Ειπώθηκε (και ξαναειπώθηκε) σε ορισμένους κύκλους ότι το 2021 δεν ήταν καλή χρονιά για τη διεθνή παραγωγή μουσικής. Εν μέρει, μάλιστα, η ευθύνη αποδόθηκε στον κορωνοϊό και στην αναστάτωση την οποία συνέχισε να προκαλεί, παρά τις ελπίδες ότι θα τον αφήναμε πίσω μας ως το τέλος του έτους.
Τέτοιες απόψεις είναι αβάσιμες, ωστόσο –για τον πολύ απλό λόγο ότι απηχούν "ενδοκοινοτικές" ανησυχίες. Μιλούν δηλαδή για μια ενδεχομένως υπαρκτή κατάσταση σε κάποια είδη, που κακώς ταυτίζονται όμως με το όλον της μουσικής έκφρασης ή με το πιο δημιουργικό κομμάτι αυτής, όπως διαμορφώνεται στην αυγή της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα.
Με τη μόνη απάντηση σε αυτά τα επιχειρήματα να είναι "ακούστε περισσότερη μουσική, εάν θέλετε να κάνετε ανασκοπήσεις", το 2021 μας αφήνει με κάμποσους αδίκως υπερτιμημένους δίσκους (ως συνήθως), αλλά και με αρκετούς καλούς, προερχόμενους από διάφορες ηχητικές κατευθύνσεις. Δέκα ανάμεσά τους, στους οποίους θα έχουμε λόγους να επιστρέψουμε και σε μέλλοντα χρόνο, ακολουθούν παρακάτω, τοποθετημένοι αλφαβητικά.
Abba: Voyage [Polar/Universal]
Μία από τις πιο συζητημένες κυκλοφορίες του 2021, η οποία πέτυχε να μην αποτυπωθεί ούτε ως απογοήτευση, ούτε ως κενό γράμμα. Ακόμα δηλαδή κι αν δεν περιείχε το "Don't Shut Me Down", το Voyage ήρθε να υπογραμμίσει διάφορες ενοχλητικές αλήθειες για ένα κομμάτι του μουσικού μας σήμερα. Πρώτον, ότι, αν είναι να μυθοποιούμε τα περασμένα, εκείνοι που τρίφτηκαν μαζί τους και δεν τα αντιμετωπίζουν μονάχα ως στυλ, θα τα παίζουν πάντα καλύτερα. Δεύτερον, ότι οι "σοβαροί" και περισπούδαστοι κριτικοί που κάποτε απαξίωσαν τους Abba, δεν δικαιώθηκαν. Τρίτον, ότι ο σνομπισμός απέναντι στη mainstream pop καλά κρατεί αν δεν σε λένε Taylor Swift, παρέα ίσως και με έναν ιδιότυπο ηλικιακό ρατσισμό. Απέναντι σε όλα τούτα, βέβαια, οι Σουηδοί απάντησαν απλά με την τέχνη τους, σχεδόν 40 χρόνια αφότου φάνηκε να βάζουν οριστική τελεία στην κοινή τους πορεία.
Richard Dawson & Circle: Henki [Weird World]
Φαινομενικά, ο Richard Dawson και οι Circle δεν είχαν λόγους για να συναντηθούν: ο μεν είναι ένας Βρετανός τροβαδούρος με alternative αισθητική και folk ανησυχίες, οι δε ένα metal συγκρότημα από τη Φινλανδία. Αμφότεροι, όμως, έχουν δείξει εδώ και χρόνια ότι θέλουν να κάνουν όσα κάνουν με τον δικό τους τρόπο, ψαχουλεύοντας διαδρομές που αμφισβητούν τα δεδομένα "σύνορα" στον μουσικό χάρτη. Ένας κοινός δίσκος, λοιπόν, ίσως έστεκε και απλά ως μία εκκεντρικότητα. Αλλά το Henki προχωρά βαθύτερα, εξερευνώντας τις πιθανότητες για μια νέα ηχητική "γλώσσα", στην οποία θα τραγουδηθεί ξανά-μανά η πολυπρισματική εμπειρία του να είσαι άνθρωπος. Πόσο μάλλον ένας άνθρωπος του 21ου αιώνα.
Déhà: Ave Maria II [Naturmacht Productions]
Αν αναλογιστεί κανείς την πληθώρα κυκλοφοριών στις οποίες εμπλέκεται ο Βέλγος Olmo Lipani με την οντότητα Déhà, ήταν έκπληξη ότι αποφάσισε να ξαναγυρίσει στον δίσκο Ave Maria που έφτιαξε 10 χρόνια πριν (2011) με τους Yhdarl. Προσκαλώντας ωστόσο τη σοπράνο Madicken de Vries σε αυτό το sequel, κατόρθωσε να φτάσει σε μια αναπάντεχη υπέρβαση των δεδομένων εκφραστικών του μέσων. Πυρακτωμένο black metal με ατόφια underground αισθητική, άριστα εμπλουτισμένο με doom στοιχεία και με σαγηνευτικές φωνητικές μελωδίες, το οποίο γίνεται όχημα μιας οργισμένης διαμαρτυρίας για την κατάσταση της Ανθρωπότητας στην παρούσα φάση της ιστορίας.
Billie Eilish: Happier Than Ever [Darkroom/Interscope]
Η Καλιφορνέζα τραγουδίστρια δεν έχει πια τον άσσο της έκπληξης στο μανίκι της, ούτε και κατάφερε να διαδεχθεί το When We All Fall Asleep, Where Do We Go? (2019) με κάτι ισότιμο σε παλμό. Φτάνει ωστόσο αρκετά κοντά και μάλιστα με έναν δίσκο στον οποίον τολμά να αλλάξει και την εικόνα της (δεχόμενη μια απίστευτα παράλογη επίθεση), μα και τον ήχο της, ποντάροντας στο ότι θα είναι εκείνη που θα προσδώσει χαρακτήρα στο αποτέλεσμα. Κι αυτό ακριβώς συμβαίνει, πότε χάρη στις ερμηνείες της –π.χ. στο "Therefore I Am" ή στο "Happier Than Ever"– και πότε χάρη στους στίχους. Πεδίο στο οποίο εξακολουθεί να μιλά καίρια και βιωματικά, γράφοντας για όσα συμβαίνουν στη ζωή και στις σκέψεις της.
Krokofant, Ståle Storløkken & Ingebrigt Håker Flaten: Fifth [Rune Grammofon]
Σύμπραξη ολκής, υπό την αιγίδα μιας νορβηγικής δισκογραφικής που έχει σταθεί φιλόξενη για μερικές από τις πιο δημιουργικές συνεργασίες της τελευταίας δεκαετίας. Οι Krokofant συναντούν λοιπόν τον Ingebrigt Håker Flaten των The Thing και τον πάντα εκπληκτικό Ståle Storløkken, οδηγούμενοι σε μια θεαματική ανοιχτωσιά μεταξύ jazz και rock, με θαυμάσια σαξόφωνα και πλήκτρα που αντανακλούν τα progressive μεγαλεία των Yes. Το Fifth είναι ένας περιπετειώδης δίσκος, σε γόνιμο διάλογο με το χθες, μα με το βλέμμα του στυλωμένο στο αύριο. Σημαντικό, επίσης, ότι δεν χάνεται στην ακαδημαϊκή βιρτουοζιτέ, όπως εύκολα μπορούσε να συμβεί με μουσικούς τέτοιου βεληνεκούς.
Lamp Of Murmuur: Submission And Slavery [Black Gangrene]
O μυστηριώδης M. από την Olympia στάθηκε υπεύθυνος για έναν από τους καλύτερους δίσκους του 2020 (το Heir Of Ecliptical Romanticism). Από μια τέτοια άποψη το Submission And Slavery ίσως να προέκυψε λιγάκι βιαστικά, με αποτέλεσμα να μην παραβγαίνει τον προκάτοχό του σε χθόνια αίγλη. Ακόμα κι έτσι, πάντως, στέκει ως ένα δημιουργικά ιντριγκαδόρικο σύνολο, που φιλοσοφεί πάνω στο πώς το χθες μπορεί να εμπλακεί με το σήμερα. Στα πλαίσια αυτά, τολμά και βάζει τις μπασογραμμές των Joy Division δίπλα σε ένα αφηνιασμένο black metal, σφυρηλατημένο στους μελωδικούς βωμούς των Νορβηγών "σιδηρουργών" της δεκαετίας του 1990. Χώρια φυσικά το εξώφυλλο, το οποίο δεν κάνει καμία προσπάθεια να κρύψει την παραπομπή του στους Sisters Of Mercy.
Lingua Ignota: Sinner Get Ready [Sargent House]
Δεν μπορείς παρά να θαυμάσεις την Καλιφορνέζα Kristin Hayter για τον τρόπο με τον οποίον εξελίσσει τον ήχο και τη γραφή της, τη στιγμή που άλλες φιγούρες με παρεμφερείς ανησυχίες (σαν την Chelsea Wolfe, για παράδειγμα) βρίσκουν σε πρώιμα αδιέξοδα. Μέσα σε 4 χρόνια δράσης ως Lingua Ignota, κατάφερε να μεταποιήσει όσα κουβάλησε από το ακραίο metal και από το industrial, δημιουργώντας ένα σύμπαν στο οποίο οι Nine Inch Nails μπορούν να συνυπάρξουν με τον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ. Κι εκεί που φάνηκε ότι άγγιξε ένα άτυπο ζενίθ με το Caligula του 2019, επέστρεψε φέτος με έναν δίσκο πιο μελωδικό, ενίοτε και πιο θεατρικό, που τρυγά τη λαογραφική παρακαταθήκη της αγροτικής Πενσιλβάνια για να πλάσει τραγούδια γύρω από τους βαθύτερους υπαρξιακούς φόβους της Ανθρωπότητας, όσους τρέφουν τη διαχρονική της σχέση με τα θεία.
Little Simz: Sometimes I Might Be Introvert [Age 101/AWAL]
Η ιδιαίτερη προβολή που γνώρισε φέτος η Λονδρέζα ράπερ οφείλεται στο γκελ το οποίο κατόρθωσε να κάνει στο εναλλακτικό pop/rock ακροατήριο. Το Sometimes I Might Be Introvert, ωστόσο, έχει περισσότερο ζουμί από τους χιπ χοπ δίσκους που συνήθως ενθουσιάζουν αυτό το κοινό. Πράγμα που οφείλεται τόσο στην ηχητική παλέτα των αναφορών (όπου αποτυπώνεται μια αληθώς βρετανική γενεαλογία από το post-punk ως το grime), όσο και στους εξαιρετικούς στίχους της Little Simz, οι οποίοι ισορροπούν πολύ ωραία μεταξύ προσωπικών στοχασμών και πολιτικο-κοινωνικού σχολιασμού, ζωντανεύοντας κάτι από την εμπειρία του να υπάρχεις στη μετά το Brexit Βρετανία.
Mach-Hommy: Pray For Haiti [Griselda]
Ο Αμερικανός ράπερ φέρνει στο προσκήνιο την καταγωγή του από την Αϊτή και εμπιστεύεται την παραγωγή στον Westide Gunn, φτάνοντας σε ένα άλμπουμ που αναδεικνύει την καλύτερη πλευρά όσων ποιεί εδώ και μια πενταετία στο hip hop underground των Η.Π.Α. Ωραία beats – χαρακτηριστικά του ήχου της Griselda– αναπάντεχες επικλήσεις στον 50 Cent, εξίσου αναπάντεχες παρεκκλίσεις προς ακαδημαϊκές συζητήσεις για τα Κρεολικά των Αϊτινών, πολύπλοκες ρίμες κι ένα κάπως λοξό ραπάρισμα, συνθέτουν το σύμπαν ενός απαιτητικού δίσκου, που όμως συγκαταλέγεται εύκολα ανάμεσα στα καλύτερα χιπ χοπ τα οποία ακούσαμε φέτος.
Wadada Leo Smith, Douglas R. Ewart & Mike Reed: Sun Beans Of Shimmering Light [Astral Spirits]
O Wadada Leo Smith έφτασε τα 80, παραμένει όμως ένας θαλερός και ακμαίος δεξιοτέχνης, ο οποίος επιμένει να κυκλοφορεί μερικούς από τους καλύτερους τζαζ δίσκους που έχουμε ακούσει κατά τον 21ο αιώνα. Η εργογραφία του, βέβαια, είναι αχανής –κι έτσι το κοινό που ίσως έκανε τον κόπο να ακούσει Kamasi Washington πριν μερικά χρόνια αδυνατεί να παίξει ανούσια hipster παίγνια μαζί της. Παρά ταύτα, εκείνος συνεχίζει να βγάζει εκπληκτικές δουλειές. Από τη φετινή σοδειά θα ξεχωρίσουμε αυτή τη σύμπραξη της τρομπέτας του με το σαξόφωνο του Douglas R. Ewart (που βρέθηκε κι αυτός, κάποτε, στην Association for the Advancement of Creative Musicians) και με τα ντραμς του νεότερου Mike Reed. Αυτοσχεδιασμός με ουσία και όραμα, αληθώς πιστός στο επίθετο "ελεύθερος" που συνήθως συνοδεύει τη λέξη, με βαθιές ρίζες στην παρακαταθήκη της jazz ως μουσικής με αφροαμερικάνικη ταυτότητα.
