Το Ινστιτούτο Γκαίτε μάς προσκαλεί στη δεύτερη εκδήλωση της σειράς Heritage in Focus (Η κληρονομιά στο επίκεντρο) την Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου, η οποία περιλαμβάνει μια κεντρική ομιλία από τον Anh-Linh Ngo, μια παρουσίαση έργου από τη Χριστίνα Βαρβία, μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τη συμμετοχή της Ίριδας Λυκουριώτη, της Πoλίνας Πρέντου, της Jolene Lee και του Malte Wilms, σε συντονισμό της Δέσποινας Ζευκιλή, στις 6 μ.μ., την προβολή της κινηματογραφικής ταινίας "Schlachthäuser der Moderne" ("Τα σφαγεία του μοντερνισμού") του Heinz Emigholz, παρουσία του σκηνοθέτη, στις 8.30 μ,μ., και DJ sets από τον Kostadis και τη Minou Oram (THF-Radio) που ξεκινoύν στις 10 μ.μ.
Heritage in Focus (Η κληρονομιά στο επίκεντρο)
Η ιδέα της "πολιτιστικής κληρονομιάς" απασχολεί σήμερα σε μεγάλο βαθμό την ακαδημαϊκή κοινότητα, την πολιτική, τους πολιτιστικούς οργανισμούς και τα ΜΜΕ. Παρότι στο παρελθόν αυτή η έννοια ενδιέφερε κυρίως πτυχές του ιδιωτικού δικαίου, όπως το κληρονομικό δίκαιο, και σε ένα ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο την προστασία αρχιτεκτονικών μνημείων, τα τελευταία χρόνια ο ορισμός της "πολιτιστικής κληρονομιάς" έχει διευρυνθεί αισθητά ως προς τις σημασίες και, κατ’ επέκταση, τη χρήση της. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον επαναπροσδιορισμό του όρου από την UNESCO, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες έχει επεκτείνει σημαντικά το πεδίο προστασίας της ανθρώπινης "πολιτιστικής κληρονομιάς". Έτσι, εδώ και είκοσι χρόνια, υπό προστασία μπορούν να τεθούν και πολιτισμικές παραδόσεις, έθιμα ή φαγητά, λόγου χάρη το βυζαντινό άσμα της Ελλάδας και της Κύπρου ή η σκηνή των κλαμπ του Βερολίνου, που ενώ κάποτε θεωρούνταν αβανγκάρντ και ανατρεπτική, σήμερα ανήκει στις απειλούμενες με εξαφάνιση παραδόσεις.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια –λόγω και των σχετικών δημόσιων συζητήσεων– έχει αυξηθεί το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον για την "πολιτιστική κληρονομιά". Έτσι, το τι σημαίνει "πολιτιστική κληρονομιά" είναι σήμερα ένα ερώτημα που εξετάζεται ευρέως στις επιστήμες της ιστορίας και του πολιτισμού, την εθνολογία και τις "μουσειακές σπουδές", οδηγώντας σε άλλα ζητήματα: την εθνογένεση (nation building), την επιστροφή αρχαιοτήτων και την προέλευση των έργων τέχνης, την αντιμετώπιση της (μετα)αποικιοκρατίας καθώς και την καταχρηστική εκμετάλλευση η οποία θέτει σε κίνδυνο τον άνθρωπο και τη φύση.
Η σειρά εκδηλώσεων με τίτλο "Heritage in Focus" πραγματεύεται το θεματικό πεδίο της "κληρονομιάς" από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες, εστιάζοντας όμως στη Γερμανία και την Ελλάδα. Με αφετηρία την αισθητά διευρυμένη ερμηνεία και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την έννοια της "κληρονομιάς", σε τέσσερις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης θα εξεταστούν θέματα όπως η άυλη πολιτιστική και η πολεοδομική κληρονομιά, αλλά και το θεματικό σύνολο που αφορά τη φύση και την κληρονομιά, καθώς και το ζήτημα της εθνογένεσης (nation building) σε σχέση με τα ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και την επιστροφή τους στις χώρες προέλευσης. Τα αποτελέσματα αυτών των συζητήσεων θα παρουσιαστούν το 2026-27 στο πλαίσιο της θεματικής "Κληρονομιά" στο Humboldt Forum.
Heritage in Focus #2: Παρακαταθήκες αεροδρομίων: Tempelhof και Ελληνικό
Στις 6 Φεβρουαρίου, η δεύτερη εκδήλωση της σειράς "Heritage in Focus" εστιάζει σε όψεις της πολεοδομικής κληρονομιάς. Τόσο στην Αθήνα όσο και στο Βερολίνο είναι σε εξέλιξη ένας ζωηρός διάλογος γύρω από τη διαχείριση της διατηρητέας αστικής αρχιτεκτονικής. Με αφορμή την ανακατασκευή του ανακτόρου του Βερολίνου για τη στέγαση του Humboldt Forum, στη γερμανική πρωτεύουσα ο διάλογος αυτός έχει στραφεί στις αρχιτεκτονικές μορφές που κοιτάζουν προς το παρελθόν αλλά και σε προσεγγίσεις της γερμανικής ιστορίας. Οι συζητήσεις γύρω από την αθηναϊκή πολυκατοικία των δεκαετιών 1930-1970 μαρτυρούν ένα έντονο ενδιαφέρον για την αρχιτεκτονική κληρονομιά του μοντερνισμού και τις κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις του στην πόλη.
Ο διακεκριμένος θεωρητικός της αρχιτεκτονικής Anh-Linh Ngo, μέλος της Ακαδημίας των Τεχνών του Βερολίνου, εντοπίζει σε μια σύντομη παρουσίαση τα κύρια γνωρίσματα στη διαχείριση της πολεοδομικής κληρονομιάς του Βερολίνου – αλλά και τις πιθανές μορφές συμμετοχής στο πεδίο αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές πιέσεις που ασκούνται και τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται. Η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που θα ακολουθήσει έχει θέμα τα μεγάλης κλίμακας έργα ανάπλασης στην Αθήνα και στο Βερολίνο, τα οποία αυτή τη στιγμή παρουσιάζουν μια αξιοσημείωτη δυναμική και εντυπωσιακές αντιστοιχίες. Οι δύο πόλεις διέθεταν για πολλά χρόνια αεροδρόμια εντός του αστικού ιστού τους, το Tempelhof στο Βερολίνο και το Ελληνικό στην Αθήνα, τα οποία εγκαινιάστηκαν τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 αντίστοιχα και είχαν μακροχρόνιες συνέπειες στην πολεοδομική τους ανάπτυξη. Το κλείσιμο των δύο αερολιμένων στις αρχές της δεκαετίας του 2000 αφύπνισε αρχιτεκτονικούς προβληματισμούς και έφερε στο προσκήνιο ερωτήματα σχετικά με την προσέγγιση της ιστορικής αξίας αυτών των κεντρικών, για τον τομέα των μεταφορών, κόμβων.
Οι αρχιτέκτονες Malte Wilms (Πανεπιστήμιο Leibniz, Ανόβερο) και Jolene Lee (Βερολίνο) που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία Architects4THF θα μιλήσουν στο πάνελ, το οποίο συντονίζει η Δέσποινα Ζευκιλή, για τη δραστηριοποίηση της κοινωνίας των πολιτών με σκοπό τη διατήρηση του Tempelhofer Feld, ενός ελεύθερου χώρου πρασίνου μέσα στην πόλη, που δημιουργήθηκε στην έκταση του πρώην αεροδρομίου και πλαισιώνεται από το επιβλητικό κτίσμα το οποίο χρονολογείται στην περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού. Οι αρχιτεκτόνισσες Ίρις Λυκουριώτη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) και Πολίνα Πρέντου (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο) θα μιλήσουν για τις δυνατότητες και τα ελαττώματα του αθηναϊκού αναπτυξιακού προγράμματος του Ελληνικού. Η αρχιτεκτόνισσα και ερευνήτρια Χριστίνα Βαρβία θα παρουσιάσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα που προσεγγίζει την ιστορία του αεροδρομίου του Ελληνικού μέσα από μια προσωπική σκοπιά.
Με το ντοκιμαντέρ "Schlachthäuser der Moderne" ο κινηματογραφιστής Heinz Emigholz εξετάζει, στη συνέχεια, το πεδίο εντάσεων ανάμεσα στην αβανγκάρντ και στην πολιτική προπαγάνδα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, μεταξύ άλλων με αφορμή το Humboldt Forum στο Βερολίνο.
Η έκθεση των Kilian Schmitz-Hübsch και Δημήτρη Κλεάνθη, που παρουσιάζεται παράλληλα στο Κάτω Φουαγιέ του Ινστιτούτου με τίτλο Πολυκατοικίες της Αθήνας 1930-1975, ρίχνει φως στο φαινόμενο της πολυκατοικίας και στη σημασία του για την ανάπτυξη του πολεοδομικού ιστού της Αθήνας.
Η βραδιά θα κλείσει με δύο DJ sets: τη μουσική επιλέγουν η Minou Oram από τον ραδιοφωνικό σταθμό THF που στεγάζεται στο Tempelhofer Feld του Βερολίνου και ο Kostadis από την Αθήνα.
Οι επόμενες εκδηλώσεις
Η συνέχεια της σειράς εκδηλώσεων, τον Απρίλιο του 2025, θα επικεντρωθεί στο θέμα του "μη ανθρώπινου παράγοντα" (non-human agency), της αντιμετώπισης της φυσικής κληρονομιάς και των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτήν – ενός ζητήματος που κερδίζει παγκοσμίως έδαφος στον δημόσιο λόγο. Η σειρά Heritage in Focus θα ολοκληρωθεί τον Ιούνιο του 2025 με το μεγάλο θέμα της εθνογένεσης (nation building) υπό το πρίσμα ευρημάτων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και της επιστροφής αρχαιοτήτων στις χώρες προέλευσης. Στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, οι προβολές ταινιών και οι συζητήσεις με σκηνοθέτες και σκηνοθέτριες θα δώσουν το έναυσμα για ανταλλαγή απόψεων και γνώσεων με αφετηρία τον χειρισμό του θέματος της κληρονομιάς στον κόσμο της τέχνης.
Είσοδος ελεύθερη
Διαβάστε Επίσης
