Τα πρωτοποριακά ρεύματα του ’60 αμφισβήτησαν ανάμεσα στ’ άλλα και την εικόνα της γυναίκας στη μεγάλη οθόνη ως αναπαράσταση προσαρμοσμένη απόλυτα στο αντρικό βλέμμα. Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ έθιξε επίμονα το θέμα, το underground cinema προσέφερε εναλλακτικές ιδέες και το "δεύτερο φεμινιστικό κύμα" βοήθησε να απελευθερωθούν δυνάμεις τόσο σε θεωρητικό (Λόρα Μάλβεϊ) όσο και σε δημιουργικό επίπεδο. Εμβληματική είναι σ’ αυτόν τον τομέα η αθέατη στην Ελλάδα δουλειά της Βελγίδας Σαντάλ Ακερμάν (1950-2015) και ειδικά η "Ζαν Ντιλμάν" της, η οποία ξεσήκωσε σφοδρότατες και ατέλειωτες αντιδράσεις κερδίζοντας την πρώτη θέση στην πρόσφατη ψηφοφορία του έγκριτου περιοδικού "Sight & Sound" για τις καλύτερες ταινίες από καταβολής κινηματογράφου.
Στα όρια του ντοκιμαντέρ παρατήρησης, το τολμηρό φιλμ περιγράφει την ανιαρή, επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα μιας νοικοκυράς των Βρυξελλών και μητέρας ενός εφήβου, η οποία τον βοηθά στα μαθήματά του, καθαρίζει, μαγειρεύει, τακτοποιεί το σπίτι και πηγαίνει για ύπνο. Κατά την απουσία του γιου της, δέχεται πελάτες για σεξ στην κρεβατοκάμαρά της (για να συμπληρώσει το εισόδημά της).
Εξοντωτική διάρκεια (202 λεπτά), ακίνητη κάμερα που αναδεικνύει μεθοδικά μια κοινότοπη μικροαστική τελετουργία, η ηδονοβλεπτική ευχαρίστηση του αφηγηματικού σινεμά που απουσιάζει εντελώς και η εμμονή σε επαναλαμβανόμενες λεπτομέρειες που ανάγονται σε μείζονα δραματικά γεγονότα (οι παραβρασμένες πατάτες, ένα κουμπί που λείπει από τη ρόμπα...) προτείνουν μια ριζοσπαστική αναθεώρηση όλων των κινηματογραφικών ταμπού πάνω στη γυναικεία ψυχολογία και την αναπαράστασή της. Με έναν πρωτόγνωρο κινηματογραφικό τρόπο, η αδιάφορη ρουτίνα ενός αυστηρά καθορισμένου κοινωνικού ρόλου "ξεγυμνώνεται" και μετατρέπεται σε απεγνωσμένη υπαρξιακή οδύσσεια, ενώ το σοκαριστικό φινάλε αναδεικνύει ξεκάθαρα (στους υπομονετικούς) τα πολύπλευρα αδιέξοδα των κάθε λογής τυφλά εξεγερμένων – από το ψυχολογικό έως το πολιτικό επίπεδο.
Πρωτοπόρα, ευρηματική και ακατάτακτη, η ταινία προκάλεσε αντιδράσεις ακόμα και στην εποχή της, αντιγράφηκε πολλάκις και αποτελεί πλέον την αντιπροσωπευτικότερη στιγμή του φεμινιστικού σινεμά.
Βέλγιο, Γαλλία. 1975. Διάρκεια: 202΄. Διανομή: WEIRD WAVE
Περισσότερες πληροφορίες
Ζαν Ντιλμάν
Η επαναλαμβανόμενη καθημερινότητα μιας Βελγίδας νοικοκυράς και μητέρας ενός εφήβου, η οποία τον βοηθά στα μαθήματά του, καθαρίζει, μαγειρεύει, τακτοποιεί το σπίτι και πηγαίνει για ύπνο. Κατά την απουσία του γιου της, δέχεται πελάτες για σεξ στην κρεβατοκάμαρά της.
