Δυο πρόσφατες δισκογραφικές κυκλοφορίες, του Thelonious Monk και της Ella Fitzgerald, φέρνουν όχι μόνο τις μουσικές τους αλλά και τις ιστορίες τους στο σήμερα.
Monk: Palo Alto (Impulse!)
Ζωντανή ηχογράφηση το φθινόπωρο του 1968 στο Γυμνάσιο του Πάλο Άλτο στην Καλιφόρνια, κοντά στο Σαν Φρανσίσκο. Το κουαρτέτο του πιανίστα Thelonious Monk – με τον Charlie Rouse (τενόρο σαξόφωνο), τον Larry Gales (μπάσο) και τον Ben Riley (ντραμς) σε ένα λίγο πολύ προβλέψιμο πρόγραμμα με τις συνθέσεις του «Ruby, My Dear», «Well, You Needn’t», «Blue Monk», «Epistrophy» και τα στάνταρντς «Don’t Blame Me» και «I Love You Sweetheart of All My Dreams». Ένα πρόγραμμα που μπορούμε να το συναντήσουμε (με κάποιες μικροπαραλλαγές) και σε άλλους δίσκους του Monk εκείνης της εποχής. Ένα πρόγραμμα λίγο πολύ προβλέψιμο…
«Προβλέψιμο»! Έτσι χαρακτήριζαν ένα live του Monk οι τζαζ κριτικοί το 1968. Μερικά χρόνια πιο πριν, όλοι χαιρέτιζαν αυτή τη μοναδική μουσική ιδιοφυία και το περιοδικό Time τον Φεβρουάριο του 1964 του είχε αφιερώσει το εξώφυλλό του! [Ήταν σχεδιασμένο να κυκλοφορήσει λίγο πιο πριν αλλά η δολοφονία του προέδρου John Kennedy ανέτρεψε λίγο τα σχέδια]. Το 1968 όμως, η επέλαση της ροκ ψυχεδέλειας είχε βάλει κάπως στο περιθώριο την τζαζ. Η τότε εταιρία του Monk είχε κυκλοφορήσει το τελευταίο άλμπουμ του με τον τίτλο «Underground» και με ένα εξώφυλλο προκλητικό και κατάλληλο για να τσιμπήσει η επαναστατημένη νεολαία… Πόλεμος Βιετνάμ, επεισοδιακές διαφυλετικές συγκρούσεις λόγω της δολοφονίας του Martin Luther King, γενικά ένα μπάχαλο – και από την άλλη, ένας Monk με οικονομική στενότητα και δυσπραγία, προβλήματα υγείας κ.λπ. που έδειχναν πως ο Genius of Modern Music (όπως ορίστηκε στο δισκογραφικό του ξεκίνημα, τέλη των forties) μάλλον θα έπαιρνε την κάτω βόλτα.
Το κοντσέρτο αυτό στο (λευκό) γυμνάσιο του Πάλο Άλτο το διοργάνωσε ένας δεκαεξάχρονος πιτσιρικάς, ο Danny Scher, μαθητής αλλά και επίδοξος διοργανωτής τζαζ κοντσέρτων καθώς είχε φροντίσει να χώνεται και να βοηθάει κάποιους επαγγελματίες της τζαζ στο Φρίσκο – ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο σπουδαίος τζαζ κριτικός αλλά και φαν της ψυχεδέλειας και των Jefferson Airplane, ο Ralph J. Gleason. Ο Scher ήρθε σε επαφή με τον μάνατζερ του Monk, κανόνισε αμοιβές και διαδικαστικά και το κοντσέρτο ορίστηκε για την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 1968, στις 2 μ.μ. στο αμφιθέατρο του γυμνασίου. Την εκδήλωση θα άνοιγε το Jimmy Marks Afro-Ensemble με τον Eddy Bo στο ηλεκτρικό φλάουτο!
Η μέρα ήρθε και εισιτήρια δεν ειχαν αγοραστεί πολλά – όμως ο κόσμος (λευκοί και μαύροι νεολαίοι) μαζευόταν στο γυμνάσιο, χωρίς όμως να βάζει το χέρι στην τσέπη και να δίνει τα 2 $ που έκανε το εισιτήριο. Τι είχε συμβεί; Απλούστατα, κανείς δεν ήταν σίγουρος ότι θα γινόταν η συναυλία γιατί απλά δεν πίστευαν πως ένας πιτσιρικάς μαθητής θα έφερνε στο σχολείο του Πάλο Άλτο τον γίγαντα Thelonious Monk! Μόλις όμως είδαν το γκρουπ να φθάνει, όλοι έτρεξαν να αγοράσουν εισιτήριο και το αμφιθέατρο γέμισε. Χωρίς φασαρίες ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς – όπως όλοι φοβόνταν ότι θα γίνουν.
Τώρα, 52 χρόνια μετά, το άλμπουμ «Palo Alto» με το κουαρτέτο του Thelonious Monk κυκλοφορεί και ακούγοντάς το, νιώθει κανείς τη ζωντάνια της μουσικής και την φρεσκάδα με την οποία φθάνει στα αυτιά μας. Προσωπικά, έχοντας ακούσει σχεδόν όλο το επίσημο δισκογραφικό output του Thelonious Monk και κατ’ επανάληψιν τα προαναφερθέντα originals που περιέχονται εδώ, όσο κι αν το πρόγραμμα είναι «προβλέψιμο», η ποιότητα της μουσικής είναι κορυφαία. Δίσκος που ξεχωρίζει – και δίσκος που εμπεριέχει ιστορία. Σας την είπα χοντρικά αλλά το booklet έχει πιο πολλές λεπτομέρειες…
Ella: The Lost Berlin Tapes (Verve)
Ένα ακόμα τζαζ άλμπουμ – σε CD ή διπλό LP – που «ανακαλύπτεται» μέσα από τα αρχεία. Αυτή τη φορά από τα αρχεία του διάσημου ιμπρεσάριου Norman Granz, μάνατζερ κορυφαίων μουσικών της τζαζ από τη δεκαετία του ’40 και εντεύθεν. Φυσικά και μάνατζερ της Ella Fitzgerald (που την είχε φέρει και στον Λυκαβηττό το καλοκαίρι του 1979 για δυο συναυλίες).
Η ηχογράφηση αυτού του άλμπουμ έγινε τον Μάρτιο του 1962 στο Βερολίνο – πράγμα που μας θυμίζει το κλασικό άλμπουμ της σπουδαίας τραγουδίστριας «Mack the Knife: Live in Berlin» που είχε ηχογραφηθεί δυο χρόνια νωρίτερα και θεωρείται must στη τζαζ δισκογραφία. Το σημαντικό με το «Lost Berlin Tapes» είναι ότι τα τραγούδια που περιέχει είναι ως επί το πλείστον διαφορετικά από το προηγούμενο και ότι οι μαγνητοταινίες είχαν μείνει 58 χρόνια σφραγισμένες στο αρχείο του Granz, ασφαλείς και χωρίς παραποίηση του ήχου τους. Έτσι, μπορούμε να απολαύσουμε την κορυφαία τραγουδίστρια της τζαζ σε απόλυτα σημερινή ηχητική ποιότητα και σε σπουδαία κλασικά τζαζ κομμάτια. Την Ella Fitzgerald συνοδεύουν οι Paul Smith (πιάνο), Wilfred Middlebrooks (μπάσο) και Stan Levey (ντραμς).
