Μιχάλης Καλκάνης: "Οι άνθρωποι μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν τη μουσική ως κομμάτι του βιώματός τους"

Προέρχεστε από μία μουσική οικογένεια. Πόσο σας επηρέασε στις επιλογές σας ως προς τα μουσικά είδη που συνταιριάζετε και τα όργανα στα οποία καταλήξατε; 
Αρκετά νομίζω! Ο παππούς μου ήταν πνευστός στο σχήμα του Μανώλη Χιώτη και ο πατέρας μου είναι πιανίστας, με δύο πολύ ωραίους προσωπικούς του δίσκους. Επίσης και οι δύο γιαγιάδες μου είχαν το τραγούδι στην καθημερινότητα τους. Οι γονείς του πατέρα μου ήρθαν από τη Σμύρνη και της μητέρας μου από την Ανατολική Ρωμυλία. Έτσι, είχα την τύχη να μεγαλώσω σε ένα σπίτι με μουσικές από διαφορετικούς κόσμους, γεμάτο μουσικά όργανα. Παραδοσιακές και λαϊκές μουσικές από τη μία, rock, jazz και κλασική από την άλλη. Ξεκίνησα με τον πατέρα μου μαθήματα πιάνου όταν ήμουν 5 ετών και μετά από 4 χρόνια συνέχισα στο Ωδείο Αθηνών. Λίγο μετά ήρθε το Μουσικό Σχολείο Παλλήνης αλλά και το Ωδείο Φ. Νάκας, όπου ξεκίνησα το κοντραμπάσο. Στη συνέχεια, φοίτησα στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στην Αγγλία όπου πήρα το μεταπτυχιακό μου με τίτλο MRes in Creative Music Technology. Φυσικά το ταξίδι της μάθησης και εξερεύνησης δεν τελειώνει ποτέ, ακόμη μελετάω, διαβάζω βιβλία, παρακολουθώ σεμινάρια και κυρίως... ακούω πολύ μουσική! 
Κοιτώντας πίσω, μπορώ να διακρίνω δύο πολύ βασικούς άξονες ως προς την επιρροή που είχα από το περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσα. Από τη μία, τη γοητεία που έχει ένα ανοικτό μυαλό που του αρέσει να πειραματίζεται μέσα σε διαφορετικούς κόσμους και από την άλλη το ότι η γνώση και η κατάκτηση, η οποία θα σου δώσει εκείνη τη βαθιά ευχαρίστηση, δεν έρχεται χωρίς κόπο. 

Πώς θα περιγράφατε το soundtrack της ζωής μεγαλώνοντας; Ποια θα ήταν τα τραγούδια και οι δίσκοι που θα έμπαιναν στο τελικό cut;
Δύσκολη, αλλά ωραία ερώτηση! Θα σας απαντήσω για το τι θα επέλεγα σήμερα, η απάντηση μου μπορεί να είναι λίγο διαφορετική 3-4 μήνες μετά... (γέλια) Θα ήταν σίγουρα μέσα ο δίσκος "Paris Concert" του Keith Jarrett, η 9η συμφωνία του Dvorák αλλά και το "Felt" του Nils Frahm και το "Ravensburg" του Mathias Eick. Από δικές μας μουσικές ο δίσκος Μ"οιρολόγια και Γυρίσματα" του Πέτρο-Λούκα Χαλκιά, το "Αχ Ψυχή μου Φαντασμένη" του Ορφέα Περίδη, "Μέσω Νεφών" του Νίκου Παπάζογλου και το μεγαλύτερο μέρος της δισκογραφίας του Μάνου Χατζιδάκι! 

Παίζετε πιάνο αλλά έχετε διακριθεί κυρίως ως κοντραμπασίστας. Ποια είναι η σχέση σας με τα δύο αυτά όργανα σήμερα;
Το κοντραμπάσο είναι το όργανο πάνω στο οποίο έχω ρίξει τις περισσότερες ώρες μελέτης! Βασικά, είναι το όργανο με το οποίο νιώθω ότι έμαθα να μελετάω σωστά, δηλαδή με τρόπο έξυπνο και ουσιαστικό οπότε και αποδοτικό σε σχέση με το χρόνο που αφιερώνεις. Μου πήρε γύρω στα 15 χρόνια αλλά τα κατάφερα τελικά! (γέλια) Είναι ένα όργανο πολύ ευέλικτο. Ως κοντραμπασίστας είμαι μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων ενώ συμμετέχω και σε συναυλίες της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Έχω επίσης συνεργαστεί με ξεχωριστούς Έλληνες συνθέτες και τραγουδοποιούς, συνεργασίες μέσα από τις οποίες αισθάνομαι ότι πήρα πολλά. Το πιάνο, από την άλλη, είναι το όργανο με το οποίο ξεκίνησα το ταξίδι μου στη μουσική και έτσι το απολαμβάνω να επιστρέφω σε αυτό. Αυτό το όργανο το βρίσκω κάπως μαγικό και με αυτό γράφω και τις περισσότερες μουσικές μου. 

Θεωρείτε πως η παραμονή σας στο εξωτερικό, πρώτα στην Αγγλία και έπειτα στη Γενεύη, διαμόρφωσε τον ήχο σας προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση;
Σίγουρα, αλλά δε νομίζω προς μόνο μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Κάθε δυνατή εμπειρία η οποία νιώθουμε ότι μας διαμορφώνει ως ανθρώπους και χαρακτήρες σίγουρα μετά αντικατοπτρίζεται και σε αυτό που ο καθένας εκπέμπει και δημιουργεί. Στην Αγγλία έζησα ένα χρόνο για το μεταπτυχιακό μου και στη Γενεύη δύο, με την οικογένεια μου πλέον. Όταν φεύγεις από τη χώρα σου και καλείσαι να φτιάξεις την καθημερινότητα σου σε μια άλλη πόλη, είναι μια σημαντική αλλαγή. Μία πρόκληση. Βγαίνεις από το comfort zone που ο καθένας μας έχει χτισμένο γύρω του, και κάνεις μια επανεκκίνηση. Συνήθως οι πρώτοι μήνες είναι δύσκολοι αλλά στη συνέχεια, όταν αρχίζεις και βρίσκεις τα πατήματα σου, νιώθεις μια βαθιά ικανοποίηση και χαρά. 
Όλα αυτά σίγουρα έχουν επηρρεάσει τον ήχο και τις μουσικές μου σε πολλά επίπεδα. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, από τη μία νιώθω πολύ οικεία με την ανερχόμενη ευρωπαϊκή neoclassical μουσική, αλλά από την άλλη επανεκτίμησα τη χώρα μου και τις μουσικές της. Πάνω από όλα νομίζω ότι έχουν επηρρεάσει βαθιά την οπτική μου και τον τρόπο που σκέφτομαι. 

Η ελληνική μουσική παράδοση αποτελεί βασικό κομμάτι των συνθέσεων σας. Τι σας γοητεύει στην παραδοσιακή μουσική και σε ποιο βαθμό συνομιλεί με το σήμερα;
Με γοητεύουν όλα αυτά που κουβαλάει μέσα της. Πλούτος. Ακούς μια μουσική ή ένα τραγούδι και αμέσως έχεις εικόνα για το χαρακτήρα και το ήθος των ανθρώπων, για την επαφή που είχαν με τη φύση. Ακόμη και το τοπίο όπου ζούσαν θα μπορούσες να περιγράψεις. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτή η μουσική δεν έχει καμιά επιτήδευση, είναι συχνά ομαδική και προκύπτει βιωματικά. Οι άνθρωποι μέχρι πριν λίγα χρόνια είχαν τη μουσική μέσα στις ζωές τους ως ένα σημαντικό κομμάτι του βιώματος τους. Οι γιαγιάδες μου, όπως είπα προηγουμένως, που τραγουδούσαν στην καθημέρινοτητα τους, κάνοντας δουλειές κλπ, σίγουρα δεν ήταν οι μόνες..! 
Αυτές οι μουσικές έχουν αντέξει στο χρόνο και φτάνουν ως εμάς λόγω της τεράστιας δύναμης που έχουν. Οι αξίες και όλα όσα κουβαλάνε είναι μέρος της κληρονομιάς μας, κάτι σαν βάση το οποίο νομίζω έχουμε πολύ ανάγκη σε μια εποχή αβεβαιότητας και γρήγορων αλλαγών. Είναι η γείωση μας.

Βλέπετε μια στροφή της νέας γενιάς καλλιτεχνών προς την παράδοση; Πού θεωρείτε ότι οφείλεται αυτό;
Αυτό νομίζω ότι οφείλεται ακριβώς σε αυτό που περιέγραψα παραπάνω. Σε μια εποχή μπερδεμένη και αβέβαιη ο καλλιτέχνης - όπως και όλοι μας - έχει ανάγκη να πιαστεί από κάπου. Όχι για να μείνει εκεί στάσιμος. Αλλά για να πατήσει πρώτα σταθερά στα πόδια του, ώστε να μπορέσει στη συνέχεια να κάνει ένα σίγουρο βήμα μπροστά. 

Πώς επιλέξατε το ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη "Πιστεύω" για να το μελοποιήσετε; Θα σας ενδιέφερε να κάνετε κάποιο δίσκο ή νέο εγχείρημα με βάση ποιήματα;
Εκείνο το διάστημα δούλευα πάνω σε κάποιους αυτοσχεδιασμούς στο κοντραμπάσο με το δοξάρι. 'Εψαχνα έναν ήχο κάπως υπερβατικό από τη μία. Από την άλλη φανταζόμουν ότι οι νότες μου ήταν τα λόγια ενός από αυτούς τους σπάνιους ανθρώπους που μπορεί να είναι πολύ απλοί και λαϊκοί και την ίδια στιγμή να εκπέμπουν μια σοφία. Όταν μετά από κάποιους μήνες έπεσα πάνω στο ποίημα του ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη "Πιστεύω", ένιωσα ότι η συγκεκριμένη μουσική μου θα μπορούσε να "συνομιλήσει" δυνατά με αυτό τον λόγο. Να διευκρινήσω εδώ ότι δεν πρόκειται για μελοποίηση, αφού το συγκεκριμένο κομμάτι δεν είναι τραγούδι. Είναι η συνομιλία λόγου - μουσικής μέσα από την καθηλωτική απαγγελία του ηθοποιού Δημήτρη Καταλειφού, η οποία έπαιξε και αυτή καθοριστικό ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα για εμένα. Με θυμάμαι το βράδυ που το τελείωσα να το έχω βάλει στο repeat και να λέω από μέσα μου "πως έγινε αυτό τώρα"…
Έχω σκέψεις για αντίστοιχο εγχείρημα στο μέλλον αλλά προτιμώ να έρχονται και κάπως αβίαστα τα πράγματα, να μην λειτουργώ πάντα βάση σχεδιασμού. Γενικά ψάχνω συχνά τη συνομιλία της μουσικής μου με άλλες τέχνες και γράφω μουσική η οποία νομίζω αφήνει αρκετό χώρο για κάτι τέτοιο. Ο δεύτερος δίσκος μου "World Echoes in Athens" είναι ακόμη ένα τέτοιο παράδειγμα. Σε αυτόν, μέσα από τη συνεργασία μου με τον κορυφαίο φωτογράφο Τάσο Βρεττό, και την ανάγκη μου να αναδείξω τη θετική πλευρά του μεταναστευτικού, η μουσική μου συνομιλεί με τις ηχογραφήσεις που έκανα σε χώρους της Αθήνας όπου προσεύχονταν μετανάστες πολλών διαφορετικών εθνικοτήτων και θρησκευμάτων. Ήταν ένα μαγικό ταξίδι που έκανα στην ίδια μου την πόλη! 

Η ηχογράφηση του τελευταίου σας δίσκου "Emotions" έγινε στο Μέγαρο Μουσικής. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;
Το καλοκαίρι του 2020 και ενώ προετοιμαζόμασταν για τις εμφανίσεις του σχήματος στη Μικρή Επίδαυρο, κάναμε τις πρόβες μας στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Εκεί οι συνθήκες ήταν ιδανικές για το υλικό μας και προέκυψε η ιδέα για μια μελλοντική ζωντανή ηχογράφηση στο χώρο αυτό. Λίγες μέρες αργότερα, συμμετείχαμε στο Φεστιβάλ του Ναυπλίου και εκεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Μεγάρου κ. Γιάννης Βακαρέλης άκουσε τη μουσική μας και βρήκε ωραία την ιδέα για ηχογράφηση. Όλα θα ήταν πιο απλά για εμένα αν επέλεγα να πάμε όπως συνήθως σε ένα στούντιο ηχογράφησης. Αλλά με έλκουν τα περίπλοκα... (γέλια) Ειδικά όταν μια φωνή μέσα μου μου λέει ότι αξίζει η προσπάθεια. Για εμένα ο συγκεριμένος χώρος με την ενέργεια του, την ιδιαίτερη ηχητική αλλά και το πολύ ωραίο πιάνο, επέδρασαν ουσιαστικά στο συνολικό αποτέλεσμα που έχει ο δίσκος. 

Ποια είναι η νέα καμπή που έφερε στη μουσική σας το "Emotions"; Υπάρχουν καινούργια στοιχεία με τα οποία πειραματιστήκατε εδώ και θέλετε να εξερευνήσετε περισσότερο στο μέλλον;
Είναι ο πρώτος δίσκος μου ο οποίος ηχογραφήθηκε ζωντανά από την ομάδα του Mihalis Kalkanis Group. Αυτό ήταν μια πρωτόγνωρη εμπερία, όμορφη αλλά και δύσκολη. Έπρεπε μέσα σε μια εβδομάδα να ηχογραφηθεί όλο το υλικό. Να πετύχουμε το συντονισμό και την απόλυτη συγκέντρωση ανάμεσα μας, ώστε να καταφέρουμε να πάρουμε το "μαγικό" take από κάθε κομμάτι. Κορυφαίες τέτοιες στιγμές του δίσκου είναι το πρώτο κομμάτι το "Alone" και το "Global Dance", το οποίο σύντομα θα κυκλοφορήσει και σε βίντεο. Σε όλη αυτή τη διαδικασία βοήθησε ότι το μεγαλύτερο μέρος του υλικού ήταν ήδη δουλεμένο μέσα από τις ζωντανές εμφανίσεις του σχήματος. 
Αυτό που υπάρχει στο δίσκο αλλά θα ήθελα να εξερευνήσω ακόμη περισσότερο στο μέλλον, είναι οι πιθανοί τρόποι συνύπαρξης όλων αυτών των διαφορετικών στοιχείων όπως οι ηλεκτρονικοί ήχοι με τα ακουστικά και παραδοσιακά όργανα, ο αυτοσχεδιασμός με τη φόρμα, οι δυτικές επιρροές με αυτές της ανατολής κλπ.

Πείτε μας μερικά λόγια για την τωρινή σας ομάδα στο Mihalis Kalkanis Group. Τι διαφορετικό προσφέρει κάθε μέλος στην τελική σύνθεση ενός κομματικού;
Αισθάνομαι πολύ τυχερός που η ομάδα αποτελείται από ξεχωριστούς μουσικούς, ο καθένας από τους οποίους κουβαλά έναν δικό του μουσικό κόσμο. Ο Βασίλης Μπαχαρίδης στα drums έχει μια απίστευτη αίσθηση του groove και του ήχου, κάτι που έχει πολύ ανάγκη η μουσική μου. Ο Ορέστης Μπενέκας μάγος των ηλεκτρονικών ήχων, είναι η ήρεμη δύναμη του σχήματος και "οδηγάει" την πιο σύγχρονη πλευρά του ήχου μας με αισθητική. Ο Λευτέρης Ανδριώτης, δεξιοτέχνης της Κρητικής λύρας, ψάχνει σε βάθος την παραδοσιακή μουσική, αλλά δεν μένει εκεί. Έχει το χάρισμα να προσαρμόσει τα στοιχεία αυτά που κατέχει σε μουσικές όπως η δική μας με έναν τρόπο μοναδικό. Με τον αδερφό μου Χρήστο Καλκάνη έχουμε μεγαλώσει μαζί μουσικά οπότε έχουμε αρκετά κοινή αισθητική και ακούσματα. Ο Χρήστος έχει φτιάξει τον δικό του ξεχωριστό ήχο στο κλαρινέτο, γράφει και ο ίδιος πολύ ωραία μουσική, και συχνά ακουμπώ πάνω του σε στιγμές που χρειάζομαι βοήθεια ως προς την ενορχήστρωση ή τη δομή ενός κομματιού. 

Τι θα δούμε στη συναυλία σας και ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;
Στα άμεσα σχέδια μας είναι να παίξουμε ζωντανά το νέο μας δίσκο σε επιλεγμένους χώρους και φεστιβάλ εντός και εκτός Ελλάδας! Στη συναυλία θα σας παρουσιάσουμε ζωντανά το νέο μας δίσκο "Emotion", αλλά θα παίξουμε και άλλες μουσικές καθώς και 2-3 καινούρια κομμάτια. Σας περιμένουμε όλους με χαρά!

Ο Μιχάλης Καλκάνης θα εμφανιστεί με το group του στις 8 Δεκεμβρίου στο "Half Note Jazz Club".