Συζητώντας "παραδοξιακά" με τη Λένα Πλάτωνος και τον Stergios T.

Αυτή η συνάντηση με τη Λένα Πλάτωνος θα μπορούσε να γίνει -από την πλευρά μου- και χωρίς κανένα απολύτως λόγο. Την ακολουθώ τόσο πιστά σε κάθε λάιβ που μπορώ να προσεγγίσω, που στην πραγματικότητα έψαχνα μια καλή αφορμή για να τρυπώσω ακόμα πιο βαθιά στον κόσμο της· να την πιάσω από τον ώμο και να βγάλουμε μια φωτογραφία, να μιλήσουμε για ζώδια (η ίδια είναι ζυγοσκορπιός, όπως λέει), για την Κρήτη, για συναυλιακούς χώρους που την εμπνέουν και πιθανά επόμενα λάιβ, για τη μουσική που ακούει στην καθημερινότητά της και, ναι, για τον λόγο που βρέθηκα τελικά εκείνο το απόγευμα της προηγούμενης εβδομάδας στο σπίτι της. Τη συναυλία που ετοιμάζει με τον Στέργιο Τσιρλιάγκο (Stergios T.) στη Στέγη, 1 και 2 Μαρτίου· τα "παραδοξιακά" τους.

Λένα και Στέργιος συνεργάζονται σταθερά εδώ και πολλά πλέον χρόνια. Οι θαμώνες των συναυλιών της τον έχετε δει όχι μόνο πίσω από υπολογιστές και συνθεσάιζερ, αλλά και δίπλα στην Πλάτωνος στο μπες και στο βγες στη σκηνή, στις συνεννοήσεις, στα νοήματα. Και, όπως τους γνωρίζω τώρα, στα αστεία, στο νοιάξιμο και στις ιδέες. Από ιδέες και νέα πρότζεκτ, στο μεταξύ, άλλο τίποτα.

Θυμίζουν οικογένεια οι δυο τους, αλληλοσυμπληρώνονται στην κουβέντα, με μόνη διαφορά ότι η Λένα έχει αυτή τη χαρακτηριστική και υπέροχη νωχελικότητα στον τρόπο που εκφέρει τον λόγο, ενώ ο Στέργιος μιλάει γρήγορα και μοιάζει να σκέφτεται ακόμα πιο γρήγορα. Με δικά τους λόγια:

Σ: Γνωριστήκαμε το 2007 μέσω ενός κοινού γνωστού, του Γιάννη του Κύρη, παλιού συνεργάτη της Λένας, ο οποίος με σύστησε αρχικά για να την βάλω στον κόσμο της μουσικής τεχνολογίας.

Λ: Από εκεί ξεκινήσαμε και μετά αρχίσαμε να συνεργαζόμαστε σε όλα τα άλλα.

Σ: Από τα "Ημερολόγια” που ήταν η πρώτη μας δουλειά, τη μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο το 2008, και πάει λέγοντας.

Λ: Η συναυλία στο Ηρώδειο ήταν μοναδική. Ακόμα μου λένε φίλοι που ήταν εκεί, γι΄αυτό το κύμα της ζεστασιάς και της αγάπης που είχε ξεχυθεί... Πράγματα που δεν είχαν ξαναζήσει σε συναυλία.

Σ: Ούτε εμείς, νομίζω.

Χαμόγελα νοσταλγίας.

Σ: Αυτή η συναυλία ήταν συγκινητική γιατί ήταν το come back της Λένας μετά από πολλά χρόνια, είχε πάρα πολύ κόσμο, χειροκρότημα φοβερό.

Λ: Πολλοί καλλιτέχνες, επίσης, με είχαν πλαισιώσει τότε. Σκέψου ότι είχα σχεδόν μια δεκαετία να βγάλω δίσκο και συναυλίες είχα να κάνω πολύ περισσότερα χρόνια. Ο τελευταίος ήταν το 2000, η "Τρίτη Πόρτα” με τη Μαρία Φαραντούρη, σε στίχους του εκλιπόντα Ποάλα. Είχε πει και ο Νταλάρας δυο τραγούδια. Αυτός είναι ένας δίσκος στον οποίο ενορχηστρωτικά δεν ασχολήθηκα καθόλου και αυτό τον είχε πάει λίγο πίσω. Τώρα σκεφτόμαστε με τον Στέργιο να τον φρεσκάρουμε αυτόν τον δίσκο.

Ατελείωτη όρεξη για δουλειά και δημιουργία, σκέφτομαι, και η κουβέντα συνεχίζεται.

Λ: Είχα πάει σε ένα σπίτι πρόσφατα και παίξαμε στο πιάνο λίγα τραγούδια από την "Τρίτη Πόρτα”. Σηκώθηκα δηλαδή και έπαιξα κι εγώ.

Σ: Τα θυμόσουνα;

Λ: Ναι, τα θυμόμουνα. Αλλά και να μη θυμόμουνα, ήταν, ξέρεις, απλά τραγούδια, δεν ήταν από αυτά τα πιο εγκεφαλικά.

Η κουβέντα πηγαίνει εδώ κι εκεί αβίαστα. Λένα και Στέργιος συζητάνε χαλαρά μεταξύ τους και μαζί μου. Χωρίς άγχος. Χωρίς βιασύνη. Έχουν μπροστά τους πρόβες και λιγότερο από δέκα μέρες μέχρι να παρουσιάσουν το νέο τους πρότζεκτ, αλλά δηλώνουν καλά προετοιμασμένοι. "Ποτέ δεν κάνουμε πολλές πρόβες", συμφωνούν και οι δύο. "Φροντίζουμε να ετοιμαζόμαστε καλά". Και πώς όχι(;) σκέφτομαι, με το πιάνο και τα σύνθεσάιζερ που βλέπω τριγύρω σε αναμονή, τον υπολογιστή ανοιχτό, τη Λένα να κάθεται για φωτογράφιση και να αρχίζει να παίζει. Σαν να μαγνητίζονται τα δάκτυλά της. Ε, ναι. Παίζει πιάνο από δυόμιση ετών. Και ο Στέργιος, όμως, δεν πάει πίσω.

Της λέω ότι τη δεκαετία του '80 έγραφε μουσική που άλλοι γράφουν σήμερα. Χαμογελάει. Της αρέσει που αρέσει. Και αμέσως η κουβέντα πηγαίνει στα live που έχει κάνει τελευταία και την έχω ακολουθήσει. Απ' όλα έχει κάτι ωραίο να θυμάται. Αλλού είναι η ατμόσφαιρα και η αρχιτεκτονική του χώρου, όπως στην Αγγλικανική Εκκλησία το 2019, αλλού το περιεχόμενο, όπως η ποίηση της Ντίκινσον και του Καρυωτάκη που παρουσίασε στη Στέγη το 2015. "Ήταν μια συναυλία που είχε ιδιαίτερη επιτυχία. Μέχρι δακρύων λόγω Καρυωτάκη", λέει σήμερα. Αλλού οι άνθρωποι. Τη συγκινεί ιδιαίτερα η απήχηση των νέων και πάντα θα θυμάται μια εμφάνιση στη Θεσσαλονίκη όπου δεν θυμόταν ακριβώς πότε μπαίνει στο "Bloody Shadows from Afar”, το ήξερε όμως όλο απ' έξω ο κόσμος. Κι ήταν νέα παιδιά.

Λ: Πλέον λαμβάνουμε τόση μα τόση πληροφορία που δεν μπορώ να τα θυμάμαι όλα.

Αγαπημένος συναυλιακός χώρος; Η επόμενη ερώτηση για να έρθει δίχως δεύτερη σκέψη η ακόλουθη απάντηση:

Λ: Το Ηρώδειο.

Σ: Καλά εννοείται.

Λ: Κακά τα ψέμματα.

Ο Στέργιος με αντιρωτάει ποια συναυλία μού άρεσε πιο πολύ (όλες, είναι η απάντηση), ενώ επιστρέφοντάς του την ερώτηση, παραδέχεται ότι έχει να κάνει με το πρότζεκτ. "Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι με τη Σαββίνα (Γιαννάτου) και τον Γιάννη (Παλαμίδα) είμαστε πιο χύμα στις συναυλίες. Λέμε καμια βλακεία, κανένα αστείο".

Συμφωνεί και η Λένα. Αυτή είναι, άλλωστε, η στενή μουσική οικογένειά της. Και δεν το κρύβουν.

Πάμε, όμως, στα "παραδοξιακά".

Έξυπνος τίτλος. Σας ταιριάζει, σχολιάζω.

Λ: Ο Στέργιος τον σκέφτηκε με 39 πυρετό.

Σ: Έτσι κι αλλιώς θα το βρίσκαμε.

Λ: Μην το λες αυτό. Ο πυρετός δημιουργεί μια έξαψη περίεργη, φέρνει εμπνεύσεις. Εγώ τον πήρα τηλέφωνο να τον ρωτήσω τι κάνει, πώς πάει και μου λέει ξαφνικά... "παραδοξιακά".

Σ: Η αλήθεια είναι πως μέσα στον πυρετό μου, σκεφτόμουν τον τίτλο. Είχα σκεφτεί και αλλούς δυο, αλλά αυτός άρεσε σε όλους. Συμπυκνώνει σε μια λέξη όλο το νόημα της συναυλίας.

Τι θα ακούσουμε, λοιπόν, στη Στέγη;

Σ: Μια διαφορετική προσέγγιση της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής μέσα από είκοσι τραγούδια, τα περισσότερα πολύ γνωστά.

Λ: Δεν θα είμαστε μόνοι μας σε αυτό όμως. Θα έχουμε και κορυφαίους μουσικούς και τραγουδιστές. Τους Ευάγγελο Γκίκα, Άννα Λινάρδου, Εύη Σεϊτανίδου και Μανώλη Τσιρλιάγκο στο τραγούδι, τον Μάνο Αχαλινωτόπουλο στα πνευστά, τον Βαγγέλη Καρίπη στα κρουστά, τον Αλέξανδρο Καψοκατάβη στα εέγχορδα και στο τραγούδι και τον Γιώργο Κοντογιάννη στις λύρες.

Σ: Ο καθένας θα δώσει το χρώμα τους, και δεν θα παίξουν μόνο με τον τρόπο που ξέρουν.

Λ: Θα γίνει ένας συνδυασμός ήχων. Ίσως και μια σύγκρουση.

Σ: Οι ρόλοι τους δεν θα είναι οι συνηθισμένοι.

Η ιδέα για τα παραδοσιακά/παραδοξιακά πώς προέκυψε;

Λ: Έλα, ντε! Όταν ήμουν μικρό παιδάκι τα έβαζε στο ραδιόφωνο μια κοπέλα που μας βοηθούσε στο σπίτι. Σιδέρωνε και άκουγα το "Θαλασσάκι μου" με σίδερο. Και το τραγουδούσε και αυτή. Έπειτα είναι τα κρητικά ακούσματα. Διότι είμαι από το Ηράκλειο, γεννήθηκα δηλαδή εκεί, γιατί βέβαια έζησα στην Αθήνα. Τα καλοκαίρια όμως κατεβαίναμε στην Κρήτη, με τη μητέρα μου κυρίως, λιγότερο με τον μπαμπά που δούλευε, και μέναμε πολλούς μήνες. Γυρίζαμε τότε τα χωριά, τα μοναστήρια, τις πεδιάδες, τα βουνά και πηγαίναμε φυσικά σε πανηγύρια, γάμους... Το κρητικό τραγούδι είναι μέσα μου.

Σ: Κι εγώ γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Χανιά, οπότε έχω έρθει από πολύ νωρίς σε επαφή με την παράδοση. Υπάρχουν τραγούδια που πάντα με συγκινούν. Κι έτσι κάπως υπήρχε αυτή η ιδέα και στους δυο μας. Με αυτή την ιδέα προσεγγίσαμε τους ανθρώπους της Στέγης του ιδρύματος Ωνάση, οι οποίοι ανταποκριθηκαν αμέσως θετικά.

Λ: Από Κρήτη πιάσαμε και ριζίτικα και συρτούς και το "αγρίμια κι αγριμάκια μου”, ας πούμε. Αλλά ταξιδέψαμε παντού. Νησιά, Θράκη, Μακεδονία, Ήπειρο, Πόντο, Μικρά Ασία.

Σ: Στο μεταξύ, τα περισσότερα τραγούδια είναι της ξενιτιάς.

Λ: Μόνο τα κρητικά είναι του έρωτα και της λεβεντιάς.

Σ: Απ' την Κρήτη δεν έφευγαν.

Γέλια.

Λ: Η Κρήτη, παιδί μου, έχει κάτι διαφορετικό. Η Κρήτη είναι κράτος. Κράτος Κρήτη.

Αν και οι τρεις συνομιλητές έχουμε πολλά βιώματα από τη μεγαλόνησο και θα μπορούσαμε να μιλάμε με τις ώρες, αλλάζω θέμα. Βρισκόμαστε στο σπίτι της Λένας, όλη την ώρα παίζει μια απαλή τζαζ μουσική και δεν μπορώ παρά να τη ρωτήσω τι ακούει καθημερινά. Σ' ένα σπίτι με τόσο ροζ, μεγάλους καθρέφτες, λουλούδια και ασφαλώς το μεγάλο μαύρο πιάνο να δεσπόζει στον χώρο, ποιες είναι οι μελωδίες που ντύνουν τις μέρες και τις νύχτες της;

Σ: Για πες, Λένα.

Λ: Να σου πω. Ακούω τζαζ, αυτή τη μαλακιά τζαζ που ακούμε τώρα. Και τα τελευταία δυο χρόνια ακούω και πολύ κλασική μουσική. Καμιά φορά όμως τυχαίνει στο ραδιόφωνο ή στο youtube να ακούσω και άλλα τραγούσια. Αυτά τα πώς τα είπαμε;

Σ: Σκυλάδικα. Λαικοποπ σκυλάδικα.

Λ: Ναι, και μου αρέσουν! Βασικά μου αρέσουν πολύ κάποιες φωνές. Μ' αρέσει ο Καρράς, ο Γονίδης, ο Πάριος, η Νατάσα Θεοδωρίδου, η Πέγκυ Ζήνα. Μην ξεχνάτε επίσης ότι έκανα και ένα τραγούδι με τη Στανίση, τους "Ανθρωποφάγους”, σε στίχους Μυρτώς Κοντοβά, που είχε γίνει viral την εποχή που κυκλοφόρησε. Πολύ ωραία φωνή η Στανίση. Και της πήγαινε αυτό το τραγούδι. Σκέφτομαι μάλιστα να φτιάξω και ένα δεύτερο και να το κυκλοφορήσω σε μικρό δισκάκι.

Ασταμάτηση η Λένα.

Λ: Να γράψουμε και ότι ετοιμάζω το "Εννέα στο φως". Είναι η καινούργια μου δουλειά, όπου γνωστοί Έλληνες τραγουδιστές λένε ο καθένας από ένα κομμάτι, σε στίχους Νίκου Μωραΐτη. Είναι από αυτά που είπε η Γαλάνη πέρυσι το καλοκαίρι στον Κήπο του Μεγάρου που ήσουν...

Νιώθω ότι η κουβέντα θα μπορούσε να συνεχιστεί για πάντα και η αλήθεια είναι ότι θα τη συνέχιζα με μεγάλη μου χαρά. Δεν είπαμε, άλλωστε, για τα παλιά. Την άλλη φορά, σκέφτομαι, και πατάω στο stop στο μαγνητοφωνάκι. Έχουμε ακόμα να πούμε και να ακούσουμε πολλά.

> Για περισσότερη Λένα Πλάτωνος, Stergios T. και τα "παραδοξιακά" τους, σημειώστε τις ημερομηνίες 1 και 2 Μαρτίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. 

> Δείτε στο Cinobo το ντοκιμαντερ "λπ", σε σκηνοθεσία Χρήστου Πέτρου, που είναι αφιερωμένο στη μουσική και το έργο της Λένας Πλάτωνος.