«Τα Καρδιοχτύπια μας Ενώνονται μέσα από Διάττοντα Άστρα»
Για 14η χρονιά το Ethnofest - Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου, το οποίο διεξάγεται πρώτα στα σινεμά Άστορ και Ταινιοθήκη της Ελλάδος (29/11-5/12) προτού μέρος του προγράμματος παρουσιαστεί διαδικτυακά (4-10/12), σμίγει τη σινεφιλική Αθήνα με τον πλουραλισμό και την πρωτοτυπία του εθνογραφικού σινεμά που, δυστυχώς, σπάνια βρίσκει το δρόμο του στη μεγάλη οθόνη. Σημειώστε πως στο τέλος του κειμένου θα βρείτε το αναλυτικό πρόγραμμα προβολών.
Φετινή κεντρική θεματική αποτελεί η άυλη πολιτιστική κληρονομιά και συγκεκριμένα ο τρόπος που ο κινηματογράφος ενισχύει τις προσπάθειες προστασίας και διαφύλαξης πολύτιμων κομματιών της ανθρώπινης δραστηριότητας που κινδυνεύουν με αφανισμό. Το σχετικό αφιέρωμα πλαισιώνεται από μια ειδική έκδοση, καθώς επίσης την καθολικά προσβάσιμη προβολή δύο σπάνιων μικρού μήκους ντοκιμαντέρ. Του "Χορού των Τράγων" (1971) του Παντελή Βούλγαρη και της "Γιορτής στη Δραπετσώνα" (1977) του Τάκη Παπαγιαννίδη, οι οποίες παίζονται με ελεύθερη είσοδο στην Ταινιοθήκη (5/12, 20.00). Επιπλέον, το φεστιβάλ δίνει έμφαση στην προστασία της φύσης μέσω της ενότητας "Με το βλέμμα στο περιβάλλον", όπου έχουν επιλεχθεί φιλμ τα οποία ψηλαφούν τη σχέση μεταξύ ανθρώπου και φυσικών φαινομένων με ευρηματικούς όσο και απροσδόκητους τρόπους. Όπως συμβαίνει στην ποιητική ταινία έναρξης "Τα Καρδιοχτύπια μας Ενώνονται μέσα από Διάττοντα Άστρα" (Τζένιφερ Ρέινσφορντ). Η σκηνοθέτρια, έχοντας ως αφετηρία ένα δολοφονικό τσουνάμι που χτύπησε τις ακτές της Ιαπωνίας το 2011, αναπτύσσει ένα είδος κινηματογραφικής αρχαιολογίας σκαλίζοντας τα συντρίμμια της καταστροφής στη γη, τους μικροοργανισμούς και το πένθος των επιζώντων, αναζητώντας τα υλικά εκείνα που θα απαλύνουν τον πόνο τους.
Την προσοχή μας, βέβαια, κλέβουν δύο ακόμα ταινίες του Ethnofest. Από τη μία, βρίσκεται η ρουμάνικη "Τάξη Πραγμάτων" (Ραμόνα Μπαντέσκου & Τζεφ Σίλβα - Άστορ, 2/12, 18.45). Το ενδοσκοπικό κινηματογραφικό πορτρέτο του παππού της σκηνοθέτριας, ο οποίος πέρασε σημαντικό κομμάτι της ζωής του όντας κρατούμενος σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Προτού βιαστείτε να σκεφτείτε "α, να μια ακόμα ταινία για τον Τσαουσέσκου", έχετε υπόψη πως ο κύριος Μπαντέσκου αιχμαλωτίστηκε πολλάκις την περίοδο του πρώτου κομμουνιστικού καθεστώτος της Ρουμανίας, όταν στην εξουσία βρισκόταν ο Γκεοργκίου-Ντεζ (1947-1965). Πρόκειται για μια εποχή η οποία έχει εξερευνηθεί λιγοστά από τον κινηματογράφο, έτσι το εν λόγω ντοκιμαντέρ βοηθά στο να μην αποσιωπηθούν τα βιώματα εκατοντάδων πολιτικών κρατουμένων, αρκετοί εκ των οποίων δεν κατάφεραν να επιζήσουν. Ο κ. Μπαντέσκου γλίτωσε, συνεχίζοντας ως το τέλος της ζωής του την τέχνη της ωρολογοποιίας που η οικογένειά του ασκεί από το 1909, κρατώντας το χρόνο κυριολεκτικά στα χέρια του. Τον οποίο η εγγονή του "σταματά" προς στιγμήν, για να καταγράψει όσα τραυματικά βίωσε ο πρόγονός της.
Από την άλλη, σε τελείως διαφορετικό κλίμα, βρίσκεται το "Χωριό" (Μαρκ ΜακΚάρτι, 1968 - Άστορ, 3/12, 18.30), ένα αυτονόητο must για οποιονδήποτε ασχολείται με την εθνογραφία, καθώς στους συντελεστές βρίσκονται οι Κόλιν Γιάνγκ ("The principles of Observational Cinema") και Πολ Χόκινγκς ("Principles of Visual Anthropology"), ή απλώς αγαπά την ιρλανδική κουλτούρα. Το χωριό του τίτλου είναι το Ντάνκιν (Dún Chaoin) που βρίσκεται στην περιοχή του Κέρι και το οποίο το 1967, όταν γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ, αριθμούσε 180 μόνιμους κατοίκους. Όλοι τους είτε ηλικιωμένοι είτε φτωχοί, προσηλωμένοι σε έναν παραδοσιακό ιρλανδικό τρόπο ζωής, με πολλούς να διατηρούν ως πρώτη γλώσσα τα γαελικά. Ήταν τέτοια η ιδιαιτερότητα του χωριού ώστε ήδη από τη δεκαετία του '60 είχε λάβει εξωτικοποιημένες διαστάσεις, καθώς τουρίστες το επισκέπτονταν για να δουν από κοντά τον "αξιοπερίεργο" τρόπο ζωής των ντόπιων. Ειρωνικά, η μαζική έλευση των τουριστών είχε σαν αποτέλεσμα όχι μόνο να μη βελτιωθεί το βιωτικό επίπεδο του Ντάνκιν, αλλά να διαβρωθεί πλήρως το πολιτισμικό αγαθό τους. Σκεφτείτε τις συνέπειες σαν το μοντέρνο εξευγενισμό των πόλεων. Ο ΜακΚάρτι κινηματογραφεί χωρίς την παραμικρή παρέμβαση τη ζωή στο χωριό. Ξεχάστε οποιαδήποτε έννοια πλοκής, καθώς η κάμερα καταγράφει τις καθημερινές τελετουργίες της ταχυδρόμου, του ιδιοκτήτη της παμπ (πλάνα που συνοδεύονται σαφώς από Guinnes και τραγούδι), των αγροτών κ.ο.κ. Το "Χωριό" συνιστά σίγουρα μια αντισυμβατική θέαση, ωστόσο, αποτελεί μία από τις καθαρόαιμες μορφές εθνογραφικού ντοκιμαντέρ παρατήρησης, το οποίο αργότερα αποτέλεσε τη νόρμα για το είδος.
