© Marco Borrelli
Αν οι παραγωγές όπερας τραβούν περισσότερο τα φώτα της διασημότητας, το Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ φημίζεται για την ποικιλία και την πληρότητα του μουσικού του προγράμματος. Συμφωνικές συναυλίες, εκδηλώσεις μουσικής δωματίου και θρησκευτικής μουσικής, σολιστικά ρεσιτάλ, βραδιές τραγουδιού, που καλύπτουν ισόκυρα και σε υψηλότατο επίπεδο όλο το εύρος και τις εποχές της κλασικής μουσικής, παρέχουν ευκαιρία ακρόασης άξιων καλλιτεχνών κάθε ηλικίας, καταγωγής και …φήμης.
Σε ό,τι αφορά ιδιαίτερα τη συμφωνική μουσική, το Σάλτσμπουργκ αποτελεί το μόνο τόπο -εκτός ίσως από τα λονδρέζικα Proms- όπου μπορεί κανείς ν’απολαύσει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, τις καλύτερες ορχήστρες και τους σημαντικότερους αρχιμουσικούς του κόσμου σε προγράμματα ενίοτε άκρως ευφάνταστα.
Η πρώτη σχετική μνεία, πάντως, δεν αφορά μία αμιγώς συμφωνική συναυλία, αλλά τη συναυλιακή παρουσίαση μιας …όπερας, και δη αυτής του Ντονιτζέττι "Λουτσία ντι Λαμμερμούρ", που παρακολουθήσαμε στη "Μεγάλη Αίθουσα Συναυλιών του Φεστιβάλ" (25/8). Εξετάσαμε στο προηγούμενο σημείωμα ότι σε μεγάλο βαθμό οι φετινές οπερατικές παραγωγές είχαν τη γυναίκα ως επίκεντρο. Και η θεματική της "Λουτσίας", που συγκαταλέγεται στις απολύτως εμβληματικές όπερες του πρώτου ιταλικού ρομαντισμού, διαθέτει, ως γνωστόν, όψεις καίρια φεμινιστικού ενδιαφέροντος.
Καθώς όμως στην "κοντσερτάντε" παρουσίαση μιας όπερας απουσιάζει η θεατρική δράση, το μόνο κριτήριο αποτίμησης είναι η ποιότητα του ακροάματος και η δραματική αλήθεια του τραγουδιού. Εν προκειμένω, η εκτέλεση υπήρξε από κάθε άποψη θαυμάσια, στα όρια "αναφοράς", και είναι ευτύχημα που ηχογραφήθηκε και μεταδόθηκε από την Αυστριακή Ραδιοφωνία. Και τούτο γιατί στους βασικούς ρόλους το Φεστιβάλ μετακάλεσε 4 καθ’όλα ακμαίους μονωδούς, από τους καλύτερους -αν όχι τους καλύτερους!- που θα μπορούσε κανείς να αξιοποιήσει σε οποιαδήποτε σκηνική παρουσίαση του έργου ανά τον κόσμο.
Επικεφαλής της διανομής, η γνωστή μας Αμερικανίδα υψίφωνος Λιζέτ Οροπέζα έδειξε γιατί συγκαταλέγεται στις κορυφαίες διεθνώς ερμηνεύτριες του πρωταγωνιστικού ρόλου. Παρότι η λαμπερή φωνή κρυστάλλινης χροιάς και η μεγάλη άνεση στις ψηλές νότες παρέπεμπαν στον τύπο υψιφώνου-αηδονιού, που επί σειρά ετών -μέχρι την Κάλλας!- μονοπωλούσε το ρόλο, η αισθητική του τραγουδιού της δεν ήταν παλιομοδίτικη. Η δεξιοτεχνία ήταν ανεπίληπτη, ενώ οι διανθίσεις είχαν επιλεγεί προσεκτικά και προστέθηκαν με μέτρο, ώστε να μην πλήξουν το ήθος και την αισθητική του ρομαντικού μπελ-κάντο. Ταυτόχρονα, το τραγούδι της δεν ήταν απλά διακοσμητικό, αλλά απέπνεε κατανόηση της ιδιαίτερης ψυχολογίας της ηρωίδας (σημειωτέον ότι η "σκηνή της τρέλας" δόθηκε με την απόκοσμη ηχητική συνοδεία της -προβλεπόμενης από τον συνθέτη- γκλασαρμόνικα της Κρίστας Σένφελντινγκερ). Πάντως, η όλη ερμηνεία άφηνε μία κάποια αίσθηση εκφραστικής ψυχρότητας, ίσως γιατί οι δύο βασικοί ανδρικοί ρόλοι αποδόθηκαν από κάθε άποψη -και θεατρικά- υποδειγματικά!
Τον κομβικό και απαιτητικό ρόλο του εραστή Εντγκάρντο απέδωσε με πρωτόγνωρη συναισθηματική ένταση και τραγούδι σπάνιας ποίησης και δεξιοτεχνίας ο έξοχος Γάλλος τενόρος Μπενζαμέν Μπερνέμ, που αποθεώθηκε δικαίως. Κάτοχος πολυτελούς ηχοχρώματος σπάνιας μουσικότητας, ο συμπατριώτης του βαρύτονος Λυντοβίκ Τεζιέ ενσάρκωσε με ευγενές κύρος και καλαίσθητο στυλιζάρισμα τον αδελφό της Λουτσίας -και αντίπαλο δέος- Ενρίκο.
Ηχηρός και επιβλητικός υπήρξε ο Ραϊμόντο του Ιταλού βαθύφωνου Ρομπέρτο Ταλιαβίνι, ενώ καλά αποδόθηκαν οι δευτεραγωνιστικοί ρόλοι από νεαρούς μονωδούς.
Επικεφαλής μιας καλής -αλλά κάπως άκαμπτης- Ορχήστρας του "Μοτσαρτέουμ" του Σάλτσμπουργκ και της Χορωδίας "Φιλαρμόνια" της Βιέννης, ο Ιταλός αρχιμουσικός Ντανιέλε Ρουστιόνι διέπλασε, με το γνωστό δυναμισμό του, ακρόαμα σπάνιου παλμού και αφηγηματικής ευφράδειας, ενώ συνόδευσε με ιδιαίτερη φροντίδα τους τραγουδιστές.
Η όπερα είχε την τιμητική της και σε μία από τις τακτικές συναυλίες της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βιέννης στη "Μεγάλη Αίθουσα Συναυλιών του Φεστιβάλ". Ως γνωστόν, πέρα από τη συμμετοχή του στις βασικές οπερατικές παραγωγές, το περίφημο σύνολο έχει το δικό του κύκλο συναυλιών στο Φεστιβάλ, του οποίου αποτελεί ουσιαστικά την resident orchestra εδώ και έναν …αιώνα (από το 1922)!
Στις 22/8, υπό τη διεύθυνση του Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, επαναλήφθηκε το πρόγραμμα με τις "κοντσερτάντε" εκτελέσεις των δεύτερων πράξεων από τις όπερες "Σαμψών και Δαλιδά" του Σαιν-Σανς και "Πάρσιφαλ" του Βάγκνερ. Συνέπραξαν τρεις λυρικοί αστέρες, η Λεττονή μεσόφωνος Ελίνα Γκαράντσα, ο Αμερικανός τενόρος Μπράντον Τζοβάνοβιτς και ο Γερμανός βαθύφωνος Μίχαελ Φόλλε, καθώς και η Χορωδία της Όπερας της Βιέννης.
Η συναυλία διεξήχθη στον απόηχο εξαιρετικά αρνητικών κριτικών για την αρχική συναυλία (της 20/8) σε σχέση με την κακή κατάσταση υγείας του Αργεντινοεβραίου αρχιμουσικού και την επίδραση αυτής στην εικόνα και τη διεύθυνσή του, αλλά και της ακύρωσης την προηγουμένη του ρεσιτάλ του -συνομήλικου του, 80χρονου- Ιταλού πιανίστα Μαουρίτσιο Πολλίνι λόγω καρδιολογικών προβλημάτων! Ο προβληματισμός αφορούσε το κατά πόσο το Φεστιβάλ ώφειλε να συνεχίζει να προσκαλεί θρυλικούς καλλιτέχνες τόσο προχωρημένης ηλικίας εν γνώσει των δεδομένων προβλημάτων υγείας τους. Ειρωνεία της τύχης: λίγες μέρες αργότερα (25/8), ένα ακόμη σπουδαίος αρχιμουσικός, ο 95(!)χρονος Σουηδοαμερικανός Χέρμπερτ Μπλόμστεντ αναγκάσθηκε να ακυρώσει τη συμμετοχή του σε προγραμματισμένη συναυλία της Ορχήστρας Νέων Γκούσταβ Μάλερ…
Για όσους θυμούνται τις συγκλονιστικές συναυλίες του Μπάρενμποϊμ μόλις προ ενός έτους στο αθηναϊκό Μέγαρο και την εντυπωσιακή ζωντάνια του, η εμφάνισή του στο Σάλτσμπουργκ προκάλεσε σοκ. Φανερά καταβεβλημένος, κατόπιν μετεγχειρητικών επιπλοκών, διηύθυνε καθήμενος, με αρκετά συγκεχυμένη κινησιολογία, χωρίς να ενδιαφέρεται για τη συνοδεία των μονωδών, τους οποίους η ορχήστρα κάλυπτε συχνά!
Σίγουρα, η κατάσταση δεν φάνηκε να είναι τόσο τραγική, όσο στην αρχική συναυλία, όπoυ αναφέρθηκαν προβλήματα συντονισμού τόσο στο ορχηστρικό παίξιμο (οποίος ψόγος για την ιστορική Φιλαρμονική!) όσο και στη συνοδεία των μονωδών, που είχαν αφεθεί εντελώς αβοήθητοι.
Η Β’ πράξη του "Πάρσιφαλ" υπήρξε συνολικά επιτυχέστερη. Η Γκαράντσα υπήρξε μια από κάθε άποψη εντυπωσιακή Κούντρυ, ο Τζοβάνοβιτς ένας έγκυρος Πάρσιφαλ, ο Φόλλε ένας επιβλητικός, αιχμηρός Κλίνγκσορ, ενώ και η μακρά βαγκνερική εμπειρία του αρχιμουσικού αποζημίωνε για τις όποιες αστάθειες ή πτώσεις της έντασης. Χωρίς να είναι ανεπίληπτη, η ορχήστρα έκανε και πάλι επίδειξη αφενός της πολυτελούς ηχητικής της ταυτότητας, αφετέρου της οπερατικής της εμπειρίας (αφού αποτελεί ουσιαστικά και την ορχήστρα της Κρατικής Όπερας της Βιέννης). Αξιόπιστη υπήρξε η συμμετοχή της χορωδίας και 6 νεαρών μονωδών ως Κορίτσια των λουλουδιών.
Στον Σαιν-Σανς, πάντως, ορχήστρα και μονωδοί είχαν ανάγκη από έναν αρχιμουσικό με πιο σβέλτα αντανακλαστικά: οι κλεφτές, απέλπιδες ματιές του Τζοβάνοβιτς προς τον -εκτός οπτικού του πεδίου- Μπάρενμποϊμ, ήσαν εμφανείς! Παρά τα ωραία τίμπρα, την προσεγμένη άρθρωση και την επαρκή σκηνική χημεία μεταξύ τους, τενόρος και μεσόφωνος δεν μπορούσαν να νοηματοδοτήσουν επαρκώς τον αδόμενο γαλλικό λόγο και να ενσταλάξουν περισσότερο πάθος στους χαρακτήρες των Σαμψών και Δαλιδάς. Ο Φόλλε συνάντησε λιγότερα προβλήματα στον -πρωτίστως εξαγγελτικό- ρόλο του Αρχιερέα του Νταγκόν…
Για την ιστορία, την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο Μπάρενμποϊμ ανακοίνωνε δημόσια την αναστολή κάθε δραστηριότητάς του ως διευθυντής ορχήστρας, μέχρι να αποκατασταθούν πλήρως τα σοβαρά νευρολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζει.
Τον καλύτερο έως υπερθετικό εαυτό της έδειξε η Φιλαρμονική της Βιέννης λίγες μέρες αργότερα (26/8) σε συναυλία υπό τον σπουδαίο Φινλανδό αρχιμουσικό Έζα-Πέκκα Σάλονεν.
Η βραδιά ξεκίνησε με μία μαγική εκτέλεση του "Πρελουδίου και του Θανάτου της Ιζόλδης" από την όπερα "Τριστάνος & Ιζόλδη" του Ρίχαρντ Βάγκνερ, ενός μεθυστικής ομορφιάς και τόσο κομβικού για τη μετέπειτα εξέλιξη της αρμονίας κομματιού. Ο μεταξένιος, βαθύτατα καλλιεργημένος, τέλεια εστιασμένος ήχος των βιεννέζικων εγχόρδων, οι ιδιαίτερες εκλεπτύνσεις στη διάπλαση και την ιεράρχηση των υφαδιών της φραστικής και το αδιάλειπτης εγρήγορσης παίξιμό τους αποτέλεσε το κύριο όχημα για την απόδοση μιας συμφωνικής γραφής μέγιστης πυκνότητας, στην οποία η συναισθηματική ένταση και η νοηματική πολυσημία του ώριμου ρομαντισμού αγγίζουν το απόγειό τους. Οι έξοχα και καίρια σταθμισμένες ισορροπίες της δυναμικής στις παροξυσμικές κορυφώσεις και οι φροντισμένες τοπικές συνεισφορές ξύλινων και χάλκινων πνευστών σμίλευσαν μιαν οργιαστική μουσική έκρηξη.
Καθώς στον Βάγκνερ κάθε μουσική φράση -ακόμα και κάθε συγχορδία- είναι νοηματικά και συναισθηματικά φορτισμένη, η υποδόρια, αμείωτα κλιμακούμενη ένταση και το πυρετώδες πάθος που διαπότιζαν συνεχώς την ερμηνεία νοηματοδοτούσαν αβίαστα τις αμφίθυμες (αισθησιακή, μεταφυσική) διαθέσεις της μουσικής!
Αν η απουσία διαλείμματος διέκοψε βίαια την οργασμική πρόσληψη της θεϊκής μουσικής, η άμεση σύνδεση με τη συμφωνία "Τουρανγκαλίλα" του Μεσσιάν, που παίχθηκε ακολούθως, δικαιολογείτο πιθανότατα από το ότι ο ερωτικός μύθος του Τριστάνου και της Ιζόλδης αποτέλεσε -χωρίς όμως αφηγηματική πρόθεση- μία από τις πηγές έμπνευσής της. Το από πλευράς διάρκειας και απαιτούμενων ορχηστρικών δυνάμεων εντυπωσιακών μεγεθών δεκαμερές έργο φέρει ένα νεφελώδες, πλην ανεξάντλητο νοηματικό φορτίο. Ο Γάλλος συνθέτης στόχευε εδώ στη σύνδεση των εννοιών του έρωτα και του θανάτου με αυτές της αιωνιότητας, της κοσμικής υπερβατικότητας και του θείου.
Όντας ένας από τους διαπρεπέστερους ερμηνευτές της, ο Σάλονεν φώτισε κάθε γωνιά της πυκνότατης παρτιτούρας δίχως να αμελήσει τη ρευστότητα της αφήγησης, ενώ συντόνισε άψογα με το ορχηστρικό σώμα τις δύο σολίστ, την διάσημη Κινέζα πιανίστα Γιούτζα Ουάνγκ και τη Γαλλίδα σολίστ του οργάνου κυμάτων Μαρτενό Σεσίλ Λαρτιγκώ. Αιχμηρές και ακραίες αντιπαραθέσεις δυναμικής και ταχυτήτων, διάφανη αλληλεπίθεση ηχοχρωμάτων, σφριγηλός τονισμός του ρυθμικού στοιχείου, λειτουργικά οργανωμένη μικροπαραγραφοποίηση του μουσικού συντακτικού, και κυρίως μια γεμάτη εγρήγορση και ευαισθησία αντίληψη του ιδιότυπου, ρευστού δραματικού ειρμού της τόσο πρωτότυπης γραφής διασφάλισαν μιαν ερμηνεία που ανέδειξε ιδανικά τη λάμψη, την ποιητικότητα αλλά και το μυστήριο του έργου.
Οι κατά τόπους (π.χ. στα αργά μέρη) καλαίσθητες σολιστικές συνεισφορές των ξύλινων πνευστών και οι κρυστάλλινα ακριβείς όσο και εκφραστικές παρεμβάσεις της Ουάνγκ συνέβαλαν καθοριστικά στη διάπλαση ενός ακροάματος καλειδοσκοπικού ηχητικού πλούτου, που καθήλωσε το κοινό της εξαιρετικής ακουστικής "Μεγάλης Αίθουσας Συναυλιών του Φεστιβάλ" επί σχεδόν μιάμιση ώρα!
Αν στο Σάλτσμπουργκ οι παραγωγές των λυρικών έργων του Μότσαρτ σπάνια τυγχάνουν ανεπιφύλακτης αποδοχής, δεν συμβαίνει το ίδιο με την υπόλοιπη δημιουργία του, και δη αυτήν συμφωνική. Οι μεσημεριάτικες "Mozart-Matineen" στο ιστορικό "Μοτσαρτέουμ" προσφέρουν ιδανική ευκαιρία ακρόασης κοσμαγάπητων και πιο σπάνιων σελίδων του μέγιστου συνθέτη.
Στη συναυλία (20/8) που έδωσε η Ορχήστρα του Μοτσαρτέουμ υπό τον Βρετανό αρχιμουσικό Άϊβορ Μπόλτον στη "Μεγάλη Αίθουσα", το πρόγραμμα αρθρώθηκε έξυπνα με βάση την ξακουστή ικανότητα προσαρμογής του Μότσαρτ σε διαφορετικά κοινά, σολίστες και περιστάσεις!
Την ποιότητα του συνόλου κατέδειξε εξ αρχής η κομψή ερμηνεία της 31ης Συμφωνίας "του Παρισιού" που κινήθηκε σε ένα ασφαλές, "κλασικό" πλαίσιο, με εύροα τέμπι αλλά και ενίοτε κάπως βαρύ βηματισμό.
Ο Μπόλτον υιοθέτησε μια πιο δραματική προσέγγιση στο 17ο Κοντσέρτο για πιάνο που ακολούθησε με σολίστα τον Αλεξάντερ Μέλνικωφ. Ο εξαιρετικός 49χρονος Ρώσος πιανίστας χάρισε ένα ευπρόσδεκτα ιστορικά ενημερωμένο παίξιμο στο παραδοσιακό Steinway, κατά βάση μαλακό/τρυφερό, συχνά (π.χ. στο φινάλε) γεμάτο χάρη και χιούμορ, ενώ με εκφραστικότητα ήχησε η cadenza. Με μόνη επιφύλαξη το ότι η τοποθέτηση του οργάνου εν μέσω της ορχήστρας, σε κάθετη θέση, συχνά αλλοίωνε τις ηχητικές εντυπώσεις σε βάρος του, ο αβίαστος διάλογος με και η σβέλτη συνοδεία από την ορχήστρα συνέβαλαν στις θετικές εντυπώσεις. Εκτός προγράμματος, ο Μέλνικωφ απέδωσε με επαρκή ευφράδεια αφήγησης την "Φαντασία για πιάνο" KV 397 του Μότσαρτ.
Τη συναυλία ολοκλήρωσε ευφρόσυνα η σημαντική "Σερενάτα" KV 320, η αποκαλούμενη του "ταχυδρομικού κόρνου". Η εκτενής σύνθεση δόθηκε σε μία συμφωνική οπτική, που δεν παρέκαμψε πάντως τον ανάλαφρο χαρακτήρα της (ένα θεατρικότατο andantino!), παρά τα κάπως βαριά μενουέτα. Στην πολύ καλή εκτέλεση πρωταγωνίστησαν τα εξαιρετικά ξύλινα πνευστά της ορχήστρας: θαύμασε κανείς το χαριτωμένο, ποιητικό παίξιμο όμποε και φλάουτων στο concertante και το πανέμορφο rondeau (οι μουσικοί έπαιξαν όρθιοι, θυμίζοντας τους πρώτους εκτελεστές της σερενάτας – τους περιφερόμενους στην πόλη φοιτητές!) ή τα δεξιοτεχνικά άρτια σόλι πίκκολο φλάουτου και ταχυδρομικού κόρνου στο μέσο του 2ου μενουέτου. Αν μη τι άλλο, το όμορφο ακρόαμα υπενθύμισε την ώσμωση του συνόλου με τον …επί 12ετία (2004-2016) αρχιμουσικό του.
Στο ενδιάμεσο των συμφωνικών συναυλιών παρακολουθήσαμε (24/8) στη "Μεγάλη Αίθουσα Συναυλιών του Φεστιβάλ" και το εστιασμένο στο ρομαντισμό ρεσιτάλ του Ρωσο-γερμανού πιανίστα Ιγκόρ Λέβιτ. Ο εξαιρετικά δημοφιλής εδώ σολίστ έκανε για μία ακόμη φορά επίδειξη των (δεξιο)τεχνικών και εκφραστικών του δυνατοτήτων, χαρίζοντας αρκετά προσωπικές ερμηνείες.
Ολόκληρο το πρόγραμμα διείπε μια λογική αέναων αντιθέσεων, φορτίσεων-αποφορτίσεων ακόμη και στο εσωτερικό κάθε έργου. Στον κύκλο "Στην ύπαιθρο" του Μπάρτοκ, ο σολίστ φώτισε το μυστήριο κάθε μίας από τις 5 μινιατούρες, προσδίδοντάς της διακριτή ηχητική ταυτότητα. Αποφεύγοντας μια προσέγγιση με όρους καθαρά ύστερου ρομαντισμού, αξιοποίησε προς τούτο την ανάδειξη -κυρίως σε ρυθμικό επίπεδο- των φολκλοριστικών και πρωτομοντερνιστικών επιρροών.
Ακραίες εναλλαγές χαρακτήρισαν, στη συνέχεια, και τις "Σκηνές του δάσους" του Σούμαν, έναν ακόμη -καθαρόαιμα ρομαντικό- κύκλο εννέα κομματιών. Η ερμηνεία εδώ υπήρξε περιπετειώδης, μακριά από την ηρεμία που αποπνέει συνήθως η φύση. Στοχεύοντας να προβάλλει όχι μόνο την ιδιότυπη ποιητική, αλλά και την ανήσυχη δραματουργία του έργου, ο 35χρονος πιανίστας αναζητούσε διαρκώς -στα μελωδικά/αρμονικά, ή στα πολυφωνικά στοιχεία της γραφής- λεπταίσθητες ηχητικές αποχρώσεις και διαφοροποιούσε ευφάνταστα τις δυναμικές.
Στη μεταγραφή για πιάνο από τον σπουδαίο Ούγγρο πιανίστα Ζόλταν Κότσις του "Πρελουδίου από την όπερα Τριστάνος & Ιζόλδη" του Βάγκνερ, οι εγγενώς αμφίθυμες διαθέσεις της μουσικής δεν προβάλλονται ίσως πάντοτε με τη δέουσα γλαφυρότητα. Ο Λέβιτ τις ανίχνευσε, πάντως, μέσα από μεγάλης εκφραστικότητας παύσεις και διαβαθμίσεις δυναμικής.
Το πέρασμα χωρίς διάλειμμα στο βασικό έργο του προγράμματος, την περίφημη μοναδική "Σονάτα" του Λιστ, οδήγησε σε μια πιανιστικά (δεξιοτεχνία, φραστική, άρθρωση) και αφηγηματικά υπέροχη, πλην ψαγμένη, ιδιαίτερα "προσωπική" ερμηνεία, που σίγουρα απευθυνόταν σε ακροατές με μεγάλη εξοικείωση ή/και βαθιά γνώση του έργου. Η πρωτοτυπία της δομής και οι αρμονικές καινοτομίες προβλήθηκαν με μεγάλες ελευθερίες και …διακινδυνεύσεις, μέσα από ένα παιχνίδι ακραίων διακυμάνσεων ταχυτήτων και δυναμικών, ιδιοσυγκρασιακά προβαλλόμενων λεπτομερειών, εναλλαγών στιγμών δεξιοτεχνικής ρητορικής και τρυφερής εκμυστήρευσης. Η "Σονάτα" ηχούσε έτσι πολύ συχνά σαν "φαντασία": μήπως, όμως, τούτο δεν αποτέλεσε το πρότυπο του Λιστ στην προσπάθεια ανανέωσης της γραφής της πιανιστικής σονάτας;
Μετά από τέτοια πυρετώδη ένταση, ο Λέβιτ αποφόρτισε τη βραδιά με μια ποιητική ανάγνωση του κομματιού …"Ο ποιητής μιλάει", τελευταίας από τις "Παιδικές σκηνές" του Σούμαν.
Λεζάντα πρώτης φωτογραφίας: "Οι πρωταγωνιστές της όπερας του Ντονιτζέττι "Λουτσία ντι Λαμμερμούρ", που δόθηκε συναυλιακά στο φετινό Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ ("Μεγάλη Αίθουσα Συναυλιών του Φεστιβάλ", 25/8), αποθεώνονται από το κοινό: διακρίνονται (από αριστερά προς τα δεξιά) οι Λυντοβίκ Τεζιέ (Ενρίκο), Μπενζαμέν Μπερνέμ (Εντγκάρντο), Ντανιέλε Ρουστιόνι (αρχιμουσικός), Λιζέτ Οροπέζα (Λουτσία) και Ρομπέρτο Ταλιαβίνι (Ραϊμόντο)"
