Δεν ήταν η πρώτη μου συνέντευξη με την κορυφαία ίσως σύγχρονη Ευρωπαία ηθοποιό, αποδείχτηκε όμως η πιο αποκαλυπτική. Στη φρενίτιδα των Καννών και της Βενετίας, οι χρόνοι είναι συμπιεσμένοι και οι δημοσιογράφοι αμέτρητοι, σε αντίθεση με φεστιβάλ σαν αυτό του Μαρακές, όπου οι συνάδελφοι είναι μετρημένοι και οι σταρ έχουν περισσότερο χρόνο. Αν έχουν δε και διάθεση, όπως η Ιζαμπέλ Ιπέρ…
Τη συνάντησα στους κήπους του θρυλικού ξενοδοχείου "La Mamounia", μια μέρα μετά την προβολή της ταινίας "Εύκολος Στόχος", την αληθινή ιστορία της Μορίν Κέρνι. Της Ιρλανδής συνδικαλίστριας η οποία δημοσιοποίησε πληροφορίες για τις μυστικές συμφωνίες Γάλλων και Κινέζων πάνω σε προγράμματα πυρηνικής ενέργειας, με συνέπεια να δεχθεί απειλές για τη ζωή της, που έφτασαν μέχρι την εισβολή στο σπίτι της και τη σεξουαλική κακοποίησή της. Από εκεί και πέρα, όμως, η ιστορία της γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, αποτυπωμένη στην οθόνη ως αγωνιώδες πολιτικό θρίλερ από τον Ζαν-Πολ Σαλομέ.
Μετά τη "Νονά της Νύχτας" συνεργάζεστε ξανά με το σκηνοθέτη Ζαν-Πολ Σαλομέ, υποδυόμενη και πάλι μια γυναίκα με επικίνδυνες δραστηριότητες τις οποίες αποκρύπτει στη δημόσια εικόνα της. Ήταν ο χαρακτήρας ή η πραγματική ιστορία της Μορίν Κέρνι που σας τράβηξε το ενδιαφέρον;
Ήταν ένας συνδυασμός πολλών παραγόντων. Με τον Ζαν-Πολ περάσαμε πολύ ωραία στη "Νονά…" και πιστεύω πως κάναμε μια διασκεδαστική ταινία. Η ιστορία της Κέρνι είναι πολλαπλώς ενδιαφέρουσα, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά, αλλά και ο χαρακτήρας της, τον οποίο νομίζω πως ο Ζαν-Πολ απέδωσε με ακρίβεια, έχει κινηματογραφικό βάθος. Με γοήτευσε το πείσμα με το οποίο αντιστάθηκε στην αφόρητη πίεση που δέχτηκε από ισχυρότατα συμφέροντα, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο χειρίστηκε όλη αυτή την καχυποψία που μετά το περιστατικό της σεξουαλικής κακοποίησης έπεσε επάνω της. Αλλά στην ταινία δεν περιγράφεται μονοδιάστατα, ως αγία, αλλά ως ένας διφορούμενος χαρακτήρας.
Οι ηρωίδες με μια αθέατη πλευρά έχουν ένα επιπλέον κινηματογραφικό ενδιαφέρον;
Το ζήτημα είναι να μην υπάρχει ένα μυστήριο για την ταυτότητά τους ή τις πράξεις τους απλά για να υπάρχει. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο πώς αυτό είναι ενταγμένο στην ιστορία τους και πώς αξιοποιείται ως διφορούμενο. Γιατί στο σινεμά όση σημασία έχει το τι βλέπουμε, άλλη τόση έχει και το τι δεν βλέπουμε. Οι σπουδαίοι σκηνοθέτες ξέρουν πώς να εκμεταλλευτούν αυτό το παιχνίδι και για τον ηθοποιό είναι ένα επιπλέον στοιχείο για να κάνει το ρόλο του πολυδιάστατο. Το να κρύβεις πράγματα από το θεατή τον κάνει να σκεφτεί πάνω στο χαρακτήρα και να μην τα δεχτεί όλα έτοιμα και ξεκάθαρα.
Στο θέατρο δεν υπάρχει η ίδια δυνατότητα;
Όχι με τον τρόπο που το κάνει το σινεμά. Στο θέατρο, το κύριο εκφραστικό μέσο σου είναι ο λόγος και δευτερευόντως η κίνησή σου, η στάση του σώματος… Στο σινεμά έχεις το πλεονέκτημα του βλέμματος, γιατί ένα κλόουζ απ μπορεί να γίνει απίστευτα εκφραστικό, αλλά και την αλλαγή του πλάνου, της οπτικής γωνίας του θεατή. Με μια αλλαγή πλάνου μπορούν να "ειπωθούν" τόσο πολλά πράγματα, ενώ στο θέατρο η οπτική γωνία παραμένει πάντα η ίδια.
Όταν υποδύεστε ένα αληθινό πρόσωπο, όπως τώρα στον "Εύκολο Στόχο", νιώθετε μεγαλύτερη ευθύνη απέναντι στον κινηματογραφικό χαρακτήρα σας;
Καθόλου. Η μόνη ευθύνη που νιώθω είναι να είμαι όσο μπορώ καλύτερη ερμηνευτικά. Η υποχρέωσή μου είναι να είμαι αληθινή απέναντι στο χαρακτήρα που έχουν φτιάξει ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης και είναι δική τους ευθύνη αν αυτός ο χαρακτήρας θα είναι περισσότερο ή λιγότερο πιστός στο αληθινό πρόσωπο στο οποίο αναφέρεται.
Όταν λοιπόν υποδύεστε ένα υπαρκτό πρόσωπο, δεν χρειάζεται να κάνετε έρευνα γι’ αυτό ή ακόμα και να το συναντήσετε αν είναι δυνατόν;
Κάθε ρόλος έχει διαφορετικές απαιτήσεις και ποτέ δεν γνωρίζω εκ των προτέρων ποια θα είναι η καλύτερη προετοιμασία. Ως αρχή, πάντως, δεν πιστεύω πως η διεξοδική έρευνα μπορεί να σε πάει πολύ μακριά, αλλά υπάρχουν φορές όπου το πόσο θα μοιάζεις φυσιογνωμικά με το χαρακτήρα σου είναι σημαντικό. Εδώ προσπαθήσαμε, χωρίς να το παρακάνουμε, να πλησιάσουμε την εικόνα της Μορίν Κέρνι γιατί το κούρεμά της, τα ρούχα της, ακόμα και τα κοσμήματά της αντανακλούν στοιχεία της προσωπικότητάς της. Η υπερπροσπάθεια, όμως, να γίνεις οπτικά και κινησιολογικά ολόιδιος με το κάθε πραγματικό πρόσωπο που υποδύεσαι μού είναι ακατανόητη.
Η προηγούμενη ταινία σας ήταν το "Η Κυρία Χάρις Πάει στο Παρίσι" και η επόμενή σας είναι το "Έγκλημά μου", όπου και στις δύο έχετε ρόλους με πολλά κωμικά στοιχεία. Διασκεδάζετε περισσότερο όταν γυρίζετε μια κωμωδία;
Όχι, γιατί διασκεδάζω πάντα στα γυρίσματα, ό,τι ταινία και να γυρίζω… Διότι μπορώ και ξεχωρίζω τη θέση του θεατή απ’ αυτή του ηθοποιού, μιας και είμαι η ίδια πολύ καλή θεατής.
Είστε καλύτερη ως ηθοποιός ή ως θεατής;
Είμαι εξίσου καλή (γέλια). Πηγαίνω συχνότατα στον κινηματογράφο, αλλά έτσι κι αλλιώς ένας θεατής αντιμετωπίζει έναν κινηματογραφικό χαρακτήρα διαφορετικά από τον ηθοποιό ο οποίος τον υποδύεται. Ο τελευταίος τον μελετάει καιρό, δοκιμάζει πράγματα επάνω του, μπορεί εύκολα να αποστασιοποιηθεί απ’ αυτόν, άρα και να διασκεδάσει μαζί του ακόμα κι αν πρόκειται για ένα τραγικό πρόσωπο. Ο θεατής, αντίθετα, είναι λίγο πολύ εγκλωβισμένος στο πλαίσιο που του βάζει η αφήγηση. Δεν μπορεί να γελάει σ’ ένα δράμα, ενώ εμείς…
Το πόσο καλά θα περάσετε στα γυρίσματα μιας ταινίας είναι λόγος για να επιλέξετε ένα ρόλο;
Είναι ένας παράγοντας, αλλά δεν είναι φυσικά ο καθοριστικότερος. Κανείς δεν σου εγγυάται εξάλλου ότι κάθε φορά με τον τάδε σκηνοθέτη ή τον δείνα συνάδελφο θα πάνε όλα υπέροχα. Πολλά πράγματα μπορούν να επηρεάσουν μια επιλογή μου. Ο χαρακτήρας τον οποίο καλούμαι να υποδυθώ φυσικά, ο σκηνοθέτης της ταινίας, το σενάριό της, ακόμα και το είδος της. Αν γυρίσω τρεις κωμωδίες ή δυο θρίλερ στη σειρά, θα νιώσω ανάγκη να κάνω κάτι διαφορετικό. Σε κάθε ταινία, πάντως, η τελετουργία είναι ίδια. Η κάμερα παίρνει μπρος, γυρίζουμε, σταματάμε. Πάλι από την αρχή… Υπάρχει μια επανάληψη που από τη μια μεριά μ’ αρέσει, με καθησυχάζει, και από την άλλη ψάχνεις κάθε φορά να βρεις μέσα από το ίδιο κάτι διαφορετικό, κάτι πολύτιμο. Αυτή η αναζήτηση είναι το σπουδαιότερο πράγμα στη δουλειά μου. Να βρεις και να υπερασπιστείς την κινηματογραφική ιδιαιτερότητα η οποία θα κάνει τη διαφορά.
Σε μια τηλεοπτική σειρά μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο;
Νομίζω πως όχι. Δεν είναι μόνο η διάρκεια που διαφοροποιεί μια σειρά από μια ταινία, αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο ο θεατής αντιμετωπίζει το ένα και το άλλο είδος. Δεν μιλάω για την ποιότητα μιας σειράς, αλλά για το είδος αυτό καθ’ εαυτό. Όσο μεγάλη οθόνη κι αν έχεις σπίτι σου, όσο αφοσιωμένος θεατής κι αν είσαι, όταν πηγαίνεις στην κινηματογραφική αίθουσα είσαι αλλιώς προετοιμασμένος. Έχεις πληρώσει, έχεις επενδύσει χρόνο, έχεις κοπιάσει – να ντυθείς, να οδηγήσεις και να παρκάρεις ή να πάρεις το μετρό. Οπότε νιώθεις έστω και ένα μικρό δέος όταν σβήνουν τα φώτα. Στην άλλη περίπτωση, είσαι σπίτι σου. Μπορείς να είσαι με τις πιτζάμες, μπορείς να διακόψεις την προβολή όποτε θες, είναι γνωστά όλα αυτά. Η επένδυση που κάνεις στο συγκεκριμένο θέαμα είναι εκ των πραγμάτων μικρότερη. Η σύνδεσή σου μαζί του είναι πιο χαλαρή.
Από αυτή την άποψη, το θέατρο είναι πολύ πιο κοντά στον κινηματογράφο. Πάνω στη σκηνή, μάλιστα, ο ηθοποιός έχει τον πρώτο λόγο…
Σίγουρα η παρουσία ενός ηθοποιού είναι εντυπωσιακότερη στο θέατρο, αλλά εγώ είμαι με τη μεριά των σκηνοθετών (γέλια). Στο σινεμά ειδικά κάνουν όλη τη διαφορά, αλλά και στο θέατρο αυτοί είναι εκείνοι οι οποίοι ορίζουν τους όρους του καλλιτεχνικού παιχνιδιού. Το όραμα πρέπει πάντα να είναι κοινό για τους συντελεστές μιας ταινίας ή μιας παράστασης, αλλά εγώ νιώθω πως η παρουσία ενός Χάνεκε πίσω από την κάμερα είναι το ίδιο καθοριστική με το να διευθύνει μια παράσταση ο Πατρίς Σερό, ο Μπομπ Γουίλσον ή ο Κριστόφ Βαρλικόφσκι.
Σε μια παλαιότερη συνέντευξή μας, σας είχα ρωτήσει αν θα δεχόσασταν κάποιο ρόλο μόνο και μόνο για χάρη ενός σκηνοθέτη. Χωρίς να έχετε ιδέα για το σενάριο, για το ρόλο σας… Μου είχατε απαντήσει "δεν νομίζω, εκτός κι αν είναι ο Τέρενς Μάλικ".
Αλήθεια; Πράγματι, ισχύει αυτό, αλλά πιστεύω πως τώρα θα έλεγα "ναι" και σε κάποιους άλλους. Αν μου ζητήσει βέβαια ο Μάλικ να υποδυθώ αυτόν εδώ το θάμνο, πίσω σας, θα το έκανα (γέλια). Αλλά θα έκανα το ίδιο και για τον Χάνεκε, τον Λεός Καράξ, τον Πολ Βερχόφεν…
Στον κινηματογράφο η εξάρτηση του ενός συντελεστή από τον άλλον είναι τις περισσότερες φορές μεγαλύτερη από αυτή μιας θεατρικής παράστασης.
Είναι αλήθεια αυτό. Πολύ σπάνια σε μια ταινία υπάρχει μόνον ο σκηνοθέτης κι εσύ. Στο θέατρο αυτό γίνεται συχνότερα. Συμφωνώ πως στη σκηνή ο ηθοποιός κυριαρχεί, αλλά χωρίς σκηνοθετική καθοδήγηση είναι φτερό στον άνεμο.
Εσείς γυρίζετε δυο τρεις ταινίες κάθε χρόνο, συμμετέχετε σε θεατρικές παραστάσεις, ακόμα και σε τηλεοπτικά σίριαλ. Πότε προλαβαίνετε; Δεν χρειάζεστε χρόνο για να "μπείτε" σε ένα ρόλο;
Δεν χρειάζεται χρόνος για κάτι τέτοιο. Χρειάζεται ταλέντο (γέλια). Οπότε δεν νιώθω πως κινούμαι γρήγορα ή αργά, δεν αναρωτιέμαι αν θα έπρεπε να είμαι περισσότερο ή λιγότερο εκλεκτική. Σκεφτείτε τους ηθοποιούς του Μπόλιγουντ. Γυρίζουν πέντε ταινίες σ’ ένα χρόνο! Αλλά αυτοί είναι οι ρυθμοί μου και ας μην ξεχνάμε πως στο κάτω κάτω πρόκειται απλά για μια ταινία. Δεν θα χαθεί κι ο κόσμος. Το έχει πει κι ο Γκοντάρ. "Ce n’est pas une image juste, c’est juste une image". Είναι απλά μια εικόνα…
Με όλα όσα συμβαίνουν με τις πλατφόρμες και τη δημοφιλία των σειρών, νιώθετε αισιόδοξη για το μέλλον αυτών των εικόνων;
Ναι και πιστεύω πως είμαι υποχρεωμένη να νιώθω έτσι. Αν δεν πιστεύεις σε κάτι, πώς θα μπορέσεις να το υπερασπιστείς; Ο Γκοντάρ, να ’τος πάλι, ήταν απαισιόδοξος για το μέλλον του κινηματογράφου και πρέπει να υπάρχουν τέτοιες φωνές οι οποίες θα μας προβληματίσουν. Θα μας σπρώξουν στο να σκεφτούμε λύσεις, να δράσουμε…
Έχετε σκεφτεί ποτέ να περάσετε πίσω από την κάμερα;
Χμ, όχι στα σοβαρά. Είμαι πολύ τεμπέλα για κάτι τέτοιο. Χρειάζεται τόση συγκέντρωση, τόση αφοσίωση στο να οραματιστείς μια ταινία από την αρχή έως το τέλος… Να έχεις γνώμη, ακόμα κι αν συνεργάζεσαι με τους καλύτερους, για την κάθε λεπτομέρεια. Περνάω μια χαρά ως ηθοποιός, γιατί να βάλω μπελάδες στο κεφάλι μου; (γέλια)
