Patti Smith: Η γυναίκα-σύμβολο του νεοϋορκέζικου rock

© Lorenzo Montanelli

Όταν ανάβουν οι συζητήσεις γύρω από τις σπουδαίες μορφές της rock 'n' roll κουλτούρας, λέγεται μερικές φορές ότι η Patti Smith έχει μόλις ένα ευρέως αναγνωρισμένο και άκρως επιτυχημένο τραγούδι: το "Because The Night", το οποίο έγραψε παρέα με τον Bruce Springsteen το 1978, στο πλαίσιο του τρίτου της δίσκου "Easter". 

Πράγματι, είναι κάτι που το πιστοποιούν και οι αμείλικτοι αριθμοί, αφού η ιστορία λέει ότι έφτασε ως το #5 της Βρετανίας και ως το #13 των ΗΠΑ. Νούμερα που ούτε κατά διάνοια δεν άγγιξε στην υπόλοιπη καριέρα της, κοντά 50 χρόνια τώρα: στην πατρίδα Αμερική μετρά μόλις μία ακόμα επιτυχία (το "Frederick" του 1979, #90), ενώ στη Βρετανία δεύτερο στη σειρά σουξέ θεωρείται η διασκευή της στο "Gloria" των Them (1976), η οποία δεν ξεπέρασε το #54 στους καταλόγους των επιτυχιών.

Την ίδια στιγμή, όμως, όλα τούτα δείχνουν σαν να μην έχουν και πολλή σημασία όταν μιλάμε για την Patti Smith. Γιατί το αποτύπωμα της μορφής της παραμένει σταθερό και οικείο από το 1974 που εμφανίστηκε στα πράγματα, μέχρι και σήμερα. Η δε εκτίμηση στο πρόσωπό της και στην ποιητική δύναμη της στιχουργίας της είναι τεράστια, ακόμα και από όσους δεν δηλώνουν fans. 

Έτσι, κάθε νέος της δίσκος θεωρείται γεγονός, ενώ τα rock ραδιόφωνα έχουν ανακαλύψει κι άλλα τραγούδια που παίζονται συχνά έως πολύ συχνά, παρότι δεν τα κατάφεραν στα charts –το "Dancing Barefoot" του 1979, για παράδειγμα, φυσικά το "People Have The Power" (στην Ελλάδα το ακούσαμε μέχρι και σε τηλεοπτική διαφήμιση), ακόμα και το "April Fool" του 2012. Σε χρόνια επίσης που οι διαχωρισμοί των ειδών και των στιλ ήταν ακόμα συμπαγείς, διαμορφώνοντας ταυτότητες και μουσικές "φυλές", η Patti Smith ήταν από τα ελάχιστα σημεία σύγκλισης των οπαδών του classic rock με τη γενιά που γαλουχήθηκε στο πλαίσιο του punk. 

© Ben Houdijk/Shutterstock

Ασφαλώς, αυτό οφείλεται στο ντεμπούτο της "Horses" (1975), στο οποίο ανακάτεψε τα punk κελεύσματα και την ποιητική πρόζα με έναν πραγματικά προσωπικό τρόπο, έχοντας ως παραγωγό τον John Cale των θρυλικών Velvet Underground. Πετυχαίνοντας έτσι να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στην αμερικάνικη σχολή του punk rock, παρότι δεν περιόρισε ποτέ τον ήχο της στα πλαίσιά του. Σε μια διάσημη δήλωσή της, πάντως, ξεκαθάρισε ότι βλέπει το punk ως ορισμό της ελευθερίας, λέγοντας χαρακτηριστικά πως για εκείνη πρόκειται για το είδος μουσικής που δίνει "την ελευθερία να δημιουργείς, την ελευθερία να γίνεις επιτυχημένος, την ελευθερία να μην γίνεις επιτυχημένος, την ελευθερία να είσαι όποιος θέλεις να είσαι". Από τότε, το "Horses" έγινε ένας δίσκος που φιγουράρει σε κάθε λίστα με τα απαραίτητα του rock 'n' roll, αφήνοντας μια εντύπωση που ποτέ δεν ξεθώριασε. "Όταν το άκουσα, αποφάσισα ότι ήθελα να φτιάξω δικό μου συγκρότημα", θα έλεγε αργότερα ο Michael Stipe, αναλογιζόμενος το ξεκίνημα των R.E.M., οι οποίοι έμελλε να καλέσουν τη Smith να τραγουδήσει μαζί τους στο "E-Bow The Letter" (1996).

Ωστόσο το "Horses" υπήρξε κατάληξη μιας προσωπικής πορείας 8 ετών που δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι θα έβγαζε στο rock ‘n’ roll: μεταξύ 1967-1973 η Patti Smith μοιράστηκε μεταξύ Νέας Υόρκης και Παρισιού, ασχολήθηκε με το θέατρο, την ποίηση, τη ζωγραφική και τη μουσική δημοσιογραφία (έγραψε στο "Rolling Stone" και στο "Creem"), ενώ για λίγο φλέρταρε με την ιδέα να γίνει τραγουδίστρια στους Blue Öyster Cult, στους οποίους έδωσε στίχους για κομμάτια όπως το "Fire Of Unknown Origin" ή το "Career Οf Evil". Θα μπορούσε λοιπόν να στραφεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Το ότι διάλεξε τελικά τη γνωστή οφείλεται στη γνωριμία με τον Lenny Kaye, ο οποίος υπήρξε καταλύτης για το σχηματισμό του Patti Smith Group (1974).

Πέρα βέβαια από τις ιστορίες της μακράς της καριέρας, η Patti Smith έχει και τους μικρούς ελληνικούς της "μύθους", από τις παραστάσεις που έχει δώσει στη χώρα μας – π.χ. το ενθουσιώδες ακροατήριο των 3.500 ατόμων που κατάφερε και μάζεψε τον Ιούλιο του 2005 στον Λυκαβηττό παρότι την ίδια μέρα έπαιζαν στην πόλη οι White Stripes ή τη βραδιά του 2016 στο Piraeus Academy όπου ξετύλιξε ολόκληρο το "Horses". 

Ανάμεσά τους, όμως, δεσπόζει και η εκρηκτική εμφάνιση του Ιουνίου 2013 στο Ηρώδειο, στην οποία δεν δίστασε να καταρρίψει τους άγραφους κανόνες που διέπουν το χώρο, προκαλώντας το κοινό να αψηφήσει διαζώματα και οικονομικά διαμορφωμένες ταξινομήσεις και να σχηματίσει αρένα ορθίων ενώπιόν της. Στο ίδιο μέρος επιστρέφει λοιπόν και φέτος (Σάββατο 25/6) και πολλοί ήδη αναρωτιούνται αν θα ξανακάνει κάτι παρόμοιο ή αν θα βρει νέους τρόπους ν’ αφήσει και πάλι το αποτύπωμά της στα συναυλιακά μας χρονικά.