Στο πλαίσιο του προγράμματος προβολών, που παρουσιάζει το Ινστιτούτο Γκαίτε σε συνεργασία με το Ethnofest, για τους Ελληνογερμανικούς κινηματογραφικούς διαλόγους για το παρελθόν και το μέλλον, το 2ο επεισόδιο έχει θέμα "Ιστορία και αρχείο" (15/5).
Σε μια σειρά κινηματογραφικών προβολών που εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια του 2024, μικρού και μεγάλου μήκους ταινίες από την Ελλάδα και τη Γερμανία συνδυάζονται, συνδιαλέγονται και συναρμολογούν διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης του κοινού ιστορικού παρελθόντος: Μικρό-αφηγήσεις και έκκεντρες, χαμηλόφωνες μαρτυρίες που ξετυλίγονται στον πληθυντικό αριθμό, ασκήσεις με τη μυθολογία και τις μάσκες της εθνικής ταυτότητας, παιχνίδια παζλ με ψηφίδες από το αρχείο, ηχηρές και αόρατες χειρονομίες και τεκμήρια καταργούν την απόσταση από τις πηγές και τα λογής τεκμήρια και ενθαρρύνουν απρόσμενες αναγνώσεις εκατέρωθεν των συνόρων. Ώσπου φέρνουν την ιστορία στο παρόν για να την προβάλλουν στο μέλλον, κάνοντάς την –με τη βοήθεια της κινηματογραφικής γλώσσας– αίσθηση, ένστικτο και συλλογικό βίωμα.
- 15/5 | Επεισόδιο 2: Ιστορία και αρχείο
- 3/7 | Επεισόδιο 3: Καλοκαιρινές ιστορίες
- 9/10 | Επεισόδιο 4: Χτίζοντας την ιστορία
- 20/11 | Επεισόδιο 5: Γυναίκες απαντούν
15/5 | Επεισόδιο 2: Ιστορία και αρχείο
- 6/30 μ.μ. | "100 ώρες του Μάη", Δήμος Θέος & Φώτος Λαμπρινός, 1963, 28΄ (στα ελληνικά με αγγλικούς υπότιτλους)
- 7.15 μ.μ. | "Une Jeunesse Allemande – Eine deutsche Jugend" ("Μια γερμανική νεολαία"), Jean-Gabriel Périot, 2015, 93΄ (στα γερμανικά με αγγλικούς και ελληνικούς υπότιτλους)
Η έννοια του αρχείου μπορεί να είναι ταυτισμένη με τη δεξαμενή της "επίσημης" Ιστορίας, τον λόγο της αυθεντίας, την παρακαταθήκη της μνήμης, τη θεματοφυλακή της γνώσης, τον τρόπο οργάνωσης και διαιώνισης των θεσμών. Ωστόσο, η γλώσσα των οπτικοακουστικών τεκμηρίων μπορεί να φτιάξει νέες διατυπώσεις που χρησιμοποιούν την ελλειπτικότητα και την ποιητική των θραυσμάτων για να διαλύσουν τη μυθολογία πως η ανθρώπινη εμπειρία μπορεί να χωρέσει σε ένα και μόνο θησαυροφυλάκιο. Δυο ταινίες για το πολυφωνικό, αναγκαίο παρόν κάθε αρχειακής κατασκευής.
"100 ώρες του Μάη"
Μέσα από αυθεντικές εικόνες και άγνωστα τεκμήρια, η ταινία αφηγείται τον τρόπο που οργανώθηκε από παρακρατικές ομάδες σε επαφή με την κυβέρνηση της ΕΡΕ, του Κ. Καραμανλή, και άλλους κομματικούς παράγοντες, και με τη συνέργεια και καθοδήγηση της τότε Βασιλικής Χωροφυλακής, η δολοφονία του βουλευτή της Αριστεράς Γρηγόρη Λαμπράκη. Αδιάψευστα τεκμήρια έρχονται για πρώτη φορά στο φως και αναδεικνύουν το ζοφερό παρασκήνιο μιας πολιτικής δολοφονίας, καθώς παράλληλα σκιαγραφείται ο κοινωνικός περίγυρος και η οικονομική και κοινωνική θέση των ανθρώπων που στελεχώνουν αυτές τις παρακρατικές οργανώσεις, οι οποίες είχαν ως κύριο έργο τις επιθέσεις κατά στελεχών και μελών της Αριστεράς. Αποκορύφωμα η μεγαλειώδης κηδεία του παλαιού βαλκανιονίκη και βουλευτή της Αριστεράς.
"Une Jeunesse Allemande – Eine deutsche Jugend" ("Μια γερμανική νεολαία")
Τη δεκαετία του 1960 η νεοσύστατη τότε Δημοκρατία της Γερμανίας, γεμάτη ενοχές για το ναζιστικό παρελθόν της, ασπάστηκε τον ρόλο του προπυργίου του καπιταλισμού, αντιμέτωπη καθώς ήταν με το κομμουνιστικό της είδωλο. Η μεταπολεμική γενιά βρέθηκε σε άμεση ρήξη με τους προγόνους της, προσπαθώντας να βρει τη θέση της. Το φοιτητικό κίνημα που ξέσπασε το 1966 οδηγήθηκε στη σταδιακή κλιμάκωση της βίας. Σε αυτόν τον αναβρασμό ριζοσπαστικοποιήθηκαν η δημοσιογράφος Ulrike Meinhof, ο σκηνοθέτης Holger Meins, οι φοιτητές Andreas Baader και Gudrun Ensslin, καθώς και ο δικηγόρος Horst Mahler. Όταν το φοιτητικό κίνημα κατέρρευσε στα τέλη του '68, αυτά τα μέλη του κινήματος απομονώθηκαν στον ριζοσπαστισμό τους και αποζητούσαν απεγνωσμένα να συνεχίσουν τον επαναστατικό αγώνα. Η ταινία αφηγείται την πορεία των γεγονότων που γέννησε τη Φράξια του Κόκκινου Στρατού (RAF), συγκεντρώνοντας πηγές από τρεις ασυμβίβαστες πλευρές – την κυβέρνηση, τη RAF και τους κινηματογραφιστές της εποχής (συμπεριλαμβανομένων των Jean-Luc Godard, Reiner Werner Fassbinder και Michelangelo Antonioni). Αντιπαραβάλλοντας "αδιαφανή" τεκμήρια με "διαφανείς", υπερεκτεθειμένες αναπαραστάσεις, ο δημιουργός παραδίδει ένα πολύτιμο, εύθραυστο αρχείο – ένα καλειδοσκόπιο αντιφάσεων.
Είσοδος ελεύθερη