Στις 20 Μαΐου, η 56χρονη Μούττερ ήταν η πρωταγωνίστρια της τελευταίας συναυλίας του κύκλου «Μεγάλες ορχήστρες – Μεγάλοι ερμηνευτές». Αν η ίδια παραμένει μία από τις πλέον περιζήτητες διεθνώς βιολίστριες, πολλοί ίσως απόρησαν με την συμπερίληψη στο πρώτο συστατικό του τίτλου του κύκλου της «Ορχήστρας Δωματίου Βιέννη – Βερολίνο». Κι όμως, το 17μελές σύνολο δεν αποτελεί παρά ένα σχηματισμό που ενώνει εκλεκτούς μουσικούς (εγχόρδων και πνευστών) από δύο εκ των κορυφαίων ορχηστρών παγκοσμίως, τις Φιλαρμονικές της Βιέννης και του Βερολίνου. Οι σπουδαίοι αυτοί μουσικοί διακονούν ταυτόχρονα τη συμφωνική μουσική και τη μουσική δωματίου, μπολιάζοντας τον κόσμο της μιας με τις αξίες αυτού της άλλης!
Η αθηναϊκή βραδιά περιελάμβανε αποκλειστικά έργα Μότσαρτ: την (παιδική) 1η Συμφωνία και τρία από τα πέντε κοντσέρτα για βιολί, τα υπ’αρ. 2, 3 και 5, που ερμήνευσε η Μούττερ, διευθύνοντας από το περίφημο «Στραντιβάριους» της.
Σπάνια ποιότητα φραστικής και άρθρωσης (τόσο στις λυρικές, χαμηλόφωνες παραγράφους όσο και στις πιο αιχμηρές), πλαστικότατες διακυμάνσεις ταχυτήτων και δυναμικών, πεντακάθαρες κλίμακες και τρίλιες, ελεγχόμενο βιμπράτο αξιοποιήθηκαν θαυμαστά, συνθέτοντας μία εκφραστική παλέτα που δικαίωνε συνεχώς το γράμμα και το πνεύμα της κάθε παρτιτούρας.
Παρότι παραμένει στην κορυφή εδώ και σχεδόν τέσσερις δεκαετίες (!), το άλλοτε παιδί-θαύμα, που στήριξε ένας Κάραγιαν, εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με τον ρωμαλέο πλην απαράμιλλα φωτεινό, γλυκό, και ορθοτονικά αψεγάδιαστο ήχο του βιολιού της, την αδιαμφισβήτητη δεξιοτεχνική σιγουριά, κυρίως όμως με την εκφραστική πληρότητα του παιξίματός της.
Χωρίς να συμμερίζονται τις πιο ανατρεπτικές -εξίσου δημοφιλείς και στον Μότσαρτ!- ιστορικά ενημερωμένες προσεγγίσεις σε όργανα εποχής αλλά και χωρίς να εντάσσονται απόλυτα σε μια παραδοσιακή οπτική, οι ερμηνείες της Μούττερ ήχησαν υφολογικά ελεύθερες, καλόγουστες, ολοζώντανες, εν τέλει σύγχρονες. Σπάνια ποιότητα φραστικής και άρθρωσης (τόσο στις λυρικές, χαμηλόφωνες παραγράφους όσο και στις πιο αιχμηρές), πλαστικότατες διακυμάνσεις ταχυτήτων και δυναμικών, πεντακάθαρες κλίμακες και τρίλιες, ελεγχόμενο βιμπράτο αξιοποιήθηκαν θαυμαστά, συνθέτοντας μία εκφραστική παλέτα που δικαίωνε συνεχώς το γράμμα και το πνεύμα της κάθε παρτιτούρας.
Η ευφάνταστα προσωπική ματιά τονίσθηκε ιδιαίτερα μέσα από τα ποικίλα μέρη ελεύθερης δεξιοτεχνίας, που «διαμόρφωσε» η ίδια, βασιζόμενη σε γνωστές καντέντσες διαφόρων βιολιστών (όπως αυτή του Σαμ Φράνκο στο 3ο). Η γόνιμη συνομιλία με την παράδοση (από τον κλασικισμό ως το ρομαντισμό) υπηρέτησε αβίαστα την μοτσάρτια αισθητική και κομψότητα της γραφής (πεμπτουσιακή στο 2ο Κοντσέρτο).
Καθοριστικές για τις θαυμάσιες και συνολικά ισορροπημένες εντυπώσεις στάθηκαν, εξάλλου, η διαφάνεια του ορχηστρικού ήχου, όπως και η ευελιξία, η ποιότητα και τα σβέλτα αντανακλαστικά του διαλόγου (ειδικά στα Κοντσέρτα υπ’αρ. 3 και 5), αρετές αυτονόητες για μουσικούς τέτοιας κλάσης, εμπειρίας, αλλά και εξοικείωσης (ιδίως για τους Βιεννέζους!) με τη μουσική του Μότσαρτ. Έπρεπε κανείς να ακούσει με τι χάρη και ακρίβεια απέδωσε το σύνολο, υπό τη διεύθυνση του -εξάρχοντα της Φιλαρμονικής της Βιέννης- Ράϊνερ Χόνεκ, την 1η Συμφωνία, που ο συνθέτης έγραψε στα …8 του χρόνια, προαναγγέλλοντας τη μοναδική δημιουργική του ευφυία και ιδιοφυία!
Ομοίως συναρπαστική υπήρξε η ερμηνεία που χάρισε στο μοναδικό «Κοντσέρτο για κλαρινέτο» του Μότσαρτ, μια εβδομάδα νωρίτερα (13/5) και στην ίδια αίθουσα, ο Αλεσσάντρο Καρμπονάρε. Ο σπουδαίος Ιταλός κλαρινετίστας εμφανίσθηκε στο πλαίσιο συναυλίας της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ υπό τον αρχιμουσικό Μιχάλη Οικονόμου.
Ο πλούσιος αλλά ευέλικτος ήχος, η δεξιοτεχνική ασφάλεια και η ευγένεια του φραζαρίσματος συνδυάσθηκαν με σπάνια μουσικότητα, κυρίως όμως με βαθύτατη κατανόηση μιας παρτιτούρας που μιλάει εξίσου σε καρδιά και νου. Αποκορύφωμα υπήρξε ένα ονειρικό, πηγαία λυρικό αργό μέρος. Το -ευπρόσδεκτα- περιορισμένο ορχηστρικό κλιμάκιο χάρισε μιαν αξιοπρεπή συνοδεία στον 51χρονο μουσικό .
Ο έμπειρος αρχιμουσικός έλεγξε άριστα, με ασφαλές χέρι, το τεραστίου μεγέθους συμφωνικό σύνολο, οργάνωσε με ακρίβεια την παραγραφοποίηση της μουσικής μέσα από τον χειρισμό των εναλλαγών της πλούσιας γραφής, αξιοποίησε γλαφυρές αυξομειώσεις στα τέμπι και θεατρική προβολή λεπτομερειών για να επιτύχει αξιόλογη ρευστότητα και πρωτίστως ειρμό αφήγησης.
Η αφιερωμένη στο διάσημο Ιταλό αρχιμουσικό Κλάουντιο Αμπάντο (1933-2014) συναυλία άνοιξε και έκλεισε με έργα συνθετών, στα οποία αυτός διέπρεψε. Αρχικά προσφέρθηκε μια θεατρικότατη και ρυθμομελωδικά ακριβής εκτέλεση της Εισαγωγής στην όπερα «Η Δύναμη του πεπρωμένου», την οποία χρωμάτισαν αξιόλογες σολιστικές συνεισφορές των ξύλινων πνευστών (όπως του κλαρινετίστα Άγγελου Πολίτη και του ομποΐστα Σπύρου Κοντού).
Η ελεύθερη λαθών, συχνά ερεθιστική εκτέλεση έδειξε πόσο μπορεί να μεταμορφωθεί ένα σύνολο άνισων επιδόσεων υπό την καθοδήγηση ενός αρχιμουσικού με ικανότητες και άποψη…
Τα πνευστά της Ορχήστρας της ΕΡΤ ανταπεξήλθαν με επιτυχία και στις αυξημένες απαιτήσεις της περίφημης 5ης Συμφωνίας του Μάλερ, μίας από τις ομορφότερες του τελευταίου «μεγάλου» των ρομαντικών συνθετών. Εν προκειμένω, ειδικά τα χάλκινα δοκιμάζονται ήδη από το πρώτο μέρος με το εναρκτήριο θέμα της τρομπέτας (που απέδωσε πολύ καλά ο Σπύρος Αρκούδης), ενώ κομβική είναι στο σκέρτσο η παρουσία του κόρνου (υποδειγματικός εδώ ο Αντώνης Λαγός). Αξιόπιστες, αν και όχι πάντοτε ποιητικές, ήσαν οι πολλές παρεμβάσεις των ξύλινων. Γενικά, όλες οι ορχηστρικές υποομάδες (ακόμη και τα χωρίς εστίαση και εκλεπτύνσεις ήχου έγχορδα) επέδειξαν αξιοπρόσεκτη εγρήγορση και συγκέντρωση, κάτι που πρέπει να πιστωθεί στον Μιχάλη Οικονόμου.
Ο έμπειρος αρχιμουσικός κατάφερε με την εμπνευσμένη μουσική του διεύθυνση, που πρόδιδε σαφέστατη και σε βάθος κατανόηση της πολυεπίπεδης μαλερικής δραματουργίας, να κάνει τον ακροατή να προσπερνά (ή ορθότερα, παραβλέπει) κρίσιμα ζητήματα, όπως η -μάλλον μέτρια- ποιότητα και αισθητική του ορχηστρικού ήχου. Έλεγξε άριστα, με ασφαλές χέρι, το τεραστίου μεγέθους συμφωνικό σύνολο, οργάνωσε με ακρίβεια την παραγραφοποίηση της μουσικής μέσα από τον χειρισμό των εναλλαγών της πλούσιας γραφής, αξιοποίησε γλαφυρές αυξομειώσεις στα τέμπι και θεατρική προβολή λεπτομερειών για να επιτύχει αξιόλογη ρευστότητα και πρωτίστως ειρμό αφήγησης. Οι διαφορετικές διαθέσεις των μερών -τόσο η ένταση των πυκνών γρήγορων (δεύτερο, τρίτο, πέμπτο) όσο και η πένθιμη ή λυρική διάσταση των αργών (του αρχικού και του περίφημου μελαγχολικού adagietto)- αποδόθηκαν με σωστές δόσεις συναισθήματος, μακράν υπερβολικών εξάρσεων.
Η ελεύθερη λαθών, συχνά ερεθιστική εκτέλεση έδειξε πόσο μπορεί να μεταμορφωθεί ένα σύνολο άνισων επιδόσεων (που ελάχιστα ανταποκρίνεται, πάντως, στη συνήθη αποστολή κάθε ευρωπαϊκής ραδιοφωνικής ορχήστρας) υπό την καθοδήγηση ενός αρχιμουσικού με ικανότητες και άποψη…
