«How to Have Sex»
Το 2023 ήταν η πρώτη "κανονική" χρονιά για τους κινηματογράφους, οι οποίοι επέστρεψαν σε πλήρεις ρυθμούς μετά την πανδημία, αλλά είδαν επίσης τις ταινίες να επανέρχονται στο επίκεντρο της ποπ κουλτούρας.
Το φαινόμενο "Barbenheimer" αποτελεί, φυσικά, περίτρανη απόδειξη του πώς το σινεμά μονοπώλησε για αρκετούς μήνες το ενδιαφέρον του κοινού, με τις δύο ταινίες να ξεπερνούν αθροιστικά τα 2 δισ. δολάρια σε έσοδα παγκοσμίως, αλλά και να παράγουν τόνους ιντερνετικών πολιτισμικών προϊόντων. Όλα αυτά, την ίδια στιγμή που οι υπερηρωικές παραγωγές βρέθηκαν σε τέλμα, τόσο εισπρακτικό όσο και καλλιτεχνικό, αδυνατώντας να σκαρφιστούν τη συνταγή που θα διατηρήσει το είδος στην μπλοκμπάστερ κορυφή μετά την "Τελευταία Πράξη". Παράλληλα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, το Χόλιγουντ είδε τους σεναριογράφους και τους ηθοποιούς του να ξεσηκώνονται μαζικά για πολλές εβδομάδες, διεκδικώντας δίκαια εργασιακά αιτήματα, και τελικά να κερδίζουν (ζήτω νταντά Φραν!).
Όσον αφορά την Ελλάδα, και φέτος ελληνικές ταινίες προσέλκυσαν σημαντική μερίδα θεατών, χάρη σε ποιοτικά φιλμ όπως τα "Πίσω από τις Θημωνιές" και "Φόνισσα", που συνδύασαν το καλλιτεχνικό ύφος με την ευρεία απεύθυνση. Δεν ξεχνάμε, τέλος, ότι αυτή ήταν η τελευταία χρονιά λειτουργίας του κινηματογράφου Ιντεάλ. Στο βωμό της κυνικής τουριστικοποιήσης και εξευγενισμού της Αθήνας, χωρίς να συντρέχει κανένας επί της ουσίας λόγος, ένα ιστορικό σινεμά του κέντρου που μετρά πάνω από έναν αιώνα ζωής παύει να λειτουργεί για να γίνει ξενοδοχείο. Μοναδική αχτίδα αισιοδοξίας, η επαναλειτουργία της Όπερας στην οδό Ακαδημίας.
To top 10 του Γιάννη Καντέα-Παπαδόπουλου:
10. Επιστροφή στη Σεούλ του Νταβί Τσου
Ξένος όπου κι αν βρίσκεσαι. Μέσα από το μελαγχολικό ταξίδι αυτογνωσίας της ηρωίδας του, ο Νταβί Τσου ψηλαφεί το άγχος της ενηλικίωσης που συνδέεται με τις έννοιες της καταγωγής και της ταυτότητας επιδεικνύοντας μια φρέσκια μορφή ρεαλισμού, στην οποία η αφήγηση κινείται με μια οικεία ρευστότητα για να αφουγκραστεί τους χαρακτήρες της και να καταλήξει σε ενδεχομένως άβολες, αλλά αυθεντικά προσωπικές αλήθειες.
9. Πεσμένα Φύλλα του Άκι Καουρισμάκι
Οι ταινίες αβίαστου ρομαντισμού και εξύμνησης των καθημερινών, ενίοτε σκυθρωπών, ανθρώπων φθίνουν στις μέρες μας, αλλά θα έχουν έναν άξιο εκπρόσωπο για όσο κάνει σινεμά ο Άκι Καουρισμάκι. Τα "Πεσμένα Φύλλα" ανήκει σε αυτά τα φιλμ τα οποία μπορεί να μη θυμάσαι ακριβώς τι συμβαίνει μετά από καιρό, αλλά δε ξεχνάς ποτέ πώς σε έκαναν να νιώσεις. Μια "μικρή" ιστορία αγάπης που ζεσταίνει την καρδιά, μια τρυφερή ταινία που μοιάζει μη την πιο ζεστή αγκαλιά ένα κρύο χειμωνιάτικο βράδυ.
8. Ανατομία μιας Πτώσης της Ζιστίν Τριέ
Μια συναρπαστική σπουδή χαρακτήρων και ένα μεθυστικό δράμα πάνω στη γοητεία της αμφισημίας και τα κατώτερα ένστικτα, όπου κλέβει την παράσταση η πρωταγωνίστρια Σάντρα Χίλερ, η οποία με την ερμηνεία της διασκεδάζει το άβολο αίσθημα της αμφιβολίας όσο και των άρρητων απωθημένων μέχρι το τελευταίο αξέχαστο πλάνο.
7. Περασμένες Ζωές της Σελίν Σονγκ
Το νοτιοκορεατικό βίωμα βρίσκεται ηχηρά στο κινηματογραφικό προσκήνιο των τελευταίων χρόνων, ειδικά στο κομμάτι του που αφορά τη μετανάστευση, τη σχέση με το παρελθόν και τους απότομους αποχωρισμούς. Η πρωτοεμφανιζόμενη Σελίν Σονγκ θίγει τις παραπάνω θεματικές αντλώντας έμπνευση από την προσωπική ζωή της για να αφηγηθεί μια βαθιά ρομαντική ερωτική ιστορία. Η οποία, εξερευνά μια υπέροχη μεταφυσική σκέψη γύρω από την αγάπη: μήπως ο κεραυνοβόλος έρωτας δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αντάμωση δύο παλιών γνώριμων ψυχών; Η Σονγκ όχι απλώς αναπτύσσει σπαρακτικά το παραπάνω ερώτημα, αλλά διανθίζει το σενάριό της με μετρημένα ποιητικές ατάκες ("κάνεις τον κόσμο μου μεγαλύτερο από ότι είναι") και με μαθηματική ευστοχία βαραίνει το στέρνο από συγκίνηση.
6. Οι Δολοφόνοι του Ανθισμένου Φεγγαριού του Μάρτιν Σκορσέζε
Λίγο πριν κλείσει τα 81, ο Σκορσέζε έρχεται εκ νέου αντιμέτωπος με την ενοχή, αλλά με όρους φυλετικούς αυτήν τη φορά, εξερευνώντας παράλληλα υπό φρέσκο πρίσμα τι σημαίνει να είσαι Αμερικανός. Ο σκηνοθέτης κάνει "μεγάλο σινεμά", συνδυάζοντας την κλασική αφηγηματική παράδοση με στέρεα δραματουργία και δημιουργική, μοντέρνα ματιά. Στο ενδιάμεσο, παραδίδει μια ελεγειακή κατάβαση σε ένα από τα πιο αιματοβαμμένα κεφάλαια της αμερικανικής ιστορίας, όπου η βία δεν απεικονίζεται με κανένα ίχνος αποθέωσης, παρά μόνο πένθους.
5. Η Χώρα του Θεού του Χλίνουρ Πάλμασον
Μια ρηξικέλευθη κινηματογραφική κοσμογονία, μια ταινία η οποία απηχεί ένα σπάνιο είδος σινεμά - εκείνο που οραματίζεται νέους τόπους αναμοχλεύοντας το μακρινό παρελθόν, εκείνο που αναζητά την ποιητικότητα μέσα από την αναμέτρηση με το αρχέγονα μεταφυσικό.
4. Τα Πνεύματα του Ινισέριν του Μάρτιν ΜακΝτόνα
Πόσο μακριά θα φτάνατε για να αποδείξετε το επιχείρημά σας; Αυτό το ερώτημα οδηγεί στα άκρα ο Μάρτιν ΜακΝτόνα, σε ένα ψυχογράφημα φτιαγμένο από την κάψα του αλατιού στον Ατλαντικό ωκεάνο, την πίκρα μιας κρύας Guinness και το παράλογο της βίας, που ξεκινά ως μια κατάμαυρη κωμωδία για την κατάρρευση μιας φιλίας προτού μιλήσει για τη διχόνοια που μπορεί να φωλιάσει στον άνθρωπο ανεπιστρεπτί.
3. Tár του Τοντ Φιλντ
Ένα από τα ελάχιστα έργα που αποτυπώνει γλαφυρά το πνεύμα της εποχής του, δίχως να φοβάται να θίξει περίπλοκες μοντέρνες προβληματικές όπως η καταπίεση που συνοδεύει μια εξουσιαστική συμπεριφορά, τις επιπτώσεις της κακοποίησης και η στάση του καθενός απέναντι στην ενοχή. Φιλμ οριακό, το οποίο προδίδει πολλά για το τι κρύβει μέσα του ο καθένας μας.
2. How to Have Sex της Μόλι Μάνινγκ Γουόκερ
Συναισθηματικά αφοπλιστικό και σοκαριστικά εύστοχο στην απεικόνιση των πολυπλοκοτήτων της σεξουαλικής συναίνεσης, ένα από τα καλύτερα ντεμπούτα των τελευταίων ετών, που δεν διστάζει να θίξει προβληματισμούς μέχρι σήμερα εγκλωβισμένους σε ιδιωτικές συζητήσεις.
1. Ζώνη Ενδιαφέροντος του Τζόναθαν Γκλέιζερ
Από όσους έχουν ασχοληθεί κινηματογραφικά με το Ολοκαύτωμα –ναι, ακόμα και από τον εξίσου αριστουργηματικό "Γιο του Σαούλ" (Λάζλο Νέμες, 2015)– κανείς δεν τα έχει καταφέρει όπως ο Γκλέιζερ, που το τοποθετεί σε αυτήν την αποστομωτική ταινία το τοποθετεί ως πρωταγωνιστή σε κάθε σκηνή χωρίς καν να το απεικονίζει. Φτάνει στα όριά τους τις δυνατότητες του υπαινιγμού, καθιστώντας πανταχού παρόντα τον τρόμο μέσω της εκκωφαντικής απουσίας του. Η αναφορά στον ήχο δεν είναι τυχαία, έχει γίνει τέτοια δουλειά ώστε την ταινία μπορείς να τη "δεις" ακούγοντάς τη. Έτσι όχι μόνο διογκώνεται η επίδραση της ναζιστικής νοσηρότητας, αφού όλοι τη γνωρίζουμε και τη σκεφτόμαστε διαρκώς, αλλά μπαίνει κάτω από το δέρμα. Αποκτά στοιχειωτικές ιδιότητες δίχως τη χρήση παραδοσιακών σεναριακών τρικ όπως το σασπένς ή η ανατροπή, κάτι που συμβαίνει στο "Γιο", με αποτέλεσμα να γίνεται σχεδόν αντικινηματογραφική. Το Ολοκαύτωμα είναι αδύνατο να συνιστά ψυχαγωγία, αφού το μόνο που αφήνει πίσω της είναι στάχτη και ένα τεράστιο ανεπούλωτο τραύμα.
Και ακόμη
Η Αδελφότητα της Καπνιστής Σάουνας της Άνα Χιντς, Το Τέρας του Χιροκάζου Κορεέντα, Σεντ Ομέρ της Αλίς Ντιόπ, Πίσω από τις Θημωνιές της Ασημίνας Προέδρου, Όλη η Ομορφιά και η Αιματοχυσία της Λόρα Πόιτρας, Η Τελευταία Παμπ του Κεν Λόουτς, Οι Δύο Όψεις του Ξυραφιού της Κλερ Ντενί, Στο Γραφείο των Καθηγητών του Ίλκερ Τσαλτάκ, Ζάκρος του Φίλιππου Κουτσαφτή, Flux Gourmet του Πίτερ Στρίκλαντ
