© Σάκης Γιούμπασης
Ένα σημαντικό συμφωνικό σύνολο, η Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου, έδωσε τις προάλλες (13/10) μία εξαιρετικά επιτυχημένη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, στρέφοντας μετά από καιρό τα φώτα των μουσικών προβολέων στη συμπρωτεύουσα.
Η ίδια ορχήστρα είχε εμφανισθεί στο ΜΜΘ και το 2000, χρονιά έναρξης της λειτουργίας του. Αν συνυπολογισθεί η διετία της πανδημίας, ίσως η "επετειακή" αυτή συναυλία στην κατάμεστη μεγάλη αίθουσα …να αποτελέσει αφορμή για ένα νέο, δυναμικό ξεκίνημα του τοπικού οργανισμού (ΟΜΜΘ), την καλλιτεχνική διεύθυνση του οποίου έχει αναλάβει από τις αρχές του 2021 ο διακεκριμένος βιολιστής Χρίστος Γαλιλαίας. Πολλώ δε μάλλον που αυτή συνέπεσε και με την -αναπάντεχη- βελτίωση της ακουστικής της συγκεκριμένης αίθουσας κατόπιν της προσθήκης ανακλαστικών πετασμάτων περιμετρικά της σκηνής, γύρω από την ορχήστρα.
Η ευγενική πρόσκληση να παρακολουθήσουμε τη συναυλία που έδωσε η λονδρέζικη ορχήστρα (την οποία ίδρυσε ο σπουδαίος μαέστρος Σερ Τόμας Μπήτσαμ) στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο πρόσφατης ευρωπαϊκής περιοδείας της, υπήρξε εξόχως διαφωτιστική για την πρόοδο που το σύνολο έχει επιτελέσει -μετά από αρκετά χρόνια στασιμότητας- από το 2021, όταν ανέλαβε τα ηνία του ο 46χρονος Ρώσος -κάτοχος εδώ και εξαετία και της βρετανικής υπηκοότητας- αρχιμουσικός Βασίλυ Πετρένκο.
Ιδιαίτερα δραστήριος από την αρχή της καριέρας του σε δυτικοευρωπαϊκές ορχήστρες (επί σειρά ετών διευθυντής στις Φιλαρμονικές του Όσλο και του Λίβερπουλ) και με σημαντική δισκογραφία, ο Πετρένκο είναι από το 2021 κύριος αρχιμουσικός και της Κρατικής Ακαδημαϊκής Συμφωνικής Ορχήστρας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, όπως αποκαλείται σήμερα η πρώην "Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΣΣΔ", η ορχήστρα δηλ. του μεγάλου Εβγκένυ Σβετλάνοφ. Αμέσως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο Πετρένκο ανέστειλε, πάντως, τη συνεργασία με αυτήν "…έως ότου αποκατασταθεί η ειρήνη".
Το πρόγραμμα περιελάμβανε 3 δημοφιλή, πλην σαφώς διαφορετικά μεταξύ τους έργα. Αρχικά ακούσθηκε η 1η -"Κλασική"- Συμφωνία του Προκόφιεφ, ένα σύντομο έργο που χαρακτηρίζεται για την ανυπόκριτη (νεο)κλασική φρεσκάδα και μορφολογική καθαρότητά του. Οι ευδιάκριτες οφειλές στο συμφωνικό πρότυπο ενός Χάυντν (έντονες αντιθέσεις δυναμικής, ενεργητικά περάσματα υψηλής έντασης, νοηματικά φορτισμένες εκπλήξεις) διυλίζονται εδώ μέσα από το ιδιαίτερο μοντερνιστικό ύφος του δημιουργού και την τόσο προσωπική του αίσθηση περί χιούμορ.
Αν κάτι έλειψε συνολικά από την -οπωσδήποτε υψηλού επιπέδου- ερμηνεία ήταν ακριβώς αυτή η αέρινη, ανάλαφρη, χιουμοριστική διάσταση, που νοηματοδοτεί τον πρωτίστως αυθόρμητο, στυλιστικά παιχνιδιάρικο, γεμάτο νεανική ενέργεια χαρακτήρα της μουσικής. Κατά τα λοιπά, η αναλυτική, ρυθμικά σβέλτη διεύθυνση του Πετρένκο αποκωδικοποίησε άριστα το μουσικό συντακτικό, ενώ ο απόλυτος έλεγχος του ευπρόσδεκτα μεσαίου ορχηστρικού κλιμακίου (πόσο αβίαστα προβλήθηκε κάθε "φωνή"!) και ο επαρκώς εστιασμένος ήχος των εγχόρδων εξασφάλισαν μια στρωτή συμφωνική αφήγηση, άκρως επιτυχημένη στην επίσημου βηματισμού gavotte, που ολοκληρώθηκε ιδανικά σ’ένα φινάλε μεγάλης κινητικότητας.
Ακολούθησε ένα από τα αριστουργήματα της ρομαντικής φιλολογίας για βιολί και ορχήστρα, το αειθαλούς δημοφιλίας 1ο Κοντσέρτο του Μπρουχ, έργο που -παραδόξως!- είχαμε πάρα πολύ καιρό να ακούσουμε στην Ελλάδα (και το οποίο, πάντως -…οποία σύμπτωση!- παίχθηκε λίγες μέρες αργότερα, στις 21/10, και στην Αθήνα με σολίστ τον Ντάνιελ Χόουπ σε συναυλία της ΚΟΑ).
Πολύ καιρό είχαμε, εξάλλου, να απολαύσουμε στη χώρα μας και τον διάσημο Ρώσοϊταλό βιολιστή Σεργκέι Κρύλοφ, που προσέφερε μιαν απαστράπτουσα (δεξιο)τεχνικά όσο και μουσικότατη ερμηνεία!
Κάτοχος ενός πλούσιου, ανεπίληπτης ορθοτονίας αλλά και ικανών εκλεπτύνσεων ήχου, ο σολίστ αξιοποίησε σε ίσο βαθμό υποδειγματική φραστική, αδιάλειπτη ωστική ενέργεια και καλαίσθητες βιρτουοζίστικες εξάρσεις (στο καταληκτικό μέρος) για την απόδοση της απαιτητικής σύνθεσης. Η μελωδική ρητορική αλλά και η σκοτεινά ραψωδική διάθεσή της αναδείχθηκαν αβίαστα από το ρομαντικό, μοναδικής αμεσότητας και συναισθηματικής γενναιοδωρίας παίξιμό του - στοιχείο απολύτως κρίσιμο, καθώς η δεξιοτεχνία οφείλει να συνοδεύεται εν προκειμένω από θέρμη και εκφραστικότητα. Άξιοι συνοδοιπόροι του, ορχήστρα και αρχιμουσικός ήξεραν ακριβώς πότε και πώς να τονώσουν το ενδιαφέρον της αφήγησης με τις νηφάλιες παρεμβάσεις τους.
Θέλοντας να αποτίσει, ίσως, φόρο τιμής στον δάσκαλό του Ιταλό βιολιστή Σαλβατόρε Ακκάρντο, επιφανή ερμηνευτή του Μπρουχ και του Παγκανίνι, ο 52χρονος Κρύλοφ επέλεξε να ανταποκριθεί στις έντονες επευφημίες του θεσσαλονικιώτικου κοινού, με το 24ο Καπρίτσιο για σόλο βιολί του Παγκανίνι, την περίφημη "Καμπανέλλα", που έτυχε, όμως, μιας εξόχως "λιγωτικής" και -υφολογικά- παλιομοδίτικης εκτέλεσης…
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με ένα άλλο ρομαντικό αριστούργημα, τη δημοφιλή 2η Συμφωνία του Σιμπέλιους. Η ερμηνευτική πρόκληση για αρχιμουσικό και ορχήστρα συνίσταται εδώ αφενός στην ανάδειξη της περίτεχνης συνύπαρξης παραγράφων επικής διάστασης με νησίδες "βορειοευρωπαϊκού" λυρισμού και μελαγχολίας, αφετέρου στη διατήρηση ενός αδιατάρακτου και συνεκτικού ειρμού αφήγησης, παρά τις διαρκώς αναπροσδιοριζόμενες διαθέσεις του έργου. Έχοντας άρτια εποπτεία των μεγεθών ήχου και δυναμικής (ιδίως στα δύο πρώτα μέρη) όπως και του εκφραστικού βάρους της μουσικής, ο Πετρένκο εξασφάλισε από την άκρως συγκεντρωμένη και σε πλήρη ανάπτυξη ορχήστρα (τα βρετανικά σύνολα φημίζονταν ανέκαθεν για τις επιδόσεις τους στις συνθέσεις του Φινλανδού μουσουργού!) μία εκτέλεση μεγάλης πνοής και συνοχής, που φώτισε πολλές λεπτομέρειες της γραφής. Κομβικής σημασίας στάθηκαν τα εύστοχα, σφριγηλά τέμπι, η μυώδης φραστική, κυρίως δε ο εύροος, καλοσταθμισμένος έλεγχος κλιμακώσεων και αποφορτίσεων.
Μολονότι το σύνολο δεν διέθετε κάποια ξεχωριστή ηχητική "ταυτότητα", τα έγχορδά του ήσαν απολύτως αξιόπιστα, ενώ τα πνευστά (σταθερά χάλκινα και εύηχα ξύλινα, με καλύτερες συνεισφορές από φαγκότα και όμποε) χρωμάτιζαν διαρκώς τον ορχηστρικό καμβά.
Τις ικανότητες του Βασίλυ Πετρένκο πιστοποίησε, τέλος, η από κάθε άποψη υποδειγματική εκτέλεση -ως ανκόρ- ενός από τους "Ουγγρικούς Χορούς" του Μπραμς, κομμάτια κοσμαγάπητα μεν, δυσκολότατα τεχνικά και εκφραστικά δε…
Λεζάντα πρώτης φωτογραφίας: Η Βασιλική Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λονδίνου υπό τη διεύθυνση του Ρωσοβρετανού αρχιμουσικού Βασίλυ Πετρένκο ερμηνεύει τη 2η Συμφωνία του Σιμπέλιους στο πλαίσιο συναυλίας στη Μεγάλη Αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης (13/10)
