανή να κοιτάξει κατάματα τις δόξες των Adamski & Seal επί "Killer". Έγραψα ήδη για τη θέρμη με την οποία τραγούδησε το πλήθος στο "Stillness Οf Heart", όπως και για τον χαμό που είχε ήδη κορυφωθεί. Ο κόσμος πραγματικά παραληρούσε απλά και μόνο επειδή έβλεπε τον Νεοϋορκέζο απέναντί του και θα το έκανε ξανά και ξανά, καθ' όλη τη διάρκεια της βραδιάς, ό,τι κι αν παιζόταν από την άποψη της setlist. Τώρα, αν παιζόταν και κάτι αναγνωρίσιμο, από εκείνα τα νόστιμα του Κravitz, όσα καταχωρούνται και στα αρκούντως rock, μα δίνουν και πάσα για λικνίσματα των γοφών, ε, ακόμα καλύτερα.
Πώς το κάνει, λοιπόν, ο Lenny Kravitz; Βασικά, το κάνει με στυλ και sex appeal, σε μια σαφώς πιο αρσενική εκδοχή εκείνου που έλεγε και η Βίκυ Χαρίτου, στα εγχώρια 1990s: τα πέτσινα, το μαύρο γυαλί, το φοβερό μαλλί, η λιπόσαρκη σιλουέτα που με τίποτα δεν ανήκει σε άνθρωπο 60 ετών, η ροκ ηλεκτρική κιθάρα στο χέρι, είναι όλα μελετημένα, ώστε να εγγράφονται με σιγουριά στην "αλήτικη" εικόνα που απόκτησε το rock 'n' roll μέσα στις δεκαετίες, όταν έγινε και επικερδές προϊόν, πέρα από είδος μουσικής. Δεν 'πα, λοιπόν, να λέει το "Stillness Οf Heart" ή το "Fear"; Βάζει μπροστά αυτά τα άλλα πράγματα και να πώς βγαίνει ασπροπρόσωπος, ακόμα και για σένα που κοίταζες το ρολόι σου, όταν έπαιζε το "Fear".
Έπειτα, το κάνει με μια διαολεμένα καλή και ολόσωστη performance. Η ποιότητα του ήχου, η δική του τεχνική στην κιθάρα, η κραταιά του φωνή, η θαυμάσια μπάντα με τα σφιχτά rock δεσίματα μεταξύ του μπασίστα Hoonch 'The Wolf' Choi και της ντράμερ Jas Kayser, αλλά και με τις ωραίες "μαύρες" γκρούβες –ακόμα και το συχνά ασπρόμαυρο φίλτρο σε όσα έβλεπαν μέσω video wall όσοι δεν κατάφεραν να φτάσουν στις μπροστινές σειρές– όλα είναι στη θέση τους. Έτοιμα να αναδείξουν, να προχωρήσουν ή και να φρενάρουν λίγο τη συναυλιακή ροή (με τζαμαρίσματα, λ.χ.), κάθε που ο πρωταγωνιστής χρειαζόταν και καμιά ανάσα.
Τέλος, υπάρχουν, φυσικά, και τα γνωστά χιτάκια: κυρίως το "I Belong To You" και το "It Ain't Over 'Til It's Over" (πέρα από το ήδη αναφερθέν "Are You Gonna Go My Way"), δευτερευόντως το "Fly Away", το "Again και η διασκευή στο "American Woman" των Guess Who, συν μερικές ακόμα καλοβαλμένες, αν και όχι τόσο γνωστές επιλογές (π.χ. "Minister Of Rock 'N' Roll", "Always On The Run"). Στιγμές στις οποίες λάμπει –αλλού λιγότερο, αλλού περισσότερο– ένα ορθόδοξο rock ταλέντο ικανό να πατά με πειθώ στα διδάγματα του funk ή/και της soul, πλάθοντας κάτι που σίγουρα κάνει στο mainstream, μα μπορεί να αρέσει και πέραν αυτού. Υλικό που ο Kravitz εξακολουθεί να υπηρετεί με μια αυθεντικώς χαρισματική αύρα, που έχει κάτι τις από τον μέγα Prince.
Κάπως έτσι, λοιπόν, η διεθνής συναυλιακή σεζόν του 2023/2024 έριξε αυλαία –για την πρωτεύουσα, η επαρχία έχει ακόμα δρόμο– με ένα σόου που άφησε άπαντες ικανοποιημένους. Το οποίο έληξε με μια μακροσκελή εκτέλεση του "Let Love Rule" στο encore, δίνοντας ακόμα περισσότερες αφορμές για ζητωκραυγές, χειροκροτήματα και ομαδικό τραγούδι.
