Τον χαρακτήριζαν «μουσικό χαμαιλέοντα», ωστόσο αυτή η κλισέ φράση αποδίδει με ακρίβεια το ρόλο του στη σύγχρονη μουσική. Για περίπου μισόν αιώνα, ο Ντέιβιντ Μπόουι αποκάλυπτε μέσα από ποικίλα μουσικά genres τη δική του καλλιτεχνική ταυτότητα.
Ανάληψη
Ο θάνατός του, στις 10/1/16, δύο μόλις μέρες μετά τα 69α γενέθλιά του και την κυκλοφορία του τελευταίου του δίσκου, «Blackstar», έριξε φως στο «μυστήριο» της πλεύσης του σε ήχους σύγχρονης jazz με μια σειρά ωραίων τραγουδιών που μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν το δρόμο του για το «μοιραίο». Ο Μπόουι, καλλιτέχνης μια ολόκληρη ζωή, δεν θα μπορούσε παρά να είναι καλλιτέχνης και στο θάνατό του – και σκηνοθέτησε την «έξοδό» του με τη βοήθεια του παλιού του φίλου Τόνι Βισκόντι.
The Mod Squad
Ο Ντέιβιντ Ρόμπερτ Τζόουνς (που στη συνέχεια, για να μην «κοντράρει» με τον Ντέιβι Τζόουνς των Monkees, πήρε το επώνυμο Μπόουι από τον Τζιμ Μπόουι, Αμερικανό πιονιέρο και ήρωα του Άλαμο) ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’60 ως μια καθαρά mod περσόνα που όμως ήθελε να βρει μια πιο hippy διέξοδο και, βαθμιαία, να μπει ουσιαστικά στην καρδιά του rock ιδιώματος. Το πέτυχε απόλυτα με μια σειρά δίσκων («David Bowie», «Space οddity», «The man who sold the world», «Hunky dory») που μέσα από την pop και το (ενίοτε σκληρό) rock τον οδήγησαν στο επιθυμητό σημείο.
Glam, glam!
Η επιτυχία ήρθε το 1972 με την εμβληματική φιγούρα που καθιέρωσε το «θεατρικό» concept άλμπουμ «The rise and fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars». Μια ανδρόγυνη –gay κατά δήλωση του ίδιου– ενσάρκωση του εαυτού του η οποία γίνεται σημαία για το glam rock που αναπτυσσόταν τότε. Η εικόνα αυτή, που πήγε τον Μπόουι στην κορυφή, κρατήθηκε και στα άλμπουμ «Aladdin sane», «Pin ups» και «Diamond dogs» παρότι η μουσική του είχε αρχίσει να διαφοροποιείται.
Plastic Soul
Η αγάπη του Ντέιβιντ Μπόουι για τη soul –ειδικά τη Philadelphia Soul– αντικατοπτρίζεται στο άλμπουμ «Young Americans» του 1975, μια προσπάθεια που γίνεται πιο δημιουργική και δένει με στοιχεία του kraut rock στο επόμενο άλμπουμ, το «Station to Station», που είναι ένα από τα καλύτερά του. Η πλάκα είναι πως ο Μπόουι ήταν τόσο ντίρλα εκείνη την περίοδο που δεν θυμόταν καν πώς το έκανε! Η «πλαστική soul» του όμως είχε οριστεί, και ο «Thin White Duke» είχε βρει το δρόμο του – περνώντας και μέσα από την ταινία «Ο άνθρωπος που έπεσε στη Γη» του Νίκολας Ρεγκ.
…Then we take Berlin!
Η εγκατάσταση του Μπόουι στο Βερολίνο και η στενή συνεργασία του με τον Μπράιαν Ίνο είχε ως αποτέλεσμα τρία άλμπουμ («Low», «Heroes», «Lodger») μέσα στη διετία 1977-79, τα οποία αποτελούν μία από τις εξέχουσες φάσεις στην πορεία τού καλλιτέχνη (είναι σημαντικό ότι αργότερα ο Φίλιπ Γκλας έβγαλε τη «Low symphony» επεξεργαζόμενος το original υλικό των Μπόουι και Ίνο). Η «τριλογία του Βερολίνου», όπως ονομάστηκαν αυτοί οι δίσκοι με τον Ίνο, είναι κάτι σαν «μπρεχτική» electronica και, φυσικά, επηρέασε κόσμο και κοσμάκη!
Disco Days
Το «Scary monsters» (1980), που ακολούθησε την «Τριλογία», ήταν μια πολύ καλή προσπάθεια να εξισορροπήσει την προχωρημένη αντίληψη των προηγούμενων άλμπουμ με το εμπορικό impact – και, φυσικά, είναι υπέροχο άλμπουμ. Όμως η επιτυχία που είχε, λίγο αργότερα, το κομμάτι που έγραψε για το σάουντρακ της ταινίας «Cat people» (το «Putting οut fire»), τον οδήγησε κατευθείαν στο dancefloor με το άλμπουμ «Let’s dance» – και σε μια κατηφόρα στις συνειδήσεις των μουσικόφιλων που έως τότε τον άκουγαν σοβαρά. (Το γεγονός πάντως είναι ότι οι Έλληνες έμαθαν τον Μπόουι μέσα από το προαναφερθέν κομμάτι.)
Και τα λοιπά…
Κάπου εδώ –στα πρώτα χρόνια των ’80s– χάνει κανείς το ενδιαφέρον του για το μουσικό output του Μπόουι (όχι όμως και για το κινηματογραφικό, που είναι ιδιαίτερα πλούσιο). Βλέποντας όμως τα πράγματα πολύ ψύχραιμα, δεν υπάρχει όψη της pop μουσικής (punk, newwave, goth κ.λπ.) που να μη διακρίνεται έστω και ανεπαίσθητα η παρουσία και η επίδρασή του. Κι αυτό είναι κάτι που δεν το συναντάς εύκολα στον ευρύτερο rock χώρο.
Αναγέννηση
Είμαι σίγουρος ότι το ενδιαφέρον (μου) για τη μουσική του Ντέιβιντ Μπόουι ξύπνησε ξανά με το «Black tie white noise» του 1993, όπου τον βρίσκουμε να ροκάρει ξανά με τον παλιό του κιθαρίστα, τον Μικ Ρόνσον, ενώ έχει παντρευτεί την Ιμάν – πράγμα που υπογραμμίζεται στο άλμπουμ. Έκτοτε οι κινήσεις του έχουν ενδιαφέρον (συνεργασία με τον Μπράιαν Ίνο ξανά, επαναπροσεγγίσεις electronica, επαφές με drum ’n’ bass κ.λπ.). Και με το γύρισμα του αιώνα, έρχονται πολύ καλά άλμπουμ, όπως τα «Reality» και «The next day» – με διαφορά δεκαετίας μεταξύ τους. Και τώρα, λίγο πριν από το τέλος, το «Blackstar».
Το τέλος;
Ακούγοντας το «Blackstar», και πριν από όποιο ειδησεογραφικό γεγονός –που από τη φύση του ακούγεται οριστικό– είχα την αίσθηση ότι αυτό το μπλέξιμο του Μπόουι με τη σύγχρονη jazz ηχητική ήταν η αρχή μιας «ώριμης» φάσης του. Τι πιο ώριμο, όμως, από το να ορίζεις εσύ το σάουντρακ της φυγής σου; Και για το τέλος: David Robert Jones (aka David Bowie): 1947-2016.
MOVIE-ING
Ο Aνθρωπος που Eπεσε στη Γη (1976)
Η αλλόκοτα σαγηνευτική όψη του Μπόουι μετέτρεψε τη sci-fi αλληγορία του Νίκολας Ρεγκ σε ένα διαχρονικό καλτ δημιούργημα. Ο Λονδρέζος περφόρμερ έκανε μια εξωγήινη εμφάνιση, καταθέτοντας μια οριακά ανέκφραστη ερμηνεία που αντανακλούσε μια απόκοσμη γοητεία. Σίγουρα, η χαρακτηριστικότερη εμφάνισή του στην οθόνη.
Καλά Χριστούγεννα Κύριε Λόρενς (1983)
Ροκ σταρ εναντίον ροκ σταρ. Ο Μπόουι βρίσκεται απέναντι στον Ιάπωνα συνάδελφό του Ρουίτσι Σακαμότο σε ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα καλλιτεχνικά μπρα ντε φερ της δεκαετίας. Σ’ αυτό το πολυεπίπεδο πολιτισμικό, υπαρξιακό και ερωτικό ψυχογράφημα του Ναγκίσα Όσιμα, ο Βρετανός μουσικός κάνει την καλύτερη εμφάνισή του στην οθόνη.
