Η ιστορία της ταινίας είναι εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα. Τι σας έσπρωξε να τα μεταφέρετε στο σινεμά;
Αρχίσαμε να δουλεύουμε το σενάριο με την Ιζαμπέλ Πένια το 2015, και η ταινία ήταν προγραμματισμένη να γυριστεί πριν τον "Έκπτωτο". Η πρώτη ιδέα μας ήταν να ξεφύγουμε από το αστικό τοπίο των προηγούμενων ταινιών μας, σκεπτόμενοι τα οικολογικά προβλήματα στη σύγχρονη πανευρωπαϊκή πραγματικότητα. Μετά ήρθε η αληθινή ιστορία ενός ζευγαριού Ολλανδών, το οποίο μετακόμισε στη Γαλικία και λίγο καιρό μετά ο άντρας εξαφανίστηκε. Γιατί το έκαναν αυτό; Τι του συνέβη; Σ’ αυτά κόλλησαν και τα "Αδέσποτα Σκυλιά" του Σαμ Πέκινπα και πάνω σ’ αυτούς τους άξονες αρχίσαμε να αναπτύσσουμε το σενάριο του "Ο Εχθρός Δίπλα μου".
Τους Ολλανδούς έχουν αντικαταστήσει ένα ζευγάρι Γάλλων, αλλά η Γαλικία παραμένει ως τόπος εξέλιξης της ιστορίας. Η περιγραφή των κατοίκων της, οι οποίοι είναι οι "κακοί" της υπόθεσης, είναι ένα ευαίσθητο θέμα.
Το γνωρίζαμε και όχι μόνον γι’ αυτό προσπαθήσαμε να μην τους περιγράψουμε με απόλυτα, άσπρα και μαύρα χρώματα. Κάναμε έρευνα για τις συνθήκες ζωής στα ορεινά χωριά της Γαλικίας, ενώ μας βοήθησε πολύ ο Λουίς Ζαχέρα, ο ηθοποιός που υποδύεται τον Σαν. Έχω ξανασυνεργαστεί μαζί του και δουλέψαμε πολύ πάνω στο πώς θα παρουσιάσουμε τους χωρικούς, πολλούς από τους οποίους υποδύονται ερασιτέχνες από την περιοχή. Και αυτών οι συμβουλές αποδείχθηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες.
Τι σημαίνει να είσαι από τη Γαλικία; Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητές της, τις οποίες προσπαθήσατε να αξιοποιήσετε κινηματογραφικά;
Η αληθινή ιστορία συνέβη εκεί και ήθελα να μείνω πιστός στα βασικά σημεία της. Είναι φωτογενής κινηματογραφικά, ένας τόπος με πολλές αντιφάσεις. Άγριος και πανέμορφος, με δική του γλώσσα και έθιμα. Οι άνθρωποί του είναι λιγομίλητοι, με ένα ιδιαίτερο, πολύ κυνικό χιούμορ. Ο δικτάτορας Φράνκο καταγόταν από εκεί. Είναι μια περιοχή που κουβαλάει πολύ πόνο, απομονωμένη από βουνά από την υπόλοιπη Ισπανία, με την οποία μοιράζεται ελάχιστα κοινά στοιχεία. Ειδικά με τη μεσογειακή Ισπανία, η οποία μοιάζει με εντελώς διαφορετική χώρα.
Γιατί τους Ολλανδούς της ιστορίας τους κάνατε Γάλλους στην ταινία;
Είναι ένας συνδυασμός από λόγους. Η συμπαραγωγή είναι ισπανογαλλική, κι αυτό έπαιξε ρόλο. Αφηγηματικά, όμως, το οποίο είναι και το σημαντικότερο, η σχέση Ισπανών και Γάλλων είναι ιστορικά πιο τεταμένη από εκείνη των Ισπανών με τους Ολλανδούς. Οι Ισπανοί θεωρούν ότι οι εξ ανατολών γείτονές τους τούς αντιμετωπίζουν αφ’ υψηλού, με περιφρόνηση. Ιδίως δε οι κάτοικοι μιας υποβαθμισμένης περιοχής όπως η Γαλικία…
Ο "Εχθρός Δίπλα μου" ανήκει σε μια σειρά πρόσφατων ταινιών που περιγράφουν την Ευρώπη ως ένα χώρο εμφύλιας σύγκρουσης. Οι εσωτερικές αντιθέσεις της μοιάζουν να διογκώνονται, αντί να αμβλύνονται…
Όπου και όποτε εμφανίζεται μια κρίση, εμφανίζονται και έντονες αντιδράσεις που οξύνουν τις αντιθέσεις. Ιδέες και ένστικτα εν υπνώσει ξαφνικά ξυπνάνε. Διότι όλοι καλούνται να πάρουν θέση και εμένα με απασχολεί έντονα το πρόβλημα της ξενοφοβίας και του ρατσισμού, αλλά δεν ήθελα αυτό να περάσει στην ταινία ως μετωπική καταγγελία. Είναι από τα κυρίαρχα θέματα, ίσως το βασικότερο της ταινίας, αλλά προσπαθήσαμε να περιβάλλει και όχι να καταπίνει τους χαρακτήρες.
Το τι συνέβη στον Αντουάν μάς αποκαλύπτεται σε μια μακρά σε διάρκεια σκηνή, η οποία είναι σκηνοθετημένη σαν σιωπηλή χορογραφία. Πώς τη σχεδιάσατε;
Ήταν η πιο δύσκολη σκηνή της ταινίας. Τη χορογραφήσαμε λεπτομερώς και εστιάσαμε στα πρόσωπα, επιλογή που μας φάνηκε πιο ενδιαφέρουσα. Τα κλειστά πλάνα μεταφέρουν μια αίσθηση ασφυξίας, την οποία θέλαμε να αναδείξουμε, γι’ αυτό και η αφίσα είναι καρέ από αυτήν τη σκηνή και μεταφέρει ακριβώς την ίδια αίσθηση. Στο σενάριο, η σκηνή ήταν διαφορετικά γραμμένη, υπήρχε καταδίωξη, αλλά μας φάνηκε πως αυτό ταίριαζε πιο πολύ σε μια ταινία δράσης κι όχι σ’ ένα ατμοσφαιρικό θρίλερ όπως το δικό μας.
Σενάριο και σκηνοθεσία είναι προσανατολισμένα στο να διατηρούν διαρκώς την ένταση, από το πρώτο έως το τελευταίο πλάνο. Η ταινία δεν χαλαρώνει καθόλου, παρότι διαρκεί 137 λεπτά.
Η κυριότερη αφηγηματική επιδίωξή μας ήταν να μη χάσει το ενδιαφέρον της η ιστορία, χωρίς να αναγκαστούμε να επιταχύνουμε τους ρυθμούς ή να καταφύγουμε σε φτηνά τρικ. Δουλέψαμε εξαντλητικά στο σενάριο, αλλά και στις πρόβες με τους ηθοποιούς πάνω σ’ αυτό. Ήμουν πολύ απαιτητικός στο γύρισμα, επειδή ήξερα ότι η προσοχή του θεατή είναι το πρώτο, το απόλυτο ζητούμενο σε μια ιστορία με στοιχεία αγωνίας και μυστηρίου. Γι’ αυτό ήθελα η δεύτερη λήψη να ήταν καλύτερη από την πρώτη και η τρίτη καλύτερη από τη δεύτερη. Όλοι ανταποκρίθηκαν άψογα, αλλιώς δεν θα είχαμε αυτό το αποτέλεσμα.
