Κάθε θάνατος μουσικού είναι ένας λάθος λόγος για ν’ ακούσεις τη μουσική του. Καθώς λοιπόν ακούω το "Troy" από τον πρώτο δίσκο της Σινέντ Ο’ Κόνορ, καταλαβαίνω τρία πράγματα.
Ένα: τα ερωτικά τραγούδια δεν απευθύνονται πουθενά παρά στον ίδιο τον εαυτό τους. Σαν κόμπρα που τρώει την ουρά της. Δύο: τα ερωτικά τραγούδια δεν είναι ποτέ μόνο ερωτικά τραγούδια. Είναι πολιτικά τραγούδια. Είναι τραγούδια θυμού. Είναι τραγούδια ενάντια στην εξουσία. Τρία: ο πόνος είναι ένας καλός οδηγός για να γράψεις ένα τραγούδι. Και το τραγούδι είναι ένας έμπιστος οδηγός για να ξεφύγεις από τον πόνο: "Θα σκοτώσω το δράκο για σένα μα είσαι ψεύτης όταν λες πως μ’ αγαπάς".
Τα τραγούδια της Σινέντ Ο’ Κόνορ κατάφερναν να κινηθούν ταυτόχρονα σε διαφορετικά πλατό κόλασης. Αν οι στίχοι του "Troy" υλοποιούν ένα σπαρακτικό τραγούδι για την ερωμένη που ξέμεινε πίσω και, ανήμπορη να παρέμβει, παρακολουθεί από μακριά την αντικαταστάτριά της ν’ αγκαλιάζει τον πρώην εραστή της, την ίδια στιγμή είναι μια οργισμένη δήλωση για τη μητέρα της που την κακοποιούσε όταν ήταν μικρή. Η παιδική ηλικία είναι μια Τροία που δεν μπορεί να καεί δεύτερη φορά. Επειδή έχει ήδη καεί ολοσχερώς από τη μητρική πυρκαγιά. Κι όμως, το τραγούδι, μια σύγχρονη εκδοχή του κλασικού ποιήματος από τον Γέιτς, είναι μια παράκληση. Σ’ αγαπώ. Γύρνα ξανά. Κι ας το φωνάζει εκ του ασφαλούς. Η μητέρα της ήταν νεκρή όταν ηχογραφήθηκε ο δίσκος.
Ακόμα και το "Nothing Compares 2 U", το πιο διάσημο σινγκλ της, δεν είναι ένα τραγούδι για την απώλεια της αγάπης, αλλά για την παγωνιά. Βλέποντας ξανά τη Σινέντ Ο’ Κόνορ να περπατάει σ’ ένα έρημο χειμωνιάτικο πάρκο στο Παρίσι, ντυμένη στα μαύρα, με τις αρβύλες και το ξυρισμένο της κεφάλι, μου κάνει εντύπωση που επέζησε μέχρι τα πενηνταέξι της. Κανονικά θα έπρεπε να είχε πνιγεί το ’90, από τα δάκρυα που αφήνει στο τέλος του βίντεο κλιπ: "Από τότε που έφυγες, μπορώ να κάνω ό,τι θέλω". Αλλά η αγάπη είναι πιο κρύα από το θάνατο.
Τίποτα βέβαια δεν συγκρίνεται με το τραγούδι. Και η Σινέντ προτιμούσε να στέκεται στην πλευρά του τραγουδιού. Είχε καταλάβει από νωρίς πως η φωνή είναι ένα ισχυρό όπλο και όταν έσκισε σε κομματάκια τη φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’, σε ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση, το έκανε τραγουδιστά: "Θα κερδίσουμε". Ενώ ήξερε πως η ήττα γράφει τα τραγούδια.
Αλήθεια, ποιος θα τολμούσε να κάψει την καριέρα του σε μια στιγμή, σαν κεραυνός που πέφτει στην κεραία του NBC; Λυπάμαι που το λέω, μάλλον κανείς πια. Είναι η εποχή που οι ροκ εν ρολ μπάντες αρνούνται να διαλυθούν προτού συνταξιοδοτηθούν, οι ποιητές ανέχονται τα καπρίτσια των εκδοτών τους προκειμένου να εκδοθούν και οι εικαστικοί στηρίζουν τα ιδρύματα λες και είναι τα Ιεροσόλυμα. Μια εποχή στην κόλαση, συμβαίνει τώρα!
Η Σινέντ Ο’ Κόνορ ήταν μέρος εκείνης της αγέλης γυναικείων φωνών που προσεγγίζει το τραγούδι σαν μια τρανς ομιλία που αντιδρά στην ευπρέπεια ενός λόγου ο οποίος έχει καταντήσει όργανο καταπίεσης: Μπίλι Χόλιντεϊ, Νίνα Σιμόν, Ελίζαμπεθ Φρέιζερ και, αργότερα, Πόλι Χάρβεϊ. Τέτοιες φωνές είναι ρευστοί οργανισμοί που περιέχουν αντιφατικά στοιχεία και στο τέλος λειτουργούν διαλυτικά στη δίνη που φτιάχνουν οι πατροπαράδοτες νόρμες: έχουν την οργή ενός ταύρου, το αδύναμο κελάηδισμα ενός πουλιού, το λυγμό και τον καβγά, είναι κόμπος, πνιγμός και γροθιά, σε μια επικίνδυνη ισορροπία που δυστυχώς δεν αφήνει ποτέ την τραγουδίστρια εν ειρήνη.
Επόμενο ήταν λοιπόν τα τραγούδια της Σινέντ να μοιάζουν με ασπίδες και σπαθιά που κατασκευάστηκαν στην Τροία: πόλεμος, ένας ξύλινος ίππος γεμάτος ψυχές, έρωτας, θάνατος, η αχίλλειος πτέρνα, προδοσία, πολιορκία και φωτιά. Πώς έβγαινε μια τόσο δυνατή φωνή μέσα από ένα τόσο λεπτό σώμα, παραμένει ανεξήγητο. Λες και η γεννήτρια, που παρήγαγε τη φωνή της, βρισκόταν στο κεφάλι και όχι στο λαιμό της. Πολιτική διαφθορά, εκκλησία, μητριαρχία ή πατριαρχία, απάτη της αγάπης: επιτέθηκε σε κάθε μηχανισμό εξάρτησης. Γιατί μόνο το τραγούδι μπορεί να κόψει τα γρανάζια του.
Τη βλέπω στο YouTube, σε μια συναυλία το ’88, να τραγουδάει χοροπηδώντας το "Mandinka", ένα ποπ κομψοτέχνημα που με τον καιρό ξεχάστηκε, αυτή άλλωστε δεν είναι η μοίρα των ποπ κομματιών; Είναι πολύ νέα και ταλαντούχα και τραγουδάει αβίαστα, όπως κάνει κάποιος που είναι θαρραλέος και τρελός: "Δεν ντρέπομαι και δεν πονάω".
Ήταν κάποτε ένα κορίτσι που βγήκε και τραγούδησε και μετά έσκισε μια φωτογραφία. Μα η φωνή δεν σκίστηκε.
Διαβάστε Επίσης
