© Χάρης Ακριβιάδης
Δύο έξοχες βραδιές μουσικής δωματίου χάρισαν προ μερικών εβδομάδων (12 & 14/2) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ο Λεωνίδας Καβάκος και (Έλληνες) "φίλοι" του.
Το τεράστιο διεθνές κύρος του διάσημου βιολιστή μας δεν οφείλεται μόνο στις εμφανίσεις με σπουδαίες συμφωνικές ορχήστρες, στα ατομικά ρεσιτάλ ή τις ηχογραφήσεις του. Οφείλεται και στη συστηματική διακονία της μουσικής δωματίου από την αρχή της σταδιοδρομίας του, η οποία συνεχίζεται αμείωτη μέχρι σήμερα πλάι σε σημαντικούς συναδέλφους του, όπως ενδεικτικά οι πιανίστες Γιούτζα Ουάνγκ, Ενρίκο Πάτσε και Εμάνουελ Αξ ή ο τσελίστας Γιο-Γιο Μα.
Σε κανέναν από αυτούς δεν παρέπεμπε, πάντως, ο αδόκιμος ξενόγλωσσος τίτλος "Kavakos and Friends" του πρόσφατου, sold out συναυλιακού διπτύχου στο Μέγαρο. Μαζί με τον Καβάκο εμφανίσθηκε η αφρόκρεμα νέων Ελλήνων μουσικών, όπως ο βιολίστας Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος, ο τσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν, ο βιολιστής Αλέξανδρος Σακαρέλλος και ο πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος. Η συνεργασία τους ξεκίνησε πέρσι με αφορμή φιλανθρωπικές συναυλίες για την Ουκρανία.
Η πρώτη βραδιά (12/2) στην ιδανικά θερμής ακουστικής "Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος" υπήρξε από κάθε άποψη (ρεπερτορίου, επιδόσεων, συνεργασίας) συναρπαστική. Καβάκος, Λιβιεράτος και Πέτριν ερμήνευσαν από ένα κομμάτι για βιολί, βιόλα και βιολοντσέλο αντίστοιχα συνοδεία του πιάνου του Βαρβαρέσου, ενώ οι 4 μουσικοί συνέπραξαν σ’ένα κουαρτέτο με πιάνο.
Τα δύο πρώτα έργα του προγράμματος έδωσαν την ευκαιρία να γίνει αντιληπτό το ταλέντο των βραβευμένων Λιβιεράτου και Πέτριν, κορυφαίου και μελλοντικού κορυφαίου στις βιόλες και τα τσέλα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, αλλά και πανάξιων σολίστ. Ο Λιβιεράτος απέδωσε με στέρεη δεξιοτεχνία, γεμάτο ήχο και άψογο legato την εξόχως απαιτητική "Σονάτα για βιόλα και πιάνο" της Βρετανίδας Ρεμπέκκας Κλαρκ. Υπό την ισότιμη συνοδοιπορία του Βαρβαρέσου, αντιμετώπισε αβίαστα τις πολυάριθμες τεχνικές δυσκολίες της υστερομαντικής παρτιτούρας, καταφέρνοντας να μεταδώσει και τη βαθιά μελωδικότητα και τη συναισθηματική της ένταση.
Ακολούθως, ο Γαβριηλίδης-Πέτριν χάρισε μιαν απαστράπτουσα ερμηνεία της "Ιταλικής Σουίτας" του Στραβίνσκυ, που δόθηκε στη έντονα δεξιοτεχνική μεταγραφή για βιολοντσέλο/πιάνο του θρυλικού Γκρέγκορ Πιατιγκόρσκυ. Όχι μόνο έκανε επίδειξη σκανδαλιστικής …..υψηλής τεχνικής (πιτσικάτι, γκλισάντι, οκτάβες, περάσματα, τεχνητοί αρμονικοί!), αλλά ανέδειξε -με χιούμορ- και την ευφυώς παιγνιώδη νεοκλασική γραφή και την λικνιστική της διάσταση. Σημειωτέον ότι η Σουίτα αυτή σχηματοποιήθηκε από τη φερώνυμη μουσική για μπαλέτο, που έγραψε ο Στραβίνσκυ αντλώντας έμπνευση από έργα Ιταλών συνθετών του 18ου αιώνα.
Η ρυθμικά σβέλτη πιανιστική συνοδεία του Βαρβαρέσου εκτιμήθηκε ακόμη περισσότερο στην 2η "Σονάτα για βιολί και πιάνο" του Ραβέλ, με την οποία έκλεισε το πρώτο μέρος του προγράμματος. Ο Καβάκος υπογράμμισε γλαφυρά και το μελωδικό λυρισμό του εναρκτήριου μέρους και τις τζαζίστικες επιρροές του μεσαίου. Έλαμψε δε με το μοναδικής ευελιξίας και μηχανιστικής κινητικότητας παίξιμό του στο καταληκτικό moto perpetuo, ολοκληρώνοντας μιαν ανάγνωση μοναδικής (δεξιο)τεχνικής και εκφραστικής γενναιοδωρίας!
Ολόκληρο το δεύτερο μισό του προγράμματος κάλυψε το πανέμορφο "Κουαρτέτο με πιάνο αρ. 2" του Ντβόρζακ. Η "γερμανική" δομή και η πυκνότητα της γραφής του Βοημού συνθέτη απαιτούν, ως γνωστόν, σολίστ ίσης αξίας. Οι 4 μουσικοί εντυπωσίασαν τόσο με τη ζωντάνια και την αέναη κινητικότητα του παιξίματος, όσο και με την ποιότητα του διαλόγου τους, αναδεικνύοντας γλαφυρά τη νοσταλγικότητα μιας ρομαντικής παρτιτούρας με σπάνια μελωδικότητα και πληθώρα φολκλορικών (χορευτικών) θεμάτων στα δύο τελευταία μέρη. Καθώς της εκτέλεσης ηγείτο αναπόδραστα το πιάνο, οι εκφραστικοί υπερθεματισμοί του Βαρβαρέσου σε συνδυασμό με τις έντονων δυναμικών παρεμβάσεις του αλλοίωναν, πάντως, συχνά τις ηχητικές ισορροπίες…
Η συναυλία της μεθεπομένης (14/2) στην κατάμεστη "Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης", με την προσθήκη του βιολιστή Αλέξανδρου Σακαρέλλου (μέλους της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ντητρόιτ), περιελάμβανε δύο αριστουργηματικά κουιντέτα με πιάνο της ρομαντικής εργογραφίας μουσικής δωματίου. Παρότι ο Καβάκος αποτελούσε -λόγω εμπειρίας και κύρους- τον αδιαφιλονίκητο "primus inter pares", σε αμφότερα τα έργα τον κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει το πιάνο. Και εν προκειμένω, ο μεγάλος ήχος του Βαρβαρέσου διαχεόταν καλύτερα στη μεγάλη αίθουσα αποκαθιστώντας τις αναγκαίες ισορροπίες με τα έγχορδα.
Στο εναρκτήριο allegro brillante του "Κουιντέτου με πιάνο έργο 44" του Σούμαν, το ρυθμικά σβέλτο και εξωστρεφές παίξιμό του έδωσε το έναυσμα για διαλόγους μεγάλης αφηγηματικής ευφράδειας με το κουαρτέτο εγχόρδων, που φώτιζαν με ενάργεια τις διαφορετικές διαθέσεις της γραφής: από τη χαρά του πρώτου μέρους και τη ζοφερή ατμόσφαιρα του πένθιμου εμβατηρίου μέχρι την κινητικότητα του σκέρτσου και τις περιπετειώδεις διαδρομές του φινάλε. Η φυσικότητα της εκτέλεσης βασίσθηκε στη θαυμαστή διαφάνεια ήχου, τον σφριγηλό ωστικό παλμό και την ανεπίληπτη φραστική των εγχόρδων, που διασφάλιζαν συνεχώς ισότιμη συνοδοιπορία αλλά και προσεγμένες σολιστικές συνεισφορές (π.χ. του βιολοντσέλου) στα διάσπαρτα λυρικά ξέφωτα.
Ακόμη περισσότερο αξιοζήλευτη ήχησε η αμεσότητα της προσέγγισης στο εξίσου ανήσυχης δραματουργίας "Κουιντέτο με πιάνο έργο 34" του Μπραμς. Πλαστικά τέμπι, αβίαστες διακυμάνσεις δυναμικής, ρυθμικό σφρίγος, ειρμός αφήγησης και προβολή λεπτομερειών οριοθέτησαν μίαν πλούσια εκφραστική παλέτα, που επέτρεψε την ανάδειξη, με δεκάδες αποχρώσεις αλλά και σπάνια ευγένεια και νηφαλιότητα συναισθήματος, του πηγαίου λυρισμού της ρομαντικής παρτιτούρας. Το νεύρο και η ισορροπία του διαλόγου έκαναν θαύματα στο συναρπαστικό σκέρτσο, ενώ ο Καβάκος είχε τη δέουσα ηγετική παρουσία στο θυελλώδες φινάλε. Απολύτως δίκαιες οι επευφημίες του κοινού!
Πέρα από την εντέλεια και τη σύγχρονη αισθητική των ερμηνειών, εντυπωσίασε η πρωτοφανής ώσμωση -από την ανταλλαγή βλεμμάτων μέχρι τον απόλυτο συντονισμό- μεταξύ των μουσικών. Σε όλες αξιοποιήθηκαν υψηλά επίπεδα ενέργειας, ατομικές εξάρσεις δεξιοτεχνίας αλλά και η τόσο αναγκαία στο συγκεκριμένο μουσικό είδος σύμπνοια. Μακάρι να καθιερώνονταν σταθερές, σε ετήσια βάση εμφανίσεις τους στο Μέγαρο, στο πρότυπο των πλούσιων -συχνά θεματικών- κύκλων συναυλιών μουσικής δωματίου των δύο πρώτων δεκαετιών του φορέα, όπου πρωταγωνιστούσε ο Καβάκος.
Λεζάντα κεντρικής φωτογραφίας: (Από αριστερά προς τα δεξιά) Ο βιολιστής Λεωνίδας Καβάκος, ο πιανίστας Βασίλης Βαρβαρέσος, ο βιολίστας Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος και ο τσελίστας Τιμόθεος Γαβριηλίδης-Πέτριν ερμηνεύουν το "Κουαρτέτο με πιάνο αρ. 2" του Ντβόρζακ στο πλαίσιο της 1ης συναυλίας "Kavakos and Friends" ("Αίθουσα Δημ. Μητρόπουλος" Μεγάρου Μουσικής, 12/2)
