Μια ευρωπαϊκή περιοδεία σας φέρνει ξανά στην Αθήνα ("ΠΛΥΦΑ", Τρίτη 16/4), 7 χρόνια μετά την τελευταία σας εμφάνιση εδώ, ενώ θα παίξετε και στη Θεσσαλονίκη ("ΚRAU", Παρασκευή 19/4), καθώς και στα Γιάννενα ("Studio 203", Τετάρτη 17/4). Τι αλλάζει από πόλη σε πόλη, για τις δικές σας αισθήσεις, σε μια εποχή που δεν βλέπουμε πια και τόσο καθαρά αν ερχόμαστε πιο κοντά σαν λαοί ή αν απομακρυνόμαστε;
Μέσα από τα ταξίδια μας από πόλη σε πόλη, όντως βλέπουμε έντονες διαφορές, σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Ένα από τα πιο σημαντικά που παρατηρούμε είναι η όρεξη του κόσμου για μουσική. Είναι κάποια μέρη όπου ο κόσμος διψάει περισσότερο, έρχονται με ανοιχτά αφτιά, και υπάρχει τρομερή διάθεση για σύνδεση.
Στα υποτιθέμενα "αναπτυγμένα" κράτη της Ευρώπης παρατηρούμε ότι, λόγω της εμπειρίας του κοινού, ο κόσμος εκπλήσσεται λιγότερο. Γενικά, η συναυλία αντιμετωπίζεται σαν κάτι που θα έχει συγκεκριμένη διάρκεια και θα εκπληρώσει τους σκοπούς της σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, είτε χρονικό, είτε συναισθηματικό, είτε καλλιτεχνικό. Σε άλλα μέρη της Ευρώπης, κάποια από τα σύγχρονα ρεύματα καθυστερούν να φτάσουν, είτε γιατί η τέχνη γενικότερα δεν έχει κρατική υποστήριξη, είτε επειδή επικρατεί ένα συγκεκριμένο αφήγημα. Σε πολλές από αυτές τις πόλεις, όμως, υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για σύνδεση, το οποίο πηγάζει από τη δίψα για να έρθει κανείς σε επαφή με κάτι που δεν γνωρίζει τόσο καλά (ή ελάχιστα).
Αυτό εκφράζεται μέσα από τον χρόνο που ξοδεύει το κοινό στον χώρο της συναυλίας, από τη δεκτικότητά του ή από το κατά πόσο αφήνεται ελεύθερο το κάθε άτομο, ώστε να εκφραστεί μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο. Το πλαίσιο της έκφρασης είναι, λοιπόν, που καθορίζει τη δεκτικότητα μας, γιατί εκείνη είναι η στιγμή που έχεις αφήσει πίσω τις προσδοκίες και ξεκινάει η εξερεύνηση. Το αν οι λαοί απομακρύνονται ή έρχονται κοντά θα το δείξει η ιστορία, αλλά, σίγουρα, η τέχνη έχει την ικανότητα να μας φέρει σε επαφή με το μέσα μας, για να ψάξουμε και να κατανοήσουμε τι μας κάνει και απομακρυνόμαστε.
"Γιατί πατρίδα μου είναι εκεί που μίσησα/Και με μισήσαν περισσότερο απ' οπουδήποτε αλλού": στη σελίδα σας στο Bandcamp συστήσατε το πιο πρόσφατο άλμπουμ σας "Homeland" (2023) με αυτούς τους στίχους του Γιάννη Αγγελάκα, από τον δίσκο "Κεφάλι Γεμάτο Χρυσάφι" των Τρύπες (1996). Γιατί είναι τόσο σημαντικοί;
Οι Τρύπες και ο Γιάννης Αγγελάκας υπήρξαν τεράστια επιρροή πάνω στη μουσική μας εξέλιξη, αλλά και στη σκέψη μας, καθώς μεγαλώναμε. Μέσα από αυτούς τους στίχους εκφράστηκε η αποστροφή μας προς την πατρίδα που έπνιγε ανθρώπους στις θάλασσές της, την πατρίδα που έπνιξε τις διαφορετικότητες στους δρόμους της, και που με τις ευκαιριακές της πρακτικές καταστρέφει την ίδια τη φύση.
Πολλές κοινότητες μέσα σε αυτήν την πατρίδα έχουν βιώσει τα συγκεκριμένα λόγια βαθιά μέσα τους, οπότε η ποίηση έρχεται εδώ σαν κατακραυγή. Και ίσως αυτό να είναι ένα ακόμα που νιώσαμε, μεγαλώνοντας με τέτοιους ήχους και στίχους: ότι μπορούμε να εκφράσουμε όλα όσα αισθανθήκαμε και να φανταστούμε την αλλαγή.
Στα χρόνια που έζησα στη Βρετανία, αναπροσδιόρισα τη σχέση μου με την έννοια της πατρίδας –κατά έναν τρόπο, θα έλεγα ότι "συμφιλιώθηκα" μαζί της. Μιας και το "Homeland" στοχάζεται πάνω σε αυτό το θέμα από τη δική σας, επίσης βρετανική εμπειρία, αναρωτιέμαι αν βρεθήκατε να διανύετε μια ανάλογη διαδρομή…
Όταν είσαι εκτός, όντως συμφιλιώνεσαι με την "πατρίδα" και αναγνωρίζεις τις διάφορες επιρροές της πάνω σου. Για εμάς, είχε να κάνει με την επαναπροσδιόριση του όρου και αυτή η δουλειά γίνεται μέσα από την κατάρριψη των στεγανών και την αποδοχή ότι ίσως να υπάρχει κι άλλος τρόπος να ορίσεις τον εαυτό σου.
Κάτι τέτοιο μπορεί να έχει να κάνει με τις καλλιτεχνικές επιλογές ή με το προσωπικό αφήγημα που διαλέγει κανείς. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, πάντως, βλέπει κανείς παρόμοιες αναφορές, οι οποίες σε αναγκάζουν να κατέβεις και να μάθεις τον λόγο που διαλέγεις τις συγκεκριμένες και όχι κάποιες άλλες. Πάντως, συχνά, ένας τέτοιος ορισμός της "πατρίδας" για τους μετανάστες έχει να κάνει με την οριοθέτηση.
Στην αρχή, για εμάς, είχε να κάνει με την τζαζ, που μας οδήγησε να αποστασιοποιηθούμε από την παραδοσιακή μουσική, την οποία παίζαμε από μικρή ηλικία. Αυτή η αποστασιοποίηση πηγάζει ίσως από μια ανάγκη για ένταξη στην ευρύτερη κοινωνία, αλλά, συγχρόνως, άνοιξε το πρίσμα και δημιούργησε περισσότερους τρόπους έκφρασης. Μας έδωσε καινούρια στοιχεία για να δοκιμάσουμε τα όρια, ώστε να βρούμε τον δικό μας προσωπικό τρόπο έκφρασης.
Τι σημαίνει για σας το Κουτσελιό των Ιωαννίνων, το οποίο δίνει το όνομά του στο εναρκτήριο κομμάτι του άλμπουμ, αλλά φιγουράρει, με τον τρόπο του, και στη φωτογραφία του εξωφύλλου;
Το Κουτσελιό είναι ένα μικρό χωριό έξω από τα Γιάννενα, που είναι γνωστό για την ταβέρνα του με τα ψητά στη γάστρα. Πέρα από αυτό, είναι το χωριό όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο πατέρας μας κι έχει καταγωγή η οικογένειά μας. Παρ' όλο που εμείς δεν μεγαλώσαμε εκεί, από το Κουτσελιό πηγάζει η έμπνευση για τη μουσική μας, ο αέρας και τα βουνά της Ηπείρου, αλλά και οι ιστορίες της οικογένειάς μας.
Στη φωτογραφία του εξωφύλλου απεικονίζεται η οικογένεια του πατέρα μας, είναι τραβηγμένη μπροστά στο σπίτι τους: η γιαγιά, ο παππούς, οι θείες μας και ο πατέρας μας στη μέση. Αυτή η φωτογραφία είναι σαν να μας συνδέει με την αρχή, και εκφράζει κάτι πολύ προσωπικό, μέσα από αυτές τις φιγούρες.
Στα 11 χρόνια που δραστηριοποιείστε ως Valia Calda, ποιο είναι το βασικό στοιχείο που νιώθετε ότι σας ενώνει, κινητοποιώντας σας ώστε να υπάρχετε ως συγκρότημα;
Πρωτίστως η φιλία μας, καθώς, μετά από τόσα χρόνια, πραγματικά περνάμε πολύ ωραία οι πέντε μας, σαν παρέα. Και είναι η σχέση μας, πλέον, κάτι αρκετά πιο βαθύ από το να βρισκόμαστε με αφορμή κάποιο παίξιμο ή το να δουλέψουμε πάνω σε καινούρια μουσική. Ταυτιζόμαστε ιδεολογικά και μουσικά και οι κουβέντες μπορούν να γίνουν ατέλειωτες: συχνά μπορεί να έχουμε μια τρίωρη πρόβα και τις δύο ώρες να τις ξοδέψουμε μιλώντας για οτιδήποτε, κι αυτό να κάνει τη μουσική, αργότερα, πολύ καλύτερη.
Ίσως, τελικά, για να φτιάχνεις πράγματα που σου αρέσουν, να μην χρειάζεσαι απαραίτητα πολύ χρόνο, αλλά το να είσαι με ανθρώπους με τους οποίους βρίσκεστε στο ίδιο "σημείο", τη στιγμή που θα ξεκινήσετε να παίζετε. Επίσης, είναι και το γεγονός πως, πλέον, βλέπουμε τη μουσική που φτιάχνουμε μέσα από ένα πολύ δικό μας πρισμα. Πολλές φορές, έτσι, δεν χρειάζεται να πούμε τίποτα πριν δοκιμάσουμε κάτι καινούριο –σαν να ξέρουμε τι χρειάζεται ο ένας από τον άλλον.
Έπειτα, για εμένα και τον Θοδωρή, είναι και μια καλλιτεχνική μας ανάγκη να γράφουμε μουσική για τη μπάντα. Ξεκινήσαμε, δηλαδή, το εγχείρημα Valia Calda έχοντας έναν συγκεκριμένο ήχο στο μυαλό και, παρ' όλο που έχουμε κινηθεί σε διαφορετικές κατευθύνσεις, η ρίζα παραμένει ίδια. Όπως και η διάθεση/έμπνευση για καινούρια πράγματα.
Σας εντάσσουν, συνήθως, σε ένα κύμα συγκροτημάτων της τελευταίας δεκαετίας, το οποίο παίζει τζαζ αντλώντας, όμως, παράλληλα, από μια ποικιλία άλλων μουσικών επιρροών. Κατά πόσο έχει να κάνει αυτό με υπαρκτά αδιέξοδα στα οποία βρέθηκε η τζαζ, από ένα σημείο της ιστορίας σας και πέρα –και κατά πόσο με τις αναγκαιότητες των δημοσιογράφων για ταμπέλες;
Αυτός ο χαρακτηρισμός σίγουρα ισχύει εν μέρει, μιας και η μουσική μας επικοινωνεί συνεχώς με διαφορετικές τάσεις και επιρροές. Η βασική έμπνευση, όμως, προέρχεται από μουσικές/μουσικούς που εκφράζονται με τρόπους οι οποίοι καταφέρνουν να ξεπερνούν τα προσωπικά τους όρια, δημιουργώντας κάτι που κουβαλάει ειλικρίνεια. Αυτό το στοιχείο έτυχε να το ακούμε από μικρή ηλικία στα γλέντια της Καρπάθου, στον John Coltrane, στα μοιρολόγια της Ηπείρου ή στα beats των μαύρων μουσικών της Αμερικής.
Ιστορικά, τώρα, η τζαζ έφτασε σίγουρα σε υπαρκτά αδιέξοδα εφόσον αλλοτριώθηκε το κοινωνικοπολιτικό της στοιχείο και ενσωματώθηκε σε μια ελίτ. Αυτό φαίνεται να είναι η φυσική εξέλιξη, όπως βλέπουμε και σε άλλα είδη (π.χ. στο ρεμπέτικο), όμως το ίδιο αδιέξοδο οδήγησε τους μουσικούς στο να το ξεπεράσουν και να ξαναγεννήσουν την τζαζ –καθώς απέρριπταν το παλιό, αναζητώντας την εξέλιξη.
Αυτή, άλλωστε, είναι και μια πρακτική αποαποικιοποίησης που παραμένει πολύ βασική στις μέρες μας. Τζαζ, πλέον, δεν είναι η μουσική του 1930, μα εκείνο που έκανε τον Charlie Parker να ξεπεράσει τον εαυτό του και να παίξει με έναν τρόπο τελείως μοναδικό. Γενικά, η αναγκαιότητα μιας ταμπέλας εκφράζει τάσεις και είναι χρήσιμη για ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας, ώστε να ορίσουμε την ταυτότητά μας. Μετά, όμως, ίσως να μπορούμε να την αφήσουμε πίσω και να προχωρήσουμε.
Πόσο σχετίζεται, στην πράξη, ο αυτοσχεδιασμός της ελληνικής δημοτικής παράδοσης με τον αυτοσχεδιασμό που αρθρώνεται σε ένα τζαζ πλαίσιο;
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση, που νομίζω χρειάζεται μια πολυδιάστατη απάντηση. Μιλώντας για την τζαζ, πρέπει πάντα να έχουμε στον νου μας ότι μιλάμε για ένα τεράστιο πέπλο, το οποίο απλώνεται πάνω από έναν επίσης τεράστιο όγκο έκφρασης, κυρίως αυτοσχεδιαστικής. Δύσκολα βρίσκεις ένα σύγχρονο μουσικό στυλ που να μην έχει επηρεαστεί από την τζαζ. Στον αντίποδα, πάλι, η τζαζ, όντας τόσο προοδευτική, εξελίσσεται και φτιάχνει συνέχεια καινούρια παρακλάδια. Επίσης, είναι και η ίδια μια παραδοσιακή μουσική και αναπόσπαστο κομμάτι της αφροαμερικανικής κουλτούρας: γεννημένη από τα μπλουζ και τους αφρικανικούς ρυθμούς, εξέφραζε πάντα βαθιά συναισθήματα, γι' αυτό και υπήρξε πομπός για την πολιτική έκφραση των μαύρων.
Διαφορές βρίσκεις στην αρμονική και στη ρυθμική "γλώσσα", σίγουρα, όμως, και στην τζαζ και στα παραδοσιακά υπάρχει η ίδια πρόθεση γύρω από τον αυτοσχεδιασμό, που αφορά την προσωπική έκφραση ενός μουσικού καθώς υπηρετεί ένα στυλ, μία φόρμα, ένα ρυθμικό ή αρμονικό μοτίβο –ή και όχι, μένοντας τελείως ελεύθερος. Προσωπικά πιστεύω ότι, είτε υποσυνείδητα, είτε συνειδητά, σκοπός είναι να φτάσεις σε εκείνο το "closer to the source", που λέει ο John Coltrane. Για μένα, αυτό που συναντάς και στις δύο περιπτώσεις είναι το αίσθημα της ψυχικής ανάτασης που σου δημιουργειται και το νιώθεις συχνά μέσα από τη λαϊκή τέχνη. Γιατί περί τέτοιας πρόκειται.
Τι έχετε στα σκαριά, αφού ολοκληρωθεί η τρέχουσα ευρωπαϊκή τουρνέ; Υπάρχουν ανακοινώσιμα σχέδια για το άμεσο μέλλον;
Πολλά και διάφορα! Ετοιμάζουμε ένα b-side του "Homeland", το οποίο πιθανότατα θα κυκλοφορήσει πάνω στα πρώτα γενέθλια του δίσκου, στα τέλη Μαΐου 2024. Παράλληλα, πειραματιζόμαστε με διάφορες ηχογραφήσεις από παλιότερες συναυλίες που ίσως βγουν μέσα στον επόμενο χρόνο, ως limited edition κυκλοφορία. Επίσης, έχουμε κάνει ένα ακόμα session ηχογράφησης με τον σαξοφωνίστα, χορευτή και rapper Tyrone Issac Stuart και τον Αλβανό βιολιστή Aurel Qirjo, πάνω στο οποίο δουλεύουμε τον τελευταίο καιρό. Ίσως, τέλος, να ετοιμάζουμε και μια ηχογράφηση αυτήν την εβδομάδα, στην Αθήνα!
Διαβάστε Επίσης
