Τρεις ωραίες συναυλίες μουσικής δωματίου σε αθηναϊκές αίθουσες απέδειξαν την αμείωτη γοητεία που ασκεί το -ανεξάντλητο!- ρεπερτόριο του ρομαντισμού στους νέους μουσικούς, Έλληνες και ξένους.
Πιστή στην καλή συνήθεια να υποδέχεται το φθινόπωρο με μουσικές εκδηλώσεις υψηλής ποιότητας και αστικής ευγένειας στην Αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», η εταιρεία «Concerts & More» της κας Δομνίκης Παπαθανασίου πρότεινε στις 7/10 ένα ρεσιτάλ του Γερμανού βιολοντσελίστα Μπένεντικτ Κλέκνερ και του Αργεντινού πιανίστα Χοσέ Γκαζάρδο.
Από τους πλέον ικανούς σολίστες της νέας γενιάς, ο 30χρονος Κλέκνερ, που έχει εμφανισθεί αρκετές φορές στη χώρα μας, υπήρξε ο αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής της βραδιάς. Η μεγάλη (δεξιο)τεχνική του άνεση, ο γεμάτος και ισορροπημένος σε όλη την έκταση του οργάνου ήχος αλλά και η έντονη προσωπικότητα αποτέλεσαν ιδανική αρματωσιά για την ερμηνεία της απαιτητικής 2η Σονάτας για βιολοντσέλο και πιάνο του Μέντελσον, έργου της πιο ώριμης δημιουργικής περιόδου της (σύντομης) ζωής του.
Τα δύο γρήγορα ακραία μέρη αποδόθηκαν με περίσσεια ένταση και πάθος. Χάρη και ελαφράδα χαρακτήρισαν το allegretto, ενώ πηγαίος λυρισμός κατέκλυσε το adagio με το εκτενές α-λα-Μπαχ κοράλ, με πλούσιους αρπισμούς και ρετσιτατίβι, που απέδωσε -αρκετά συγκρατημένα- ο πιανίστας. Παρά την μια κάποια ανισορροπία του διαλόγου, η ορμή και η μουσικότητα της εκτέλεσης, από την οποία δεν απουσίασε η προβολή των πάντοτε κρίσιμων στον Μέντελσον φωνητικών ποιοτήτων, ανέδειξαν γλαφυρά τη ρομαντική γραφή.
Μετά από την αναγκαία εκτόνωση που χάρισε η «Εισαγωγή και λαμπερή Πολωνέζα» του Σοπέν, οι δύο μουσικοί αναμετρήθηκαν με τη μοναδική «Σονάτα για βιολοντσέλο και πιάνο» του Σοστακόβιτς. Στο νεανικό, ρομαντικής αφετηρίας (ιδίως στο μελωδικό, ιδιότυπα ποιητικό εναρκτήριο allegro και στο μελαγχολικά στοχαστικό largo) έργο είναι έντονα ορατά αρκετά από τα στοιχεία που οριοθέτησαν την τόσο προσωπική μουσική γλώσσα του Σοβιετικού συνθέτη: η μηχανιστική ρυθμική ενέργεια και οι σαρκαστικές πινελιές (στο δεύτερο μέρος), η καυστική διάθεση και ο παιγνιώδης διάλογος των οργάνων (στο φινάλε). Το μεγαλύτερης αυτοπεποίθησης παίξιμο του Γκαζάρδο και η αφηγηματική εκφραστικότητα αυτού του Κλέκνερ επέτρεψε εν προκειμένω ισότιμη συνοδοιπορία, που φώτισε συναρπαστικά την λυρικής διάστασης συναισθηματική δύναμη της παρτιτούρας.
Το πολύ όμορφο ρεσιτάλ ολοκληρώθηκε με το νοσταλγικό «Μεγαλόπρεπο τάνγκο» του Πιατσόλα, ενώ εκτός προγράμματος αποδόθηκε με ακρίβεια η σύντομη «Τρυφερή μελωδία» του Σκαλκώτα.
Σπάνια παιζόμενα έργα μουσικής δωματίου γυναικών συνθετριών του ρομαντισμού μάς γνώρισε προ ημερών (16/10) το νεανικό «Trio Galan» κατά τη διάρκεια ρεσιτάλ στην «Αίθουσα Δημ. Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Με τα ιδρυτικά (από το 2012) μέλη του συνόλου, την τσελίστα Μαρίνα Κολοβού και τον πιανίστα Πέτρο Μπούρα, συμπράττει από πέρσι ο βιολιστής Μπάμπης Καρασαββίδης.
Έχουμε ήδη επισημάνει το μικρό αριθμό συγκεκριμένων σχηματισμών (τρίο) μουσικής δωματίου στην ελληνική μουσική πραγματικότητα, που είναι αναντίστοιχος προς την πλούσια σχετική εργογραφία. Ένα έγκυρο δείγμα της χάρισε η υπό κρίση βραδιά, φέρνοντας σε διάλογο/αντιπαράθεση δύο γνωστές γυναικείες προσωπικότητες του ρομαντικού 19ου αιώνα, την Κλάρα Βηκ-Σούμαν (γυναίκα του Ρόμπερτ) και την Φάννυ Μέντελσον-Χένζελ (αδελφή του Φέλιξ), και μάλιστα στον λιγότερο προφανή δημιουργικό τους τομέα (η πρώτη διακρίθηκε κυρίως για τα πιανιστικά της έργα, η δεύτερη για τα πολλά τραγούδια για φωνή και πιάνο).
Η ιδέα του να παρουσιασθούν συναυλιακά τέτοιες -οπωσδήποτε ελάσσονες- συνθέσεις ήταν έξυπνη, τόσο γιατί (πλην δισκογραφικών καταγραφών) το μέτρο σύγκρισης δεν είναι δεδομένο, όσο και γιατί ο βαθμός δυσκολίας σε σχέση με σημαντικότερα έργα είναι μικρότερος. Οι τρεις μουσικοί έδειξαν μεμονωμένα αρκετές αρετές, έστω και αν εύλογα το επίπεδο ώσμωσης ήταν προφανέστερο μεταξύ της τσελίστριας και του πιανίστα.
Ο αρκετά όξινος, παρότι ορθοτονικά ασφαλής, ήχος του βιολιού του Καρασαββίδη και η υπερβολικά μετρημένη φραστική του δεν μπόρεσαν να αντιδιαστείλουν γλαφυρά τις «3 Ρομάντσες για βιολί και πιάνο» της Βηκ-Σούμαν. Το αυτό ίσχυσε και για το μάλλον συμβατικό «Τρίο για πιάνο» της ίδιας συνθέτριας, όπου ο διάλογος των τριών μουσικών -και το μουσικό συντακτικό!- ηχούσε χωρίς ειρμό: το βιολί δεν μπορούσε να ηγηθεί της ερμηνείας, το τσέλο ήταν κάπως υποτονικό, ενώ οι εξάρσεις του πιάνου ανέτρεπαν τις ισορροπίες…
Πολύ καλύτερα κύλησε το δεύτερο μισό της βραδιάς με έργα της Μέντελσον-Χένζελ, που απέπνεαν μεγαλύτερη φαντασία και πρωτοτυπία. Η Κολοβού απέδωσε με γεμάτο ήχο και αφηγηματική ευφράδεια δύο σύντομα κομμάτια για τσέλο και πιάνο, τη «Φαντασία» και το «Καπρίτσιο», έστω και αν το δεύτερο -που ήταν γραμμένο στην υψηλή περιοχή του οργάνου- την έφερε στα όρια της… Με ακρίβεια, συντονισμό και εκφραστικότητα αποδόθηκε το άνισο, αλλά ενίοτε ιδιαίτερα εμπνευσμένο (ένα εναρκτήριο allegro vivace γεμάτο εναλλαγές!) «Τρίο για πιάνο».
Αν μη τι άλλο, το σύνολο των έργων της βραδιάς υπενθύμισαν γιατί οι δύο μουσουργοί δεν κατάφεραν, λόγω οικογενειακών συνθηκών, να εμβαθύνουν περισσότερο στη σύνθεση, παρά το αδιαμφισβήτητο ταλέντο τους…
Γνήσια ρομαντικό ταμπεραμέντο αλλά και ατελή ακόμη έλεγχο των τεχνικών και εκφραστικών του μέσων επέδειξε, τέλος, ο νεαρός Ισραηλινός πιανίστας Ματάν Φίσοφ στο ρεσιτάλ με έργα Σοπέν που έδωσε στο «Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη» (10/10), στο πλαίσιο της φετινής 170ής επετείου από τον θάνατο του σπουδαίου Πολωνού συνθέτη.
Το μεγαλύτερο τμήμα του ωριαίου προγράμματος κατέλαβαν οι 4 «Μπαλλάντες», ποιητικές συνθέσεις μεγάλης έμπνευσης αλλά και δυσκολίας, οι οποίες πρέπει να αποδίδονται με μεγάλη έγνοια της συνοχής της αφήγησης. Ο Φίσοφ τις ερμήνευσε με ωραίο ήχο (παρότι τα πιανίσσιμι δεν είχαν την αναγκαία διαφάνεια) και μετρημένα τέμπι, ξεπερνώντας σπάνια -και ορθά, κατά τις συνθετικές ενδείξεις- το mezzo-forte. Όμως, η ευπρόσδεκτη για την ανάδειξη της δομής των έργων απουσία υπερβολών συνοδεύθηκε από μία διστακτική άρθρωση, που δυσχέραινε, αν δεν ανέκοπτε, την αφηγηματική ροή, πολλώ δε μάλλον όταν έλειψαν οι δραματικές αντιθέσεις και εντάσεις, αλλά και η αίσθηση του καντάμπιλε της γραφής.
Χωρίς να είναι ελεύθερες λαθών, οι αναγνώσεις των υπόλοιπων έργων της βραδιάς (δύο «Νυχτερινών» -του 2ου του έργου 9 και του 3ου του έργου 15- αλλά και της «Πολωνέζας» έργο 26 αρ. 2) ξεχώρισαν για την ευαισθησία τους. Η φυσικότητα, το βάθος και η φαντασία του παιξίματος του 26χρονου πιανίστα παραμένουν, πάντως, ακόμη ζητούμενα…
