Συνεχίζει να διχάζει η "ποσόστωση" του ελληνόφωνου τραγουδιού: μουσικοί, ραδιοφωνικοί παραγωγοί και σκηνοθέτες μιλούν στο "α"

Με στόχο την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη κατέθεσε, στις 29 Φεβρουαρίου, ένα νέο σχέδιο νόμου για δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση (μέχρι και τις 15 Μαρτίου), με τίτλο "Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού και την προστασία και διάχυση της ελληνικής γλώσσας, στο πλαίσιο της διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς - Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της εμπορικής πολιτικής του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού". 

Η περίφημη "ποσόστωση" του ελληνόφωνου τραγουδιού και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνου τραγουδιού ήταν η προτεινόμενη διάταξη του νομοσχεδίου, που προκάλεσε τις περισσότερες αντιδράσεις. Συγκεκριμένα, αυτό που προτείνεται είναι η παροχή κινήτρων για την αύξηση της μετάδοσης έργων που εμπίπτουν στις παραπάνω κατηγορίες από ραδιοφωνικούς σταθμούς ενημερωτικούς και μη, η εφαρμογή ποσοστού υποχρεωτικής μετάδοσης σε κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχειακών-τουριστικών καταλυμάτων, εμπορικών κέντρων, καζίνο, ΜΜΜ, χώρους αναμονής αεροδρομίων και λιμένων και τέλος, η εισαγωγή υποχρέωσης για τη χρήση συγκεκριμένου ποσοστού σε ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από τον δημόσιο και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα (70% του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας).

Παρακολουθώντας της δημόσια συζήτηση για την "ποσόστωση" αντιλαμβάνεται κανείς την έντονη πόλωση που έχει προκαλέσει η πρόταση του ΥΠΠΟΑ, με πολλούς να μιλούν για ευθεία παρέμβαση στην καλλιτεχνική δημιουργία, για οικονομικό εκβιασμό σε ραδιοφωνικούς σταθμούς με δέλεαρ τον επιπλέον διαφημιστικό χρόνο σε όσους "υπακούσουν" και ξενοδόχους που δεν έχουν δικαίωμα στην "προτίμηση" και στην ελεύθερη επιλογή στις επιχειρήσεις τους αλλά και μια άλλη μεγάλη μερίδα να κάνει λόγο για την μοναδική πρωτοβουλία της Πολιτείας τα τελευταία (αρκετά) χρόνια που υποστηρίζει τους μουσικούς και την πνευματική ιδιοκτησία τους.

"Οι ταινίες δεν είναι μαθηματικές εξισώσεις ούτε συνταγές για να έχουν 30 γραμμάρια ελληνικό τραγούδι, 17 γραμμάρια ελληνική ποίηση, 29 γραμμάρια ελληνικό θέατρο κ.ο.κ.", σχολίασε στο "α" και η σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός Ελίνα Ψύκου για το σχετικό νομοσχέδιο. "Θέλω να πιστεύω πως πρόκειται περί μίας παρεξήγησης την οποία το ΥΠΠΟ θα διορθώσει", καταλήγει. Από τους πρώτους που τοποθετήθηκαν για την υποχρεωτική ποσόστωση ελληνικής μουσικής στον οπτικοακουστικό τομέα ήταν ο Σύλλογος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικού Υλικού, μιλώντας για μια διάταξη που "τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη". 

Στην ανακοίνωση του ΣΑΠΟΕ αναφέρεται πιο αναλυτικά ότι "το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που – μεταξύ άλλων – υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ. ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ). (…) Η προτεινόμενη διάταξη παραπέμπει σε άλλες εποχές ή κοινωνικούς σχηματισμούς, όπου το πατερναλιστικό ή αυταρχικό κράτος είχε λόγο για την καλλιτεχνική δημιουργία, αξιολογώντας την αξία της πνευματικής δημιουργίας και συγκαθορίζοντας την τελική μορφή της. Είναι αυτονόητο, ότι το άρθρο αυτό δεν μπορεί να έχει θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου εντός της ΕΕ και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε πως το άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατοχυρώνουν την ελευθερία της Τέχνης, και μάλιστα ανεπιφύλακτα. Δεν αφήνουν χώρο σε κράτος- λογοκριτή. Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κρατικών σκοπών, όσο θεμιτοί και εάν μπορούν να χαρακτηριστούν αυτοί. Υπάρχουν άλλοι φορείς και άλλα μέσα για την προώθηση του ελληνόφωνου τραγουδιού, που δεν παραβιάζουν ευθέως το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμενα προστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Πέραν αυτών, η διάταξη προδίδει πλήρη άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της οπτικοακουστικής παραγωγής, των εμπλεκομένων μερών, των προϋποθέσεων και των δυσκολιών της ανεύρεσης κεφαλαίων, των απαιτήσεων των συμπαραγωγών και των λοιπών χρηματοδοτών, των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται μεταξύ των μερών, των συμβιβασμών που απαιτούνται, καθώς και του σύνθετου θεσμικού πλαισίου για τους διάφορους μηχανισμούς ενίσχυσης".

Στον αντίποδα, η πρόταση της Υπουργού αγκαλιάστηκε με ιδιαίτερη θέρμη από περισσότερους από 150 Έλληνες καλλιτέχνες (η λίστα των υπογραφών ανανεώνεται συνεχώς) που χτες, 6/3, απέστειλαν ανοιχτή επιστολή στο ΥΠΠΟΑ, στην οποία αναφέρεται ότι "η νομοθετική πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού αποτελεί για πρώτη φορά μία αχτίδα φωτός και ελπίδας μετά τα δύσκολα και ζοφερά χρόνια της πανδημίας. Για πρώτη φορά μας αντιμετωπίζουν, εμάς τους Έλληνες δημιουργούς, ερμηνευτές και εκτελεστές, καθώς και το εθνικό μουσικό ρεπερτόριο, ως ισότιμο κρίκο της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία, μαζί με τα αρχαία μνημεία, πρέπει να διασωθεί και να αναδειχθεί, ακόμα περισσότερο, ειδικά σήμερα. Εδώ και καιρό θεωρούμε επιβεβλημένη τη στήριξη από την πολιτεία. Δεν μπορούμε πια να αντιμετωπίζουμε μόνοι μας όλες αυτές τις προκλήσεις. Δεν είναι θέμα ταλέντου ή καλλιτεχνικού οράματος, αλλά ποιος θ’ αντέξει μέχρι τελικής πτώσης".

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γιάννης Γλέζος, Πρόεδρος Δ.Σ. της Αυτοδιαχείρισης (Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης μουσικών πνευματικών δικαιωμάτων) δήλωσε στο "α" τα εξής: "Χαιρετίζουμε τη νομοθετική πρωτοβουλία της Υπουργού Πολιτισμού, καθώς έτσι δικαιώνονται οι επίμονες προσπάθειες της Αυτοδιαχείρισης για την προστασία, ανάδειξη και ανάπτυξη του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής των Ελλήνων δημιουργών. Για πρώτη φορά, στο υπό δημόσια διαβούλευση σχέδιο νόμου, προβλέπονται κίνητρα που αφορούν στην αύξηση του ποσοστού του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ελληνικής ορχηστρικής μουσικής στη ραδιοφωνική μετάδοση, τη δημόσια εκτέλεση, σε κινηματογραφικές ταινίες και οπτικοακουστικές παραγωγές. Για πρώτη φορά, σε μια εποχή που η μουσική βιομηχανία και τα πνευματικά δικαιώματα καλούνται να αντιμετωπίσουν τεράστιες τεχνολογικές προκλήσεις, αναλαμβάνεται πρωτοβουλία που στηρίζει έμπρακτα τους Έλληνες δημιουργούς και ερμηνευτές και τους εν γένει συντελεστές, και ενισχύει την παραγωγή εθνικού ρεπερτορίου. Ορισμένοι αντιδρούν στην έμμεση αυτή παρέμβαση, όσον αφορά την επιλογή της μουσικής που βάζουν οι ίδιοι στην επιχείρησή τους. Όπως και οι σκηνοθέτες που πρέπει να συμμορφωθούν με μία αρκετά μεγάλη ποσόστωση, όσον αφορά το ελληνόφωνο τραγούδι. Ως ένα σημείο, η αντίδρασή τους αυτή είναι δικαιολογημένη. Όμως, γι’ αυτόν τον λόγο το νομοσχέδιο έχει τεθεί σε διαβούλευση προκειμένου να μπορούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι να υποβάλουν διορθωτικές προτάσεις, ώστε να καταλήξουμε σε ένα αμοιβαία αποδεκτό κείμενο που να μην παρεκκλίνει, ωστόσο, από τον αρχικό στόχο που είναι η έμπρακτη ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ελληνικής μουσικής εν γένει".

Αντίθετοι, όμως, είναι και οι ξενοδόχοι με την ανακοίνωση μάλιστα του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου της Ελλάδος να εκθέτει το Υπουργείο Πολιτισμού αναφορικά με την απουσία ξεκάθαρου πλαισίου που να ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ δικαιούχων πνευματικών δικαιωμάτων και χρηστών. "Εκφράζουμε την έντονη δυσαρέσκεια και αγανάκτηση του ξενοδοχειακού κλάδου μετά τη δημοσίευση Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Πολιτισμού, στο οποίο περιλαμβάνεται διάταξη  που επιβάλλει συγκεκριμένη  ποσόστωση στη δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών ή της ορχηστρικής μουσικής απόδοσής τους,  στους κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχείων, για τη δήθεν προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς", αναφέρει ο ΞΕΕ.

Όσο για τον έξτρα διαφημιστικό χρόνο - άρα αυξημένα διαφημιστικά έσοδα - που θα δοθεί σαν κίνητρο για την εκτέλεση μεγαλύτερου ποσοστού ελληνόφωνης μουσικής ή ελληνικής ορχηστρικής μουσικής από ραδιοφωνικούς σταθμούς, ενημερωτικούς και μη, μιλήσαμε με τον Αλέξανδρο Χριστόπουλο,  ραδιοφωνικό παραγωγό και managing partner του Best 92,6. "Στην ουσία μια τέτοια διάταξη θα πρέπει να αλλάξει το format της ραδιοφωνική παραγωγή", λέει ο δημοφιλής παραγωγός. "Ως ραδιόφωνο έχουμε ένα πολύ μεγάλό μουσικό εύρος που συμπεριλαμβάνει, στηρίζει και αναδεικνύει όλα αυτά τα χρόνια εμπνευσμένους Έλληνες καλλιτέχνες (πάρα πολλοί βέβαια εκφράζονται με ξενόγλωσσο στίχο) αλλά χωρίς περιορισμούς σε επιλογές και δοσολογία. Αυτό επεμβαίνει στην ελευθερία του παραγωγού και στη διαμόρφωση του ραδιοφωνικού προγράμματος εφόσον εφαρμοστεί ποσοστό υποχρεωτικής μετάδοσης. Είμαστε ένα ραδιόφωνο που λειτουργεί με ελεύθερη έκφραση, χωρίς playlist".

Σε μια περίοδο καθόλου εύκολη (και) για το ραδιόφωνο, όπως και για άλλα παραδοσιακά μέσα, θα μπορούσε η "ποσόστωση" να βοηθήσει πραγματικά την ελληνική μουσική δημιουργία ή θα "απομακρύνει το κοινό από το ραδιόφωνο; "Σε πάρα πολλές περιπτώσεις θα το απομακρύνει", απαντά ο Χριστόπουλος. "Ο ακροατής έχει επιλέξει ένα ραδιόφωνο βάση της ιδιαίτερης ταυτότητας του. Σε μια περίοδο που το ραδιόφωνο βάλλεται από πολλές ψηφιακές υπηρεσίες (Spotify, YouTube Music, Apple Music, Deezer, Tidal) το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου θα δυσχεράνει την βιωσιμότητα του".

Διαβάστε ακόμα: Χαμός στα social media με τα Μενδώνη Songs: Τα "ζαβαρακατρανέμια" και ο ντε λα μαγκεν ντε Βοτανίκ στα hits - toc.gr