Είχαν τάξει πολλά οι Manowar στους Έλληνες fans για τη βραδιά στο φετινό Release Athens. Κι εκείνοι τους τίμησαν με μια τεράστια προσέλευση στην Πλατεία Νερού, παρότι πλανιόταν και μια καχυποψία. Πόσο πιο μεγάλο σόου, πια; Πόσο πιο επιβλητικό, με δεδομένη και την εμφάνισή τους στο Release Athens του 2019;
Όμως οι Αμερικανοί δεν πουλούσαν φύκια για μεταξωτές κορδέλες: παρέδωσαν στην Αθήνα όλα όσα υποσχέθηκαν, κάνοντας επίδειξη συντριπτικής ισχύος. Σε μια βραδιά που θα μείνει στην ιστορία, αφού όποιος τους είδε δεν θα έχει στο εξής καμία αμφιβολία για εκείνο το Kings of Metal στέμμα που φόρεσαν οι ίδιοι στα κεφάλια τους, "over the top of their vanquished pride".
Να σημειώσουμε κάπου εδώ, πάντως, ότι η συναυλία τους ήρθε να στεφανώσει μεγαλοπρεπώς μια φεστιβαλική ημέρα που ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς ήδη από το απόγευμα –όταν οι πρώτοι προσερχόμενοι με τις μαύρες μπλούζες και τα σπαθιά ανακατεύονταν παράδοξα με το σινιαρισμένο κοινό που βάδιζε προς τα (επεισοδιακά, όπως αποδείχθηκε) MAD Awards, τα οποία λάμβαναν χώρα ακριβώς δίπλα.
Meden Agan
Ο απογευματινός ήλιος έκαιγε στην Πλατεία Νερού όταν εμφανίστηκαν οι Meden Agan, αν και διάφορες προβλέψεις περί καύσωνα είτε δεν επιβεβαιώθηκαν, είτε διασκεδάστηκαν λόγω της δροσερής αύρας που ερχόταν από τη θάλασσα. Ήδη, μάλιστα, υπήρχε ικανοποιητικός πυρήνας κόσμου, ο οποίος έδωσε βάση σε όσα παρουσίασε το αθηναϊκό συγκρότημα, δείχνοντας εμφανή ενθουσιασμό για την προσπάθειά τους. Και ήταν δίκαιη επιβράβευση, γιατί την "ίδρωσαν" –όπως λέμε– τη φανέλα, δηλώνοντας συγκινημένοι για τη συμμετοχή τους στη φεστιβαλική ημέρα των Manowar.
Μπάντα με ιστορία (υπάρχουν από το 2005), που διαθέτει αξιόμαχο δικό της ρεπερτόριο, οι Meden Agan έδειξαν τα χιλιόμετρα της εμπειρίας τους παράγοντας έναν σφιχτοδεμένο ήχο, με προσεγμένες πινελιές goth metal αισθητικής και με άριστα τοποθετημένα πλήκτρα από τον Τόλη Μικρούλη, τα οποία απέφυγαν την "πλαστική" αίσθηση που αφήνουν πολλά γκρουπ με ανάλογο ήχο. Αιχμή του δόρατός τους, βέβαια, ήταν η Δήμητρα Παναρίτη: με εξαιρετικά φωνητικά (και σοπράνο και πιο χαμηλά), αλλά και με μια στιβαρή σκηνική παρουσία, πήρε πάνω της το υλικό του γκρουπ –και το απογείωσε. Στο τέλος μας αποχαιρέτησαν με ωραίο, ολοκαίνουριο τραγούδι ("Moth", αν το έπιασα σωστά), από κάποιον φρέσκο δίσκο που έχουν στα σκαριά.
Rhapsody Of Fire
Τηρουμένων όλων των αναλογιών, οι Rhapdosy Of Fire υπήρξαν οι Fontaines D.C. της 4ης μέρας του φετινού Release Athens, από την άποψη ότι και γι' αυτούς –όπως και για τους Δουβλινέζους, στη 2η μέρα του φεστιβάλ– παρατηρήθηκε μια βιάση του κοινού να τους προλάβει, δεδομένης της ώρας που έβγαιναν (19.00) και του γεγονότος της καθημερινής εργάσιμης. Είναι κάτι που το έχουν κερδίσει οι πρωτοπόροι του symphonic power ήχου, παρά τους σοβαρούς κλυδωνισμούς της σύνθεσής τους κατά την τελευταία δεκαετία. Άλλωστε είχαν επισκεφθεί την Πλατεία Νερού και το 2019 (πάλι υποστηρικτικά στους Manowar), οπότε ο κόσμος είχε πειστεί για το πόσο αειθαλείς παραμένουν, αν και από τη μπάντα που ηχογράφησε το θρυλικό "Legendary Tales" (1997) απομένει πλέον μόνο ο ηγέτης Alex Staropoli.
Μπαίνοντας ύστερα από μια άκρως θεατρική αφήγηση-εισαγωγή και λαμβάνοντας θέσεις κάτω από ένα επιβλητικό banner με το εξώφυλλο του άλμπουμ "Glory For Salvation" (2021), οι Rhapsody Of Fire έπαιξαν με πάθος και ζέση, έχοντας πλέον στα ντραμς τον Paolo Marchesich.
Το set άρχισε με τα "I'll Be Your Hero" και "Chains Of Destiny" από το τελευταίο άλμπουμ, επιλογές που έδωσαν αέρα στα πανιά τους χάρη στις λαμπερές, μελωδικές ερμηνείες του Giacomo Voli και στον συνεκτικό power/symphonic metal όγκο που έχτισαν οι μουσικοί της μπάντας –πρωτοστατούντος βεβαίως του Staropoli. O Voli πείθει και με το παραπάνω πως είναι η φωνή που χρειάζονται στη δεδομένη φάση της πορείας τους, αν και πρέπει να φανούμε ειλικρινείς και να πούμε ότι έλειψε εκείνη η μελαγχολική αίσθηση μεγαλείου του Fabio Leone, όταν έφτασε η ώρα να ακουστεί το "Land Of Immortals".
Μέσα σε όλα, εντωμεταξύ, οι Rhapsody Of Fire παρέδωσαν και μερικά μαθήματα στο πώς μπορεί να αντιδράσει ένας καλλιτέχνης όταν προκύψουν ηχητικά προβλήματα, εξαιτίας των οποίων δεν ακούει τι παίζει. Δίχως δηλαδή να χάσουν την ψυχραιμία τους λόγω του θολώματος των πλήκτρων και της κιθάρας του Roberto De Micheli, μας μίλησαν ανοιχτά για το θέμα, ζήτησαν την υπομονή μας για μια μικρή, αναγκαστική διακοπή, για να επιστρέψουν τελικά δριμύτεροι, κλείνοντας όσο επικά χρειαζόταν με το "Emerald Sword" και το κοινό να τραγουδά παραληρώντας "For the king for the land for the mountains", μαζί με τον Voli. Η διαφορά με τα περιττά δράματα της 1ης μέρας του Release Athens 2022 είναι τόσο φανερή, ώστε δεν χρειάζεται κανένα περαιτέρω σχόλιο.
Rotting Christ
Οι Rotting Christ βγήκαν κι αυτοί ακριβώς στην ανακοινωμένη τους ώρα (το φεστιβάλ τηρεί υποδειγματικά τα προγράμματα), αντικρίζοντας ένα ογκώδες πλήθος, καθώς εκείνη την ώρα προσέρχονταν στην Πλατεία Νερού και οι πιο αργοπορημένοι. Ενώ όμως όλοι αδημονούσαν για τους Manowar, δεν παρέλειψαν να δημιουργήσουν μια πολύ θερμή κερκίδα για το γκρουπ που δημιούργησε τη διεθνή ετικέτα "Hellenic black metal".
Η μπάντα παρατάχθηκε ανάμεσα σε δύο ευμεγέθεις και πλαϊνά γερμένους σταυρούς και μπροστά από τα γράμματα Χ, Ξ και Σ, που συμβολίζουν βέβαια το περίφημο 666. Ευρισκόμενος σε μεγάλα κέφια, ο Σάκης Τόλης καλησπέρισε το κοινό, αναφέρθηκε στο όλο διάστημα δίχως ζωντανά δρώμενα που αναγκαστήκαμε να βιώσουμε τα τελευταία χρόνια κι έδωσε το σύνθημα, αλλά και τον απαιτούμενο παλμό, για μια εκρηκτική συναυλία.
Με τη σειρά του, ο κόσμος "απάντησε" σε αυτά τα κελεύσματα ανάβοντας καπνογόνα, στήνοντας ιδρωμένα mosh pits και εξαπολύοντας ιαχές ενθουσιασμού. Με τον Σάκη Τόλη να σιγοντάρει την όλη πώρωση καλώντας την Αθήνα σε ξύλο και τον μπασίστα Κώστα Χελιώτη να επιδεικνύει μια ιδιαίτερα ενεργητική παρουσία στο αριστερό άκρο της σκηνής, προτρέποντας τους παριστάμενους έμπροσθέν του σε διαρκή ξεσηκωμό.
Αν και εικαζόταν ότι οι Rotting Christ θα έπαιζαν αρκετή ώρα, εκείνοι αρκέστηκαν σε ένα set περίπου 70 λεπτών, αντλώντας κυρίως από την ύστερη δισκογραφία τους. Μεταξύ άλλων, λοιπόν, ακούστηκε το "Αθάνατοι Εστέ", το "Ἐλθὲ Κύριε" και η διασκευή τους στο "Societas Satanas" των Thou Art Lord, αλλά και το "King Of A Stellar War" από τη δεκαετία του 1990 –σε μια καταπληκτική εκτέλεση– και φυσικά το "Non Serviam". Με το οποίο κι έκλεισαν μια σπουδαία εμφάνιση, πυροδοτούμενη από μια άσβεστη και ακατάλυτη ενέργεια, που έδειξε ξανά (για μία ακόμα φορά) την ποιότητα αυτής της μπάντας, πέρα από τα όποια γούστα και οπαδιλίκια.
Manowar
Το χρονικό κενό από το φινάλε των Rotting Christ ως τη βροντερή ανακοίνωση "Ladies and gentemen, from the United States Of America, all hail Manowar" έδειχνε αναίτια μεγάλο, κρίνεται ωστόσο αναγκαίο προκειμένου να οικοδομηθεί το "οχυρό" που έστησαν οι Αμερικανοί στην Πλατεία Νερού, εκπληρώνοντας όλες τις υποσχέσεις που είχαν δώσει στους Έλληνες fans. Και μεγαλύτερη σκηνή, λοιπόν, και μεγαλύτερη βιντεο-οθόνη με ολοκαίνουρια visuals και ογκωδέστερο σύστημα ήχου και επιβλητικές φωτιές που σε έκαιγαν από απόσταση και πυροτεχνήματα μετά την τελική υπόκλιση. Το σχολίασε μάλιστα και ο Joey DeMaio, εξηγώντας τα δημοσιεύματα για την ακύρωση του σόου τους στη Βαρκελώνη, η οποία έχει προκαλέσει ιντερνετικό σούσουρο. Οι Manowar δεν κάνουν εκπτώσεις, ήταν το ρεζουμέ: παίζουν (πλέον με τον νέο ντράμερ Dave Chedrick) όταν λαμβάνουν τα όσα έχουν συμφωνηθεί, δεν παίζουν όταν δεν τα λαμβάνουν.
Αυτά, βέβαια, λίγη σημασία είχαν στο τι μας έμεινε εντυπωμένο φεύγοντας από την Πλατεία Νερού. Αντίστοιχα, λίγη σημασία είχε και το τμήμα του set με το ολοκαίνουριο υλικό, το οποίο εμπνέεται από την Ελλάδα, από την αρχαία της κληρονομιά, από την Αθηναϊκή Δημοκρατία, από την παιδιόθεν αγάπη του DeMaio για τις ιστορίες της "Οδύσσειας". Μπορεί η απαγγελία των ομηρικών στίχων από τον Κώστα Καζάκο να ήχησε γοητευτική (είδαμε μάλιστα και τον γιο του Κωνσταντίνο επί σκηνής, ντυμένο Τηλέμαχο), όμως το "Immortal" ήταν απλά ξαναζεσταμένο φαγητό, ενώ το ντουέτο "Where Eagles Fly" με την Chiara Tricarico (των Moonlight Haze) αποτυπώθηκε νέτα-σκέτα ως ντροπή, όντας αφόρητα νερόβραστο. Ευτυχώς για όλους μας όλα τούτα ξεπλύθηκαν στη φωτιά και στο ατσάλι του "Warriors Of The World United". Όπου, πολύ απλά, νιώσαμε λες κι έπεσε στο κεφάλι μας εκείνος ο "thunder from the sky" των στίχων: αν έχετε δει τη live εκτέλεση του 2015 από το Monsters of Rock στη Βραζιλία, αυτό ακριβώς ζήσαμε στην Πλατεία Νερού· και ως προς την πολεμικά αγέρωχη ερμηνεία του Eric Adams και ως προς το θέαμα που εκτυλίχθηκε ανάμεσα στο πλήθος.
Η απίστευτη φόρμα στην οποία βρίσκεται ο (σχεδόν 70άρης, πλέον) Eric Adams είναι άλλωστε και ο κύριος λόγος που οι Manowar διατηρούν το μυθικό τους στάτους, όντας σε θέση να δίνουν συναυλίες τέτοιας υψηλής ποιότητας, 40 χρόνια μετά τη νιότη του ιστορικού τους πρώτου δίσκου. Η άφθαρτη φωνή του, οι πυρακτωμένες ερμηνείες, τα λυσσασμένα του γρυλίσματα κι εκείνη η λάμψη στο βλέμμα, τον έκαναν να μοιάζει σαν τον βασιλιά Θέοντεν του Ρόχαν στο Χελμς Ντιπ –απλά επέλαυνε σε τραγούδια, αντί για Ορκ. Χάρη σε αυτόν το "Defender" αποτυπώθηκε τόσο συγκλονιστικό όσο το μάθαμε κάποτε (πάντα με τη συνοδευτική απαγγελία του Orson Welles), το "Gates Of Valhalla" ήχησε εξωπραγματικό και το "Battle Hymn" αποδόθηκε με όλη τη βασιλική μεγαλοπρέπεια που του αρμόζει, στρώνοντας το έδαφος για να προσγειωθεί θεαματικά ο κραταιός πολεμικός αετός των Manowar. Ο Adams στάθηκε απολαυστικός ακόμα και σε μέτριες στιγμές όπως το "Sword Of The Highlands", όπου έγινε η έκπληξη και είδαμε επί σκηνής τον γνωστό ηθοποιό James Cosmo, να παραδίδει μια θαυμάσια αφήγηση.
Κανείς δεν ξέρει πώς το κάνει ο Eric Adams. Αλλά όλοι ελπίζουμε να συνεχίσει, ώστε να έχουμε και μία επόμενη ευκαιρία να δούμε αυτούς τους Manowar να ξαναπαίζουν στην Αθήνα. Δίνοντας μία ακόμα συντριπτική σφυριά σε εκείνους που τους χλευάζουν ως γραφικά απομεινάρια μιας περασμένης εποχής ή σε όσους επιμένουν να τους σνομπάρουν, τρέχοντας να ζητωκραυγάσουν επίκαιρες μετριότητες στο όνομα μιας στρεβλής "relevant" κουλτούρας. Crushing The Enemies Of Metal λέγεται άλλωστε αυτή η νέα περιοδεία –και είναι όνομα και πράγμα.
