Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει την «Τραβιάτα» του Βέρντι για πρώτη φορά σε ανοιχτό χώρο, στο Ηρώδειο, για 4 παραστάσεις (27-28, 30-31/7) και με διανομή διεθνών αστέρων. Ο Ευτύχης Δ. Χωριατάκης συζήτησε με το σκηνοθέτη και διευθυντή του Μπαλέτου της Λυρικής Κωνσταντίνο Ρήγο για τη νέα παραγωγή, το χορό σήμερα και τα μελλοντικά σχέδιά του που περιλαμβάνουν και την πραγματοποίηση ενός ονείρου ζωής.
Οπερατικό ντεμπούτο με ένα αριστούργημα, την «Τραβιάτα» του Βέρντι!
Ναι, η τύχη το έφερε η πρώτη μου οπερατική σκηνοθεσία να αφορά την πρώτη όπερα που άκουσα –και είχα αγοράσει μάλιστα σε κασέτα– στην ερμηνεία της Κάλλας. Μέχρι σήμερα παραμένει η αγαπημένη μου, γι’ αυτό εξάλλου και παρουσίασα με το χοροθέατρο Οκτάνα την «Κυρία με τις καμέλιες» (το μυθιστόρημα του Δουμά στο οποίο βασίστηκε το λιμπρέτο της «Τραβιάτας»).
Όταν προ διετίας είχα σκηνοθετήσει τον «Ερωτόκριτο» του Μαραμή στην Εναλλακτική Σκηνή, ο Γιώργος Κουμεντάκης μού πρότεινε να σκηνοθετήσω μια όπερα. Παρότι η επιθυμία μου –λόγω χορού– ήταν να ασχοληθώ με ένα έργο του μπαρόκ, μου ανατέθηκε… η «Τραβιάτα». Η αλήθεια είναι ότι είναι ένα έργο που έχω μελετήσει και προσεγγίσει σε βάθος, το οποίο θα έλεγα ότι ταιριάζει κιόλας στην ιδιοσυγκρασία, στην ψυχοσύνθεσή μου! Η πρόταση περιείχε, βέβαια, πολλές δυσκολίες, με κυριότερη ότι το ανέβασμα θα γινόταν στο Ηρώδειο.
Είναι όντως η πρώτη φορά που ανεβαίνει η «Τραβιάτα», μια όπερα κλειστού χώρου, στο ρωμαϊκό αμφιθέατρο. Πώς αντιμετωπίσατε μια τέτοια πρόκληση;
Με αρκετό άγχος! Είναι δύσκολο να αναδείξεις την εσωτερικότητα του έργου σ’ έναν ανοιχτό χώρο. Επειδή, όμως, για μένα η «κοινωνικότητα» της ηρωίδας σηματοδοτείται από τη συμμετοχή σ’ ένα αέναο πάρτι, σκέφτηκα ότι το Ηρώδειο αποτελεί μια ιδανική έπαυλη για ένα τέτοιο πάρτι, θα συνιστά δηλαδή το σκηνικό της παράστασης.
Έμπνευση αποτέλεσε η κάπως αντίστοιχη χρήση του Κολοσσαίου από τον Φελίνι στην «Ντόλτσε Βίτα», μια εξίσου αγαπημένη μου ταινία. Η Βιολέτα θα επανέρχεται συνεχώς στη μεγάλη σκηνή του Ηρωδείου, όταν δεν είναι κλεισμένη σε κάποιο δωμάτιο (στην εξοχή ή στο Παρίσι), για τις προσωπικές της στιγμές.
Εικοσιένα χρόνια μετά την τόσο συζητημένη δουλειά σας για την «Κυρία με τις καμέλιες», σε τι διαφέρει η οπερατική από τη χορογραφική προσέγγιση του έργου;
Υπάρχει μεγάλη διαφορά. Εδώ οφείλω να αντιμετωπίσω το έργο με θεατρικούς όρους μεν, αλλά με ιδιαίτερο σεβασμό στους τραγουδιστές. Ο θεατής της όπερας έχει πρωτίστως αυξημένες απαιτήσεις σε επίπεδο τραγουδιού. Παρότι λοιπόν έχω καλή αίσθηση της σκηνής και αρκετή εμπειρία σκηνοθεσίας θεατρικών παραστάσεων και μιούζικαλ, η βασική μου έγνοια είναι να αισθανθούν σκηνικά ασφαλείς οι λυρικοί τραγουδιστές.
Πάντως, όπως και στην «Κυρία με τις καμέλιες», θα εστιάσω στις σχέσεις σκληρότητας μεταξύ των χαρακτήρων και στην έννοια της «καταναγκαστικής ηδονής», την οποία η Βιολέτα κουβαλάει πάντα μαζί της, ακόμη κι όταν επιχειρεί να αλλάξει ζωή, ακόμη κι όταν πλησιάζει στο θάνατο. Αυτό θα της θυμίζει και το χορευτικό της alter ego, το οποίο θα βρίσκεται συνεχώς επί σκηνής, ερμηνεύοντας μάλιστα την παλιά μου χορογραφία για τη Μαργαρίτα Γκοτιέ…
Είστε πολύ τυχερός που η Λυρική σάς έχει εξασφαλίσει δύο ακμαία και όμορφα πρωταγωνιστικά ζευγάρια διεθνούς βεληνεκούς, όπως οι Οροπέζα/Πίργκου και Σιούρινα/Ντόλγκοφ.
Πράγματι! Και δύο από τους κορυφαίους μας βαρύτονους, τον Δημήτρη Πλατανιά και τον Τάση Χριστογιαννόπουλο στο ρόλο του πατέρα Ζερμόν. Ο Τάσης, μάλιστα, με βοήθησε ουσιαστικά στην επίλυση κάποιων ζητημάτων όσον αφορά τις σκηνές του. Οι ξένοι τραγουδιστές δεν έχουν έλθει ακόμη, ανυπομονώ όμως να αφομοιώσουν γρήγορα την άποψή μου, κάτι εύκολο λόγω της εμπειρίας τους…
Ας περάσουμε τώρα στα του χορού. Πώς αποτιμάτε την πρώτη σας χρονιά ως επικεφαλής του Μπαλέτου της ΕΛΣ;
Ήταν αυτό που έπρεπε να είναι, μια χρονιά-πιλότος! Δοκιμάστηκαν σίγουρα οι αντοχές και τα όρια της ομάδας, όπως και οι σχέσεις μας, που πέρασαν από 40 κύματα, κάτι φυσιολογικό. Ας μην ξεχνάμε ότι κι εγώ ουσιαστικά για πρώτη φορά ανέλαβα χρέη διευθυντή σ’ ένα τόσο σημαντικό θεσμό.
Τα έξι χρόνια μου στο ΚΘΒΕ ήταν διαφορετικά, γιατί εκεί είχα μόνο 15 χορευτές με τους οποίους ήμασταν σαν μια οικογένεια με κοινή ιδιοσυγκρασία. Στη Λυρική μιλάμε για μια ομάδα 60 χορευτών διαφορετικών ηλικιών, δυνατοτήτων, ονείρων, στοχεύσεων… Το πρόσημο, πάντως, για μένα είναι θετικό.
«Το στοίχημα για μένα είναι να φέρουμε στη Λυρική το κοινό που παρακολουθεί σύγχρονο χορό σε μικρές αίθουσες, όπως και να κάνουμε το παραδοσιακό κοινό του κλασικού μπαλέτου να ενδιαφερθεί για νέες τάσεις και ομάδες».
Μπορείτε να μας αποκαλύψετε τι θα δούμε του χρόνου;
Κοιτάξτε, και την επόμενη χρονιά πρέπει να κινηθούμε με γνώμονα το τι ταιριάζει στο μπαλέτο, τι θέλουν οι χορευτές. Θα προσφερθεί σε επανάληψη η φετινή επιτυχημένη «Λίμνη των κύκνων», ενώ η νέα κλασική παραγωγή θα είναι ο «Δον Κιχώτης», που θα συζητηθεί και για το πολύ δυνατό εικαστικό της σκέλος, αφού τα σκηνικά υπογράφει ο Γιώργος Σουγλίδης και τα κοστούμια η Μαίρη Κατράντζου, ένα από τα πιο hot παγκοσμίως ονόματα στο χώρο της μόδας! Ας μην ξεχνάμε ότι οι σχεδιαστές μόδας είναι ιδανικοί στο να απογειώνουν τη μαγεία που ενυπάρχει στο κλασικό μπαλέτο.
Στην Εναλλακτική Σκηνή, θα παρουσιάσουμε το «Human Behaviour», ένα τρίπτυχο «εναλλακτικών» χορογραφιών που υπογράφουν ο Γιάννης Μανταφούνης (μια σπουδή στην κλασική τεχνική), η Ερμίρα Γκόρο (εκπρόσωπος του physical dance theater, πρώην μέλος των DV8) και ο ανερχόμενος Γκεντιάν Ντόντα, που γνωρίστηκε με την ομάδα ως βοηθός του Ντουάτο στο «Herrumbre». Τέλος, εγώ θα εκπληρώσω και το όνειρο της ζωής μου, να χορογραφήσω τέσσερις αγαπημένους κύκλους τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι.
Ποιες είναι οι νέες τάσεις στο χορό; Πόσα περιθώρια ανανέωσης υπάρχουν σε μια τέχνη συνυφασμένη με τη σωματική έκφραση;
Όντας σχεδόν 25-30 χρόνια στο χώρο, έχω συνειδητοποιήσει ότι τίποτε δεν είναι πεπερασμένο στο χορό. Έχοντας την τύχη να βρεθώ τώρα στη Λυρική αλλά και από την πρόσφατη τηλεοπτική μου εμπειρία στο talent show «So you think you can dance», έχω ήδη αλλάξει τη γνώμη μου για πολλά πράγματα, και δη για την «αισθητική» του χορού. Από το κλασικό μπαλέτο και το χοροθέατρο έως το physical dance και το street dance, οι τεχνικές και οι απόψεις διαφέρουν, αλλά στο τέλος μένει η διαρκής εξερεύνηση των ορίων της σωματικής έκφρασης.
Παγκοσμίως, η σύγχρονη τάση αφορά τον διαρκή διάλογο μεταξύ της τεχνικής του κλασικού μπαλέτου και του σύγχρονου χορού μέσω της αποθέωσης της κίνησης! Δεν είναι τυχαίο πόσοι σπουδαίοι σύγχρονοι χορογράφοι (από τον Κίλιαν και τον Εκ μέχρι τον Φορσάιθ, τον Λίντμπεργκ και τον Έκμαν) έχουν αναλάβει τη διεύθυνση των μπαλέτων σημαντικών λυρικών θεάτρων ανά τον κόσμο. Πολλοί θεωρούν κάτι τέτοιο ως συντηρητική στροφή, εγώ πάλι τη βρίσκω ενδιαφέρουσα και ανανεωτική!
Πώς νιώθετε ότι ανταποκρίνεται το σημερινό κοινό στις παραστάσεις χορού;
Παρότι παρατηρούμε το φαινόμενο της ανάδυσης ενός αυξανόμενου κοινού που έλκεται ταυτόχρονα από παραστάσεις θεάτρου, μουσικής και όπερας, θα έλεγα ότι το κοινό του χορού δεν είναι ένα! Το στοίχημα για μένα είναι να φέρουμε στη Λυρική το κοινό που παρακολουθεί σύγχρονο χορό σε μικρές αίθουσες, όπως και να κάνουμε το παραδοσιακό κοινό του κλασικού μπαλέτου να ενδιαφερθεί για νέες τάσεις και ομάδες...
Ποιο είναι το όραμά σας για το Μπαλέτο της ΕΛΣ;
Το όνειρό μου είναι να χορέψουν οι Έλληνες χορευτές έργα μεγάλων χορογράφων. Και αυτό θα πραγματοποιηθεί τη μεθεπόμενη σεζόν (’20-’21), όταν πολύ σημαντικά ονόματα θα έρθουν στη Λυρική. Είναι αναγκαίο το άνοιγμα του ρεπερτορίου, γιατί το ταλέντο δεν λείπει: ο Νάτσο Ντουάτο μου έλεγε ότι οι χορευτές μας απέδωσαν το «Herrumbre» με μεγαλύτερη ψυχή και συναίσθημα, απ’ ό,τι οι Βερολινέζοι συνάδελφοί τους με την αρτιότερη τεχνική!
Θα ήθελα, επίσης, να τονίσω εδώ ένα ζήτημα που δυσκολεύει πολύ τη λειτουργία του Μπαλέτου: με την ισχύουσα νομοθεσία, πολλοί χορευτές της ομάδας πρέπει να περιμένουν μέχρι τα 67 τους για να βγουν στη σύνταξη! Έτσι, όμως, ούτε μπορούμε να απαιτούμε από 40άρηδες χορευτές ν’ανταποκρίνονται σε τεχνικά απαιτητικές χορογραφίες ούτε να ανανεωθεί η ομάδα. Εν αναμονή λύσης του γόρδιου δεσμού από την πολιτεία, ευτυχώς εξασφαλίστηκε, με δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», η χρηματοδότηση για μια τετραετία της πρόσληψης 8 ταλαντούχων νέων χορευτών…
Περισσότερες πληροφορίες
«Τραβιάτα»
Η δημοφιλέστατη όπερα του Βέρντι για πρώτη φορά στο Ηρώδειο, σε σκηνοθεσία, χορογραφία και σκηνικά Κωνσταντίνου Ρήγου και μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού. Με τις κορυφαίες υψίφωνους Λιζέτ Οροπέσα και Εκατερίνα Σιούρινα, εναλλάξ
