© Steffi Rettinger
Το Ινστιτούτο Γκαίτε διοργανώνει την πρώτη εκδήλωση της σειράς Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο] την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου, η οποία περιλαμβάνει την προβολή της κινηματογραφικής ταινίας "Berlin Utopiekadaver" [Η εκκένωση του Βερολίνου] του Γιοχάννες Μπλούμε, παρουσία του σκηνοθέτη, στις 6 μ.μ., μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τη συμμετοχή των Μαρία Κομνηνού, Σοφία Ντώνα, Πέγκυ Ρίγγα, Linda Paganelli και Marcel Weber, σε συντονισμό της Cathryn Drake, στις 8.30 μ.μ., και DJ sets από τους DJ Irakli και Ablaze Meursault που ξεκινούν στις 10 μ.μ.
Η σειρά εκδηλώσεων Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο], την οποία έχει διοργανώσει το Ινστιτούτο Γκαίτε και το Humboldt Forum, πραγματεύεται το θεματικό πεδίο της "κληρονομιάς" από τέσσερις διαφορετικές οπτικές γωνίες, εστιάζοντας όμως στη Γερμανία και την Ελλάδα. Με αφετηρία την αισθητά διευρυμένη ερμηνεία και το αυξανόμενο ενδιαφέρον για την έννοια της "κληρονομιάς", σε τέσσερις συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης θα εξεταστούν θέματα όπως η άυλη πολιτιστική και η πολεοδομική κληρονομιά, αλλά και το θεματικό σύνολο που αφορά τη φύση και την κληρονομιά, καθώς και το ζήτημα της εθνογένεσης (nation building) σε σχέση με τα ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος και την επιστροφή τους στις χώρες προέλευσης. Τα αποτελέσματα αυτών των συζητήσεων θα παρουσιαστούν το 2026-27 στο πλαίσιο της θεματικής "Κληρονομιά" στο Humboldt Forum.
Στις 27 Νοεμβρίου η σειρά εκδηλώσεων είναι αφιερωμένη στο θέμα της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Με παραδείγματα την κουλτούρα των βερολινέζικων κλαμπ (που από το 2024 ανήκουν στην άυλη παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά) και του αθηναϊκού κινηματογραφικού τοπίου, θα αναλυθούν οι επιπτώσεις φαινομένων όπως του "αστικού εξευγενισμού" και του "υπερτουρισμού" –πυροδοτούμενα αμφότερα από μια ολοένα μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση μιας χαρακτηριστικής πολιτιστικής κληρονομιάς– στον κοινωνικό ιστό των πόλεων. Θάνατος της σκηνής των κλαμπ, απώλειες σε χώρους παρουσίασης έργων του πολιτισμού και τυποποίηση των πολιτιστικών εκδηλώσεων που προσφέρονται στο κοινό είναι οι λέξεις-κλειδιά του επίκαιρου αυτού προβληματισμού, που γεννά έντονες αντιδράσεις από τη μεριά του καλλιτεχνικού χώρου. Διαβάστε περισσότερα για το Heritage in Focus και το αναλυτικό πρόγραμμα της εκδήλωσης.
Τέσσερις καλλιτέχνες και επαγγελματίες από τον χώρο του κινηματογράφου και της μουσικής, που δραστηριοποιούνται σε Αθήνα και Βερολίνο, μιλούν στο "α" για όσα θα παρακολουθήσουμε στις 27/11, αλλά και τη δική τους στάση απέναντι στη διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς:
Σοφία Ντώνα: "Μέσα από μια αφήγηση εικαστικών δράσεων και άτυπων ιστοριών σε θερινούς και χειμερινούς κινηματογράφους της Αθήνας που βρίσκονται ή έχουν βρεθεί στο παρελθόν σε αναστολή χρήσης (Μπρόντγουαιη, Πάλας, Στέλλα κ.α..), η παρουσίαση θα θέσει ερωτήματα σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο η τέχνη μπορεί να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά στην επαναλειτουργία τους, την αλλαγή χρήσης τους ή την παραμονή τους σε αναστολή".
Η Σοφία Ντώνα είναι εικαστικός και αρχιτέκτονας. Το έργο της, τοποθετημένο ανάμεσα στην αρχιτεκτονική και την τέχνη, πραγματεύεται κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα με διεπιστημονικό τρόπο μέσω της site-specific πρακτικής. Εστιάζοντας στη συνοριακή περιοχή μεταξύ του Μεξικού και των ΗΠΑ, σε διαφορετικές στρατηγικές εξώσεων ή σε ιστορικά-συμβολικά αρχιτεκτονικά στοιχεία εξουσίας, η Ντώνα δημιουργεί εγκαταστάσεις και βίντεο που διαστρεβλώνουν τις καθιερωμένες αντιλήψεις της καθημερινότητας. Τα έργα της φωτίζουν μια σειρά καταστάσεων και αφηγήσεων, διαβάζοντάς τες από μια άλλη οπτική για να αποκαλύψουν στοιχεία κρυμμένα, ξεχασμένα ή απαρατήρητα. Μέρος της καλλιτεχνικής της πρακτικής είναι η απο-οικειοποίηση που οδηγεί σε έργα τόσο αποκαλυπτικά όσο και ποιητικά. Συγκεκριμένες πράξεις, όπως η κατασκευή του αντίγραφου μιας συνοριακής οροσειράς από άμμο, ο διπλασιασμός ενός μπαλκονιού, η μεταφορά ενός φωτιστικού αυτοκινητοδρόμου ή η μεγέθυνση μιας πόρτας, μετατρέπουν οικεία αντικείμενα σε απροσδόκητα στοιχεία αφήγησης. Μέσα από διαδικασίες απο-οικειοποίησης, αποξένωσης και αλλοτρίωσης, τα αλλαγμένα τεχνουργήματα γίνονται ικανά να αποκαλύπτουν ιστορίες και νοήματα, να αναπαράγουν αναμνήσεις και να αυξάνουν την ευαισθητοποίηση, μέσω της κανονικότητας της προσομοίωσης.
Linda Paganelli: "Το πρότζεκτ "We’re staying! Gentrification and resistance in Berlin” άλλαξε τον τρόπο που έβλεπα την πόλη σε διαφορετικά επίπεδα -κοινωνικά, πολιτικά και αρχιτεκτονικά. Οι στόχοι του πρότζεκτ εστιάζουν στις στρατηγικές αντίστασης και των ατόμων που λαμβάνουν δράση προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη ραγδαία εξάπλωση του εξευγενισμού. Στο τέλος, το "We’re staying! Gentrification and resistance in Berlin” έγινε μια αποστολή για αλληλεπίδραση και συμμετοχή".
Η Linda Paganelli είναι Ιταλίδα οπτική ανθρωπολόγος, καλλιτέχνιδα, και κινηματογραφίστρια εγκατεστημένη στο Βερολίνο από το 2017. Υιοθετώντας μια αισθητηριακή και συμπεριληπτική προσέγγιση, καθώς και μια ανθρωπολογική, αποαποικιακή και queer*φεμινιστική οπτική, εστιάζει με το έργο της σε θέματα όπως η μετανάστευση, η νοσταλγία και το ανήκειν, η μαζική βία, η κουλτούρα της μνήμης, οι πραγματικότητες των (μετα)πολεμικών ζωνών, το οικολογικό πένθος και η σχέση μεταξύ των ανθρώπων και των άλλων ειδών. Η Paganelli συνεργάζεται με μουσεία, γκαλερί, πανεπιστήμια, εκπαιδευτικά ιδρύματα και ΜΚΟ, ενώ είναι συνδιαχειρίστρια του Berlin Independent Film Community.
Marcel Weber: "Σήμερα, η κληρονομιά είναι κάτι παραπάνω από μια στατική έννοια – είναι μια δυναμική διαδικασία κοινωνικής διαπραγμάτευσης. Από την κουλτούρα των βερολινέζικων κλαμπ ως την παράδοση του βυζαντινού άσματος, βλέπουμε ότι η πολιτιστική κληρονομιά ζει μέσα από τους μετασχηματισμούς, την ανανοηματοδότηση και την ικανότητα να διακρίνουμε το κομμάτι του παρόντος που αξίζει να προστατευτεί. Η συρρίκνωση της αστικής ποικιλομορφίας με στόχο οι πόλεις να γίνουν αμιγώς τοποθεσίες επενδύσεων υποσκάπτει τις βασικές αρχές μιας ζωντανής κοινωνίας της πόλης".
Ο Marcel Weber, πρώτος πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Clubcommission Berlin, είναι ένας πεπειραμένος οραματιστής αλλαγών και πιστοποιημένος εμπειρογνώμονας της συστημικής επιχειρηματικής συμβουλευτικής, με ειδίκευση στη διαμόρφωση βιώσιμων και ποικιλόμορφων οργανωτικών συστημάτων. Από το 2022 είναι πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Clubcommission Berlin, ενώ διατέλεσε διευθύνων σύμβουλος του SchwuZ Queer Club μέχρι τον Αύγουστο του 2024. Έχοντας πάνω από δύο δεκαετίες εμπειρίας στη νυχτερινή κοσμική ζωή, ο Weber ξεκίνησε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως μαθητευόμενος υπάλληλος επικοινωνίας γραφείου. Μετά από διάφορες θέσεις εντός και εκτός του σύμπαντος του κλαμπ SchwuZ, διορίστηκε διευθύνων σύμβουλος του queer θεσμού το 2012. Ο Weber υποστηρίζει με πάθος την αναγνώριση του queer τρόπου ζωής, την ισότητα των φύλων και τη βιώσιμη ανάπτυξη της κλαμπ κουλτούρας, ενώ η δέσμευσή του σε αυτούς τους στόχους διακρίνεται από κοινωνικές, οικολογικές και οικονομικές ανησυχίες. Στον ελεύθερο χρόνο του εργάζεται περιστασιακά ως DJ και εμφορείται από ένα μεγάλο πάθος για τη house και τη disco μουσική.
Γιοχάννες Μπλούμε: "Η ταινία "Berlin Utopiekadaver" ["Η εκκένωση του Βερολίνου"] περιγράφει τις τελευταίες πνοές της βερολινέζικης υποκουλτούρας και την παρούσα κατάσταση μιας πόλης που αλλάζει πρόσωπο ραγδαία".
Ο Γιοχάννες Μπλούμε γεννήθηκε στο Βερολίνο. Στην τελευταία τάξη του σχολείου, διακόπτει χωρίς να δώσει απολυτήριες εξετάσεις και για μερικά χρόνια δουλεύει ως μπάρμαν σε ένα ανεξάρτητο μικρό θέατρο. Αποκτά την πρακτική εμπειρία του στον κινηματογράφο ως βοηθός παραγωγής και βοηθός σκηνοθέτη σε διάφορες κινηματογραφικές παραγωγές. Κάνει αρκετές πειραματικές και μικρού μήκους ταινίες, καθώς και άλλων ειδών φιλμικές δουλειές που του ανατίθενται από πολιτιστικούς και κοινωνικο-οικολογικούς φορείς ή προγράμματα. Το 2013 μεταπηδά από το πρακτικό στο ακαδημαϊκό πεδίο: αφού παίρνει το απολυτήριο λυκείου από Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, σπουδάζει Φιλοσοφία και Θεωρία του Κινηματογράφου στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Μετά την αποφοίτησή του το 2019, ο Johannes Blume εργάζεται ως σκηνοθέτης και αρθρογράφος. Το μεσαίου μήκους ντοκιμαντέρ του Strawalde αποσπά καλές κριτικές. Το πρώτο μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ του με τίτλο Berlin Utopiekadaver υλοποιείται σε συνεργασία με τη Filmgalerie 451 και με την υποστήριξη του ZDF στο πλαίσιο της σειράς Das kleine Fernsehspiel, ενώ διακρίνεται με το βραβείο Max Ophüls για την "Καλύτερη Μουσική σε Ντοκιμαντέρ".
