«Νοσφεράτου: Ο Δράκουλας της Νύχτας»
Σε περίπτωση που δεν το έχετε παρατηρήσει, τα τελευταία χρόνια το σινεμά του τρόμου έχει καταφέρει μια δυναμική επιστροφή στο προσκήνιο του εμπορικού και arthouse κινηματογράφου, με τρόπο που έχει μετατρέψει το είδος όχι μόνο σε αξιόπιστη επιλογή για κινηματογραφική έξοδο, αλλά και σε ένα άρτιο μέσο για τη διερεύνηση των πιο μύχιων ανθρώπινων ενστίκτων. Μονάχα τους τελευταίους μήνες έχουν κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες σχεδόν δέκα ταινίες τρόμου, άλλοτε με αξιομνημόνευτα αποτελέσματα ("Στενές Επαφές με τον Διάβολο", "Ο Πρώτος Οιωνός") και άλλοτε όχι ιδιαίτερα ("Τα Ταρώ του Θανάτου", "Γουίνι το Αρκουδάκι: Αίμα και Μέλι II"), διατηρώντας ωστόσο πάντα την ικανότητα να προσελκύουν υπολογίσιμο αριθμό θεατών. Πρόσφατο παράδειγμα το "Κλείδωσες; Οι Άγνωστοι", το οποίο σε τρεις εβδομάδες προβολών ξεπέρασε τα 13.000 εισιτήρια, ενώ δε ξεχνάμε πως οι Unboxholics εμπνεύστηκαν από το horror για να κάνουν το κινηματογραφικό ντεμπούτο τους με το "Μην Ανοίγεις την Πόρτα" σπάζοντας τα ταμεία (πάνω από 140.000 εισιτήρια). Έτσι, καθώς στο "α" έχουμε ιδιαίτερη αγάπη στο συγκεκριμένο είδος, έχοντας αναδείξει τις καλύτερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών, όπως επίσης τα κορυφαία σίκουελ, νιώθουμε πως ήρθε η κατάλληλη ώρα να εντρυφήσουμε στα καλύτερα horror σάουντρακ που έχουμε ακούσει στις σκοτεινές αίθουσες. Προτού περάσουμε στη λίστα, σημειώνουμε πως οι επιλογές έγιναν με βάση πρωτότυπες συνθέσεις και όχι προϋπάρχοντα κομμάτια. Για αυτό και λείπουν, μεταξύ άλλων, εμβληματικά φιλμ όπως η "Λάμψη" (Στάνλεϊ Κιούμπρικ, 1980) ή ο "Εξορκιστής".
Τα 20 καλύτερα horror σάουντρακ όλων των εποχών:
20. "Videodrome" (Χάουαρντ Σορ, 1983)
Στην τρίτη από τις τέσσερις συνολικά συνεργασίες του με τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ ("Η Μύγα", "Οι Διχασμένοι", "Το Τέλος της Βίας"), ο Χάουαρντ Σορ σκαρφίζεται ένα υπνωτιστικό σκορ, μιμούμενος την ατμόσφαιρα του "Videodrome", όπου ρεαλισμός και φαντασία αναμειγνύονται σε ένα κόσμο όπου οι τηλεοπτικές εκπομπές παρεισφρέουν στον πραγματικό κόσμο.
19. "Hellraiser" (Κρίστοφερ Γιανγκ, 1987)
Αφού ο σκηνοθέτης Κλάιβ Μπάρκερ απέλυσε τους (σπουδαίους) Coil, επειδή βρήκε τις συνθέσεις της μπάντας υπερβολικά φρικαριστικές (#δειλός), στράφηκε στον ανερχόμενο τότε Κρίστοφερ Γιανγκ. Ένα συνθέτη με horror διαπιστευτήρια ("Invaders from Mars", "Trick or Treat", "Εφιάλτης Στο Δρόμο με τις Λεύκες 2"), ο οποίος εδώ βρήκε την ιδανική ευκαιρία για να καθιερωθεί. Αν και χρησιμοποίησε ασφαλή μέσα, βασισμένος κυρίως στην ένταση που προξενούν τα έγχορδα μιας ορχήστρας, ο Γιανγκ κατάφερε να φτιάξει ένα εφιαλτικά παραμυθένιο score που ταίριαξε γάντι στο γοτθικό αφήγημα του Μπάρκερ.
18. "The Beyond" (Φάμπιο Φρίτζι, 1981)
Ακριβώς στη φάση που το giallo ως κινηματογραφική πρόταση έφτανε στο απόγειο της δημοφιλίας του, ο βετεράνος Λούτσιο Φούλτσι παραδίδει μία από τις καλύτερες (και πιο ακραίες) ταινίες της φιλμογραφίες του, η οποία συνοδεύεται από τις φανταστικές συνθέσεις του Φάμπιο Φρίτζι. Ο οποίος, οικειοποιείται μεν τα κυρίαρχα ηχητικά χαρακτηριστικά τις ιταλικής horror σχολής, ωστόσο τα εμπλουτίζει καθιστώντας τα πληθωρικά και γοητευτικά. Όπως έχει σχολιάσει σχετικά: "Ήθελα να συνδυάσω δύο διαφορετικά στιλ που πάντα αγαπούσα: τα όργανα μιας ορχήστρας και ενός συγκροτήματος πνευστών. Για μια σειρά από πρακτικούς λόγους, ανέκαθεν επιλέγονταν τα πλήκτρα για να μιμηθούν τους ήχους των πνευστών και των εγχόρδων. Αυτήν τη φορά, όμως, αποφάσισα να αντιμετωπίσω σοβαρά τη δουλειά".
17. "Το Ολοκαύτωμα των Κανίβαλων" (Ροζ Ορτολάνι, 1980)
Ομολογουμένως, το τελευταίο που θα περίμενε κανείς να ακούσει σε μια από τις βιαιότερες ταινίες όλων των εποχών, οι σκηνές της οποίας έκαναν τις Αρχές να πιστέψουν πως διαπράχθηκε αληθινός φόνος στα γυρίσματα, είναι folk ακουστικές κιθάρες σε κομμάτια τα οποία επιδιώκουν δε διστάζουν να ακούγονται έως και λυρικά. Κι όμως, ο Ροζ Ορτολάνι αυτό έκανε στο αναπολογητικά αιματηρό b-movie του Ρουγκέρο Ντεοντάτο, ακριβώς για να χρησιμοποιηθεί η μουσική ως αντίστιξη σε όσα διαδραματίζονται. Μάλιστα, ο δημιουργός έχει υποστηρίξει θαυμαστές του σάουντρακ έχουν παντρευτεί υπό τους ήχους του!
16. "Maniac" (Τζέι Τσάταγουεϊ, 1981)
Ελάχιστα φιλμ έχουν τολμήσει να ψυχογρφήσουν το μυαλό ενός παρανοϊκού κατά συρροή δολοφόνου με τον τρόπο που το επιδίωξε ο Γουίλιαμ Λούστιγκ. Έξυπνα, ο Τζέι Τσάταγουεϊ επιλέγει να ακολουθήσει μια αντίστοιχα ενδοσκοπική προσέγγιση στις εμπνεύσεις του, χρησιμοποιώντας μια σειρά διαφορετικών οργάνων με κυρίαρχο το μπάσο και τα synth, φτάνοντας ακόμα και στο σημείο να μιμείται τα καρδιοχτύπια των θυμάτων του πρωταγωνιστή ή τις ίδιες τις επιθέσεις του ("Hooker’s Heartbreak", "A Little Knife Music").
15. "The Keep" (Tangerine Dream, 1983)
Στην πιο αδικημένη στιγμή της φιλμογραφίας του στιλίστα Μάικ Μαν, η πλοκή διαδραματίζεται στην κατεχόμενη από τους ναζί Ρουμανία, όπου κατα λάθος αφυπνίζεται ένας αρχαίος δαίμονας, τον οποίο μπορεί να κατευνάσει μόνο ένας Εβραίος ιστορικός. Η μυστικιστική αύρα απογειώνεται χάρη στο dream pop σάουντρακ των θρυλικών Tangerine Dream, το οποίο στέκεται και αυτόνομα ως ένα άψογο, αιθέριο άλμπουμ.
14. "Η Απειλή" (Ένιο Μορικόνε, 1982)
Προφανώς θα ήταν αδύνατον να λείπει από τη λίστα ο άνθρωπος - προσωποποίηση της κινηματογραφικής μουσικής. Ο μυθικός Ένιο Μορικόνε ήταν το πρόσωπο που εμπιστεύτηκε ο σκηνοθέτης Τζον Κάρπεντερ για να "ντύσει" μουσικά την πρώτη ταινία στην οποία δε θα έφτιαχνε ο ίδιος το score της (τον Κάρπεντερ σε ρόλο συνθέτη τον βρίσκουμε στις παραπάνω θέσεις). Το αποτέλεσμα ήταν, αναπόφευκτα, ανατριχιαστικό, με τον Ιταλό να σμιλεύει μια χειροπιαστά αγωνιώδη συνθήκη χρησιμοποιώντας σχεδόν αποκλειστικά βιολιά και πιάνο, μια λιτή προσέγγιση που ήταν και η μοναδική οδηγία που έδωσε ο Κάρπεντερ στον Μορικόνε.
13. "Νοσφεράτου: Ο Δράκουλας της Νύχτας" (Popul Vuh, 1979)
Οι Popul Vuh, ένα από τα πιο πολυσυλλεκτικά σχήματα της Γερμανίας με μπροστάρη τον Φλόριαν Φρίκε, βρήκαν πρόσφορο έδαφος για δημιουργία στα αταξινόμητα έργα του εικονοκλάστη Βέρνερ Χέρτζογκ. Σε μια έτσι κι αλλιώς ιδιοσυγκρασιακή διασκευή του κλασικού αριστουργήματος του Φ. Β. Μουρνάου, οι δύο πλευρές έδωσαν έμφαση στο μεσαιωνικό χαρακτήρα της αφήγησης, την εκκλησιαστική μουσική και το μπαρόκ, ώστε το τελικό υλικό να μη μοιάζει τόσο τερατώδες όπως ο κεντρικός ήρωας, όσο αλλόκοτο και παραίτερο, σαν την επίδραση που έχει ο απέθαντος με όσους αλληλεπιδρά.
12. "Το Καταραμένο Σκιάχτρο" (Πολ Τζιοβάνι & Magnet, 1973)
Ένα από τα διασημότερα folk horror φιλμ, σημείο αναφοράς για το υποείδος, χρωστά τα μέγιστα στον Πολ Τζιοβάνι και τους Magnet, οι οποίοι πιστοί στο πνεύμα της παραγωγής παρέδωσαν ένα score όπου οι αρχέγονες πολιτισμικές αναφορές σμίγουν με την άνθιση τότε της folk μουσικής στη Γηραιά Αλβιόνα και όχι μόνο. Έτσι, σε πλήρη αντίφαση με όσα διαδραματίζονται στη μεγάλη οθόνη, η μουσική μοιάζει εξιλεωτική και πραγματικά όμορφη, οδηγώντας κομμάτια όπως το "Willow’s Song" να αυτονομούνται, επηρεάζοντας σωρεία μεταγενέστερων καλλιτεχνών (Isobell Campell, Doves κ.α.).
11. "Δράκουλας" (Βόιτσεκ Κιλάρ, 1992)
Μεγαλειώδης, ρομαντική και επική, η μουσική του Πολωνού Βόιτσεκ Κιλάρ, στην πρώτη δουλειά του στις ΗΠΑ, είναι ικανή να προξενήσει συγκίνηση αλλά και αγωνία, ταυτόχρονα. Κάτι που, σαφώς, δε θα έπρεπε να εντυπωσιάζει εάν λάβουμε υπόψη πως στο βιογραφικό του βρίσκονται συνεργασίες με ονόματα όπως ο Κριστόφ Κισλόφσκι, ο Αντρέι Βάιντα και ο Κριστόφ Ζανούσι. Όμως, η δουλειά με τον Φράνσις Φορντ Κόπολα ξεπέρασε κάθε προσδοκία, δίνοντας μια μεθυστική διάσταση στο νεογοτθικό σύμπαν του σκηνοθέτη.
10. Kwaidan (Τόρου Τακεμίτσου, 1965)
Ένας από τους σημαντικότερους avant-garde καλλιτέχνες της Ιαπωνίας, ο Τόρου Τακεμίτσου διέγραψε ένα πλούσιο σε εύρος έργο, αλλά ένα από τα διαχρονικότερα προϊόντα του δε θα γεννιόταν χωρίς την ταινία ανθολογίας του Μασάκι Κομπαγιάσι. Στο πέρας τριών παραδοσιακών ιαπωνικών ιστοριών, ο Τακεμίτσου βρίσκει το περιθώριο να κατασκευάσει καθηλωτικά όσο και ανατριχιαστικά ηχοτοπία. Με δικά του λόγια: "Ήθελα να δημιουργήσω μια ατμόσφαιρα τρόμου. Ωστόσο, εάν η μουσική μονίμως δηλώνει ‘φυλάξου!’ ή ‘τρόμαξε’, τότε χάνεται όλη η ένταση. Για αυτό, πρωτίστως πρέπει να είσαι σιωπηλός. Έπειτα, ο παραμικρός ήχος μπορεί να αντιστοιχεί σε σάουντρακ. Εδώ ήθελα να κυριαρχεί το ξύλο, χρησιμοποιήσαμε αληθινή πρώτη ύλη για να παράξουμε κομμάτια και αληθινά ηχητικά εφέ" (από το ντοκιμαντέρ "Music for Movies: Toru Takemitsu").
9. "Το Μωρό της Ρόζμαρι" (Κριστόφ Κομέντα, 1968)
Από το πιο διεστραμμένο νανούρισμα που έχουμε ακούσει σε κινηματογράφο ("Lullaby from Rosemary’s Baby, Part 1"), σε σατανικές δεήσεις που φοβάσαι να παίξεις στο σπίτι ("The Coven") μέχρι το ελκυστικό τζαζ του "Moment Musical", ο Κριστόφ Κομέντα ισοβαθμεί το συμπατριώτη του Ρομάν Πολάνσκι στο πόσο πετυχημένη αμηχανία και απροβλεψιμότητα μπορεί να έχει μία ταινία τρόμου.
8. "Ο Σχιζοφρενής Δολοφόνος με το Πριόνι" (Τόμπι Χούπερ & Γουέιν Μπελ)
Εξίσου χειροποίητο με τα μέσα με τα οποία γυρίστηκε, το score του αριστουργηματικού "Σχιζοφρενή Δολοφόνου με το Πριόνι" κουβαλά, επίσης, την επιθετική ωμότητα της αισθητικής του. Δε γνωρίζω εάν είναι δόκιμος ο όρος ambient horror, ωστόσο, μόνο έτσι ταιριάζει να περιγραφούν οι ήχοι της ταινίας, αφού συνδυάζουν ξεκούρδιστα πιάνα, φυσικούς ήχους και βόμβους απαράμιλλης ανατριχίλας.
7. "Κάτω από το Δέρμα" (Μίκα Λέβι, 2013)
Στη sui generis ταινία τρόμου του ευφυή μοντερνιστή Τζόναθαν Γκλέιζερ ("Ζώνη Ενδιαφέροντος"), το Μίκα Λέβι πατώντας στην έγχορδη λιτότητα έτερων συνθέσεων όπως εκείνα των Τζον Γουίλιαμς ("Τα Σαγόνια του Καρχαρία") και Μπέρναρντ Χέρμαν ("Ψυχώ"), φτάνει έναν ηχητικό μη-τόπο αντίστοιχο με το κατάμαυρο μέρος όπου η Σκάρλετ Γιόχανσον βυθίζει τα θύματά της. Δηλαδή, το Λέβι χρησιμοποιώντας μόλις τρεις-τέσσερις νότες για θεματικό άξονα, γύρω τους φτιάχνει κάτι απροσδιόριστο, ενδοσκοπικό και απόλυτα ανησυχητικό.
6. "Candyman" (Φίλιπ Γκλας, 1992)
Ο σπουδαίος μινιμαλιστής συνθέτης, ο οποίος έτσι κι αλλιώς ευθύνεται για πολλά αξέχαστα σάουντρακς ("Koyaanisqatsi", "Οι Ώρες"), εδώ δίνει υπερβατικό χαρακτήρα σε μια ταινία άρρηκτα συνδεδεμένη με αστική αποξένωση, τον πολεοδομικό εξευγενισμό και τον αμερικανικό ρατσισμό. Παραδόξως, ο Φίλιπ Γκλας έχει υπαινιχθεί πως δεν έμεινε ευχαριστημένος με τη δουλειά του Μπέρναρντ Ρόουζ, αν και οι συγκεκριμένες συνθέσεις του παραμένουν προσοδοφόρες μέχρι σήμερα…
5. "Η Προφητεία" (Τζέρι Γκόλντσμιθ, 1976)
Ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς κινηματογραφικής μουσικής, ο Τζέρι Γκόλντσμιθ ("Alien", "Ο Πλανήτης των Πιθήκων", "Chinatown") ύστερα από οκτώ οσκαρικές υποψηφιότητες κέρδισε, τελικά, με την πιο απροσδόκητη ταινία. Στην "Προφητεία", όπου ένα παιδί αποκτά σκοτεινές υπερφυσικές δυνάμεις, ο Γκόλντσμιθ δε δίστασε να χρησιμοποιήσει "σατανικές" λιτανείες που ερμηνεύει μια ολόκληρη φιλαρμονική ορχήστρα, σπέρνωντας ακαριαία τον τρόμο στις σκοτεινές αίθουσες.
4. "Suspiria" (Goblin, 1975)
Το ιταλικό prog rock σχήμα έφτιαξε το δρόμο στον οποίο βάδισε ηχητικά το horror για τουλάχιστον μια δεκαπενταετία από την κυκλοφορία του γοητευτικά τρομακτικού "Suspiria". Μαζί με το σκηνοθέτη Ντάριο Αρτζέντο, κατασκεύασαν ένα score ισότιμα πωρωτικό όσο και εξυπηρετικό προς την ταινία. Το πιο εντυπωσιακό; Πως ο Αρτζέντο περίμενε πρώτα η μπάντα να γράψει τη μουσική, ωστέ να βαδίσει το φιλμ στο δικό τους τέμπο.
3. "Η Νύχτα με τις Μάσκες" (Τζον Κάρπεντερ, 1978)
Η καθοριστική επιρροή των προαναφερθέντων Goblin εντοπίζεται εύκολα στη μουσική που ίδιος ο Τζον Κάρπεντερ έγραψε για το σπουδαίο slasher. Άμεσα αναγνωρίσιμη και ξανά, συνδυάζοντας την ικανοποίηση του να κουνιέσαι στην καρέκλα σου στο ρυθμό όντως μες την αγωνία, το συγκεκριμένο σάουντρακ παραμένει αξεπέραστο.
2. "Τα Σαγόνια του Καρχαρία" (Τζον Γουίλιαμς, 1975)
Ο μόνος που μπορεί να ανταγωνιστεί τον Μορικόνε σε επιδραστικότητα είναι ο Τζον Γουίλιαμς. Ο άνθρωπος ο οποίος χρησιμοποιώντας μονάχα δύο νότες έφτιαξε το μοτίβο με το οποίο καθολικά όλοι αναγνωρίζουν ως συνώνυμο της απειλής και της εκφοβιστικής αναμονής.
1. "Ψυχώ" (Μπέρναρντ Χέρμαν, 1960)
Επιθετικό από το πρώτο λεπτό του, αμίμητο χάρη στην κοφτερή χρήση των εγχόρδων στη περιβόητη σκηνή της ντουζιέρας, κοινώς το score του Μπέρναρντ Χέρμαν αποτέλεσε το καλούπι που χρησιμοποίησαν όλοι έκτοτε θέλοντας να φτιάξουν συνθέσεις που να πλησιάζουν, έστω, την ανατριχίλα του "Ψυχώ". Και να σκεφτείτε πως στη σκηνή του μπάνιου με την Τζάνετ Λι, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ δεν ήθελε να χρησιμοποιηθεί μουσική!
Διαβάστε Επίσης
