Μιαν εξαιρετικά πρωτότυπη πλην ατελή μουσικοθεατρική περφόρμανς, το «Danke!/Ευχαριστώ», πρότειναν τις προάλλες (21/7) στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (χώρος Ε στην Πειραιώς 260) η Ομάδα SUM και το εκλεκτό σύνολο οργάνων εποχής «Latinitas Nostra».
Αφετηρία της δραματουργικής σύλληψης ήταν η ομοιότητα της κωδικοποιημένης χειρόγραφης παρτιτούρας («ταμπλατούρας») του ορατορίου «Membra Jesu nostri» του Ντήτεριχ Μπουξτεχούντε με τις διάτρητες καρτέλες που χρησιμοποιούνται τόσο στις μηχανές ύφανσης Ζακάρ όσο και στους πρώτους υπολογιστές. Πέρα από την όποια μορφολογική ομοιότητα, λίγοι γνωρίζουν ότι το σύστημα αυτοματοποίησης στον κλάδο της υφαντουργίας συνδέεται άμεσα με τη μουσική: τον 18ο αιώνα ο Μπουσόν προσάρμοσε στους αργαλειούς του τη μηχανική αυτοματισμού των εκκλησιαστικών οργάνων, που κατασκεύαζε ο πατέρας του! Και εξίσου λίγοι ότι η τεχνολογία των καρτελών της μηχανής Ζακάρ αποτέλεσε τον 19ο αιώνα την πηγή έμπνευσης της Άντας Λάβλεϊς για τον προγραμματισμό της Αναλυτικής Μηχανής, του προδρόμου των ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Η συγκεκριμένη παράμετρος επηρέασε κατά το ήμισυ τη δραματουργία και τη σκηνική παρουσίαση. Αν στο βάθος της σκηνής δέσποζε ένα ψηλό βουνό, στις αιχμηρές κορυφές του οποίου κάθονταν πέντε λυρικοί τραγουδιστές και στους πρόποδές του ισάριθμοι μουσικοί των Latinitas Nostra (άνωθεν επικρεμόταν μια επιγραφή με τη λέξη «Danke» [Ευχαριστώ]), στο πρώτο πλάνο και στις δύο άκρες της σκηνής είχαν τοποθετηθεί δύο αυτόματοι αργαλειοί Ζακάρ. Οι άνδρες που κάθονταν στη θέση του υφαντουργού είχαν μπροστά τους από έναν υπολογιστή. Ανάμεσά τους, ένας ηθοποιός -που φορούσε κοστούμι, βαμβακερές κάλτσες και σαγιονάρες- περιφερόταν όρθιος ή καθήμενος σε μία σαιζ-λόνγκ εξοπλισμένη με ρόδες αναπηρικού αμαξιδίου.
Από τους δύο αργαλειούς, ο πρώτος «ύφαινε τη μουσική», αποκωδικοποιούσε δηλ. τα φωνητικά και οργανικά μέρη της ταμπλατούρας σε μοτίβα ύφανσης. Ο δεύτερος συνέλεγε και ψηφιοποιούσε την «πληροφορία» που έφερε η διάτρητη καρτέλα του πρώτου, μεταφέροντάς την με τη μορφή στοιχείων στον ηλεκτρονικό υπολογιστή του -τσεμπαλίστα, αλλά εν προκειμένω και συνθέτη- Πάνου Ηλιόπουλου. Το ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα μετέφραζε αυτή την ακολουθία σε νότες, ανασυνθέτοντας την παρτιτούρα της ύφανσης σε ηλεκτρονική μουσική, ολοκληρώνοντας έτσι μιαν ιδιαίτερη επικοινωνία μεταξύ αναλογικής και ψηφιακής συμπεριφοράς των ήχων!
Περισσότερα ζητήματα και ενστάσεις ήγειρε το δεύτερο σκέλος της δραματουργικής σύλληψης των SUM (Ανδρέας Λινός, Μυρσίνη Λινού, Όλγα Σφέτσα), η προσπάθεια δηλ. αποκωδικοποίησης των πληγών του (σύγχρονου) ανθρώπου μέσα από τις πληγές του Χριστού. Έχοντας μια περισσότερο πνευματική παρά αυστηρά θρησκευτική/λειτουργική διάσταση, οι επτά καντάτες του ορατορίου (θεωρούμενου ως του πρώτου λουθηρανικού) του Δανού συνθέτη του μπαρόκ, που αφορούν τα ισάριθμα πληγωμένα μέλη του Κυρίου, δικαιολογούν την καθ’όλα θεμιτή ιδέα σύγκλισης θείου και ανθρώπινου πάθους. Όμως, οι σχετικές παρεμβάσεις του ικανού ηθοποιού Γιώργου Κριθάρα δεν ευτύχησαν αφενός λόγω της άνισης αξίας των κειμένων της αφήγησής του (οι stanzas από τον μεσαιωνικό ύμνο Salve mundi salutare απείχαν πολύ από τις μάλλον κοινότοπες προσωπικές εκμυστηρεύσεις – που έφθαναν μέχρι και την Αντίπαρο της κινηματογραφικής «Μανταλένας»!), αφετέρου επειδή κάλυπταν συνεχώς τη μουσική… Ο ακατάπαυστος λόγος για την ανθρώπινη πληγή «διασπούσε» έτσι -μαζί με κάποιες αμφίσημες χειρονομίες των …επί του όρους μονωδών- την προσοχή και εν τέλει τη συνοχή του παραστατικού δρώμενου.
Αυτό απέβη δε -και αδίκως!- σε βάρος της έξοχης, συναισθηματικά νηφάλιας ερμηνείας του μουσικού κειμένου τόσο από τους «Latinitas Nostra» (Πουρή, Τέλιου, Ανδρέας Λινός, Ηλιόπουλος) που έπαιξαν, με στραμμένη την πλάτη στο κοινό, υπό τον διευθύνοντα από το όργανο Μάρκελλο Χρυσικόπουλο, όσο και από ένα ισορροπημένο κουιντέτο τραγουδιστών (Αντωνέλου, Μπάκα, Πάτση, Φίλιας, Σαραντίδης), που υποκατέστησε και την προβλεπόμενη χορωδία. Όχι απροσδόκητα ξεχώρισε και πάλι η Μπάκα, μ’αυτόν τον σπάνιο συνδυασμό δραματικού ενστίκτου και εκφραστικότητας προβολής του αδόμενου λόγου που διαθέτει.
Στα συν της ωριαίας παράστασης η εξαιρετικά επιτυχημένη μικροφωνική ενίσχυση του ήχου και -για όσους δεν αρκέσθηκαν να την αποδώσουν στο …ανεξήγητο, όπως μας συμβούλευσαν με χιούμορ κατά την έναρξη!- το καλόγουστο και κατατοπιστικό προγραμματικό τομίδιο σε μορφή σημειωματαρίου/μπλοκακιού. Αληθινή πολυτέλεια σε σχέση με το τι συμβαίνει στις -ολοένα και μειούμενες- εκδηλώσεις σοβαρής μουσικής του Φεστιβάλ Αθηνών, μεταξύ των οποίων το «Danke» ήταν αδιαμφισβήτητα από τις πλέον ενδιαφέρουσες…
