© Θάνος Λαΐνας
Η Μαργαρίτα Ζορμπαλά πρωτοτραγούδησε στον Μίκη Θεοδωράκη στα 17 της (του είπε το Τρένο που Φεύγει στις Οχτώ), σε μια επίσκεψη του συνθέτη στο πατρικό της σπίτι (ήταν φίλος των γονιών της), στην Τασκένδη της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης· απρόθυμα, σύμφωνα με τις διηγήσεις της, καθώς την υποχρέωσε η μητέρα της. Ήταν, όμως, η αιτία που μπήκε στη δισκογραφία, κάνοντας άμεση αίσθηση με τη δροσιά και τα χαρίσματα της φωνής της. Σωστά ο Φώντας Τρούσας σχολίασε κάπου, κάποτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι καταγράφηκε ως η "τελευταία πολύ μεγάλη ερμηνεύτρια του θεοδωρακικού έργου".
Λίγα χρόνια μετά την Τασκένδη, στην Αθήνα πια, ήταν και πάλι ο Θεοδωράκης που την κάλεσε μια μέρα στο ιστορικό "Zonar's", τάχα μου για δουλειά (για κάτι παρτιτούρες), ώστε να της γνωρίσει τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Νίκο Γκάτσο. Σαστισμένη, εκείνη μπόρεσε να ψελλίσει μόνο ένα τρεμάμενο "γεια σας" όταν τους βρήκε να κάθονται μαζί –κι άλλο ένα όταν έφυγε. Η περίσταση, ωστόσο, οδήγησε σε έναν ακόμα δίσκο. Με τον οποίον ξεκίνησε την αναδρομή στην καριέρα της στο "Άλσος", αφού πρώτα μπήκε λέγοντας το φρέσκο "Αφήστε Τα Τραγούδια Να Μιλάνε", που δανείζει και τον τίτλο του στις νυν παραστάσεις της. Παραστάσεις επιτυχημένες, αξίζει να σημειωθεί εδώ, αφού στο ιστορικό θέατρο της Ευελπίδων είχαν μείνει ελάχιστες άδειες θέσεις, παρότι βρισκόμασταν στη δεύτερη από τις τρεις ανακοινωμένες βραδιές, εν μέσω ενός ακόμα τριημέρου.
Πλέον, βέβαια, η Ζορμπαλά είναι 67 ετών κι έχει αφήσει προ πολλού πίσω της το κορίτσι που τραγούδησε τόσο απρόθυμα στο οικογενειακό τραπέζι και που αντέδρασε με τόση ντροπαλοσύνη στο "Zonar's": στέκεται στη σκηνή με αυτοπεποίθηση, ξέρει ποια είναι και ποιο ρεπερτόριο κουβαλά, έχει επίγνωση των φωνητικών της δυνατοτήτων, μα και αρκετή άνεση στο πώς συνδιαλέγεται με τον κόσμο. Έστω κι αν αισθάνθηκα, σε διάφορα σημεία της βραδιάς, ότι πρέπει να είχε κάνει αρκετές πρόβες στα όσα επρόκειτο να διηγηθεί. Σε αντίθεση με τη λεζάντα "Αφήστε Τα Τραγούδια Να Μιλάνε", επίσης, δεν έπραξε έτσι, αφού διάνθισε το πρόγραμμα με μπόλικες ιστορίες από το παρελθόν. Σαν αυτές με τις οποίες ξεκίνησε το παρόν κείμενο ή σαν εκείνη που ξετύλιξε αργότερα, για το πώς γνώρισε τη Λίνα Νικολακοπούλου σε μια εκδρομή με τη Δήμητρα Γαλάνη στη θάλασσα, σε μια ανάπαυλα από την απαιτητική περιοδεία την οποία έκαναν παρέα το καλοκαίρι του 1980.
Πρόκειται για ισορροπίες που η Ζορμπαλά χειρίζεται πολύ σωστά, κρατώντας το ενδιαφέρον αμείωτο, μα εξασφαλίζοντας, συνάμα, και ορισμένες πολύτιμες ανάσες. Τις οποίες θαύμασα στο "Άλσος", σημειώνοντας ότι θα τις ζήλευαν ακόμα και φτασμένοι ράπερς, καθώς την άκουγα να τραγουδά την "Πεταλούδα Της Φωτιάς". Είναι, ωστόσο, μία μονάχα παράμετρος για το πόσο υπέροχη τραγουδίστρια παραμένει, διατηρώντας στο έπακρο τα εκφραστικά της χρώματα, μα και το εύρος μιας αειθαλούς, φορμαρισμένης φωνής. Προσωπικά, βέβαια, είχα έρθει υποψιασμένος για τις επιδόσεις αυτές, αφού ήμουν στο "Άλσος" και το αμέσως προηγούμενο βράδυ, βλέποντάς τη να λάμπει και να φλέγεται καθώς έλεγε το "Μιλάς" του Νεοκλή Νεοφυτίδη, συμμετέχοντας στη συναυλία "Ο Σταύρος Ξαρχάκος Προτείνει".
Το πρόγραμμα που είδαμε διέθετε δύο σκέλη, με ένα μικρό διάλειμμα να τα χωρίζει. Το πρώτο είχε τίτλο Προβληματιζόμαστε και φιλοξένησε τραγούδια με πιο υπαρξιακό περιεχόμενο και με κοινωνικές διαστάσεις, σαν το "Πάει Ο Καιρός" και το "Μεθυσμένο Κορίτσι" του Χατζιδάκι, τις μπαλάντες που έφτιαξε ο Θεοδωράκης σε ποίηση Μανώλη Αναγνωστάκη (με το "Όταν Μιαν Άνοιξη" να τυγχάνει θαυμάσιας εκτέλεσης), τις "Μέρες Που Δικάζουν" του Σταμάτη Κραουνάκη –με τη Ζορμπαλά να επιλέγει μια ερμηνευτική προσέγγιση που θύμισε την Τάνια Τσανακλίδου στις δόξες της– ή τη "Χοντρομπαλού" του Σταύρου Ξαρχάκου. Εκπληκτικές στιγμές, όμως, ήταν και το καταπληκτικά ερμηνευμένο "Μη Με Ρωτάς" του Μάνου Λοΐζου, αλλά και μια απρόσμενη διασκευή στον "Στρατιώτη", με τη Ζορμπαλά να τραγουδά ντουέτο με τον Νεοκλή Νεοφυτίδη και τον κόσμο να σιγοντάρει από τις θέσεις του, τονίζοντας με έμφαση το επίθετο φασιστικό των στίχων.
Το δεύτερο τμήμα, πάλι, ονομαζόταν Αγαπιόμαστε κι εδώ η Ζορμπαλά ανέβασε στροφές, φανερώνοντας κι άλλα ερμηνευτικά πρόσωπα, όπως και μια κεφάτη διάθεση απέναντι στα διάφορα τερτίπια του έρωτα. Απουσίασε, βέβαια, ως συνήθως, η πιο ποπ περίοδος του "Περιμένω Σινιάλο", συμπεριλήφθηκε όμως το ξάνοιγμά της στο ελαφρό τραγούδι, στο οποίο καραδοκούσε μάλιστα και μια έκπληξη: με το που ειπώθηκε το "Λίγα Λουλούδια", δηλαδή, ένα μπροστινό τραπέζι της έτεινε μια ανθοδέσμη, την οποία και δέχτηκε γελώντας.
Το χαμόγελό της πρωταγωνίστησε έπειτα και στον τρόπο με τον οποίον είπε το "Νησί", που έγραψε ο Απόστολος Ρίζος για τη φωνή της, αλλά και στη διασκευή της στο "Κοίτα Μια Νύχτα" της Χαρούλας Αλεξίου, όπου το κοινό σιγόνταρε με φανερό ενθουσιασμό. Εδώ, επίσης, ακούσαμε και τη "Μαργαρίτα Μαγιοπούλα", τη "Θάλασσα" του Θάνου Μικρούτσικου –που πρωτομάθαμε με την απαράμιλλη Milva– αλλά και μια καλομελετημένη διασκευή στο "Μanha De Carnaval", σε έξοχα πορτογαλικά. Ο πιο μεγάλος χαμός, βέβαια, σημειώθηκε όταν έφτασε η ώρα για μερικά ρώσικα άσματα, τα οποία η Ζορμπαλά λέει πάντα μοναδικά. Ο στροβιλισμός της στη σκηνή με το χέρι στη μέση, ειδικά, ξεσήκωσε άφθονα παλαμάκια και ιαχές από τα τραπέζια της πλατείας, ενώ οι τραγουδιστικές επιδόσεις αποτυπώθηκαν τόσο φανταστικές, ώστε σκέφτηκα, ότι, σε έναν ιδανικό δισκογραφικό κόσμο, κανείς δεν θα έχανε την ευκαιρία να την ηχογραφήσει σε τέτοιο ρεπερτόριο.
Όχι ότι δεν υπάρχουν και ορισμένες ενστάσεις, βέβαια. Έλειψε λ.χ. το πάντα αγαπημένο "Νύχτα Μέσα Στα Μάτια Σου", το οποίο αρκετοί φώναξαν στο φινάλε της βραδιάς, καθώς οδεύαμε πια σε ένα σύντομο encore. Η Ζορμπαλά το τραγούδησε λίγο, έτσι a cappella, χωρίς, όμως, να διασκεδάσει τις εντυπώσεις. Νομίζω, επίσης, ότι η αγάπη της για την Αρλέτα μπορούσε να υπηρετηθεί με μια πιο τολμηρή επιλογή διασκευής, αντί για τα "Μικρά Παιδιά" –θα ήθελα, για παράδειγμα, να την ακούσω στην "Τσιμεντούπολη". Τους "Γερανούς", τέλος, που επίσης της ζητήθηκαν με επιμονή, έδειξε να τους λέει κάπως απρόθυμα στο encore. Όχι ότι δεν τους τραγούδησε ωραία, αλλά σαν να βρισκόταν σε διαφορετική, πιο αλέγκρο διάθεση και δυσκολεύτηκε να στήσει την επικοινωνία με κάτι τόσο θλιμμένο και μελαγχολικό.
Οι "Γερανοί", τώρα, με πήγαν πίσω στη συναυλία που έδωσε η Ζορμπαλά μια δεκαετία πριν (2014) στον Φιλολογικό Σύλλογο "Παρνασσός", όταν έκανε όλη την αίθουσα να κλαίει, τραγουδώντας τους στη μεγαλειώδη ελληνική απόδοση του Γιάννη Ρίτσου, κατά τη διάρκεια της παράστασης "Παιχνίδια Με Τον Χρόνο". Αρχικά, μάλιστα, ίσως να ένιωσα λίγο απογοητευμένος που δεν ξανάζησα το κλίμα εκείνης της φανταστικής βραδιάς, που αποτέλεσε, θεωρώ, συναυλιακό ορόσημο των εγχώριων 2010s. Σε πιο ψύχραιμη σκέψη, ωστόσο, έκρινα ως σημαντικότερο το γεγονός ότι η Ζορμπαλά δεν δίνει τις ίδιες συναυλίες μέσα στα χρόνια: μπορεί και κρατάει ένα υψηλό επίπεδο, δίχως να έχει ανάγκη έναν παγιωμένο μπούσουλα για να το φτάσει.
Να πω, τέλος, ότι, πλην των επιδόσεων της Ζορμπαλά, σπουδαίο ρόλο στην ακροαστική απόλαυση έπαιξαν και οι μουσικοί που τη συνόδευσαν, όπως και ο καλός ήχος που εξασφάλισε για το κοινό ο Γιάννης Παξεβάνης. Κεφαλή της ορχήστρας ήταν ο Νεοκλής Νεοφυτίδης, ο οποίος έπαιξε εκπληκτικό πιάνο, επιμελήθηκε τις ωραίες ενορχηστρώσεις κι ενίοτε συνόδευσε και στο τραγούδι –με αρκετή επιτυχία. Τον πλαισίωσαν ο Νίκος Παπαναστασίου σε ακορντεόν, πλήκτρα και ηλεκτρική κιθάρα, ο Θοδωρής Κουέλης στο μπάσο και ο Κωνσταντίνος Μακαρίτης, που ξετύλιξε τη δεξιοτεχνία του στο φλάουτο.
Διαβάστε Επίσης
