Σε μια κρίσιμη συγκυρία για το μέλλον των σκοτεινών αιθουσών, ξεκινάμε στο "α" ένα εκτεταμένο ρεπορτάζ στο πλαίσιο του οποίου συνομιλούμε με τους ανθρώπους της αγοράς, αναζητώντας χειροπιαστές λύσεις που θα διασφαλίζουν την ύπαρξη του κινηματογράφου στην Ελλάδα.
Στη σειρά των άρθρων που θα δημοσιεύονται τις επόμενες εβδομάδες και έχει ήδη ξεκινήσει, συνεχίζουμε με την εταιρία διανομής Μικρόκοσμος Films και τον υπεύθυνό της Αντρέα Σωτηρακόπουλο, ο οποίος απαντά στις ερωτήσεις του "α". Το συνολικό σκεπτικό του ρεπορτάζ μπορείτε να το βρείτε εδώ, ενώ όλες οι απαντήσεις των συμμετεχόντων θα βρίσκονται εδώ. Ο λόγος στον κύριο Σωτηρακόπουλο.
Ποια ήταν η πιο έντονη αλλαγή που παρατηρήσατε στην αγορά πριν και μετά το ξέσπασμα της πανδημίας;
Πριν την πανδημία, η σχέση των ανθρώπων με την έννοια της πληρωμής εισιτηρίου για να δουν κινούμενες εικόνες στις κανονικές τους συνθήκες, στην κινηματογραφική αίθουσα δηλαδή, ήταν ήδη προβληματική στην Ελλάδα. Κατά την διάρκεια της πανδημίας στοχοποιήθηκαν οι κινηματογράφοι "σουρρεαλιστικώ τω τρόπω" ως φορείς μετάδοσης και ταυτόχρονα σταμάτησε - πάγωσε η παγκόσμια αγορά. Δε γίνονταν φεστιβάλ δια ζώσης, δεν υπήρχαν ταινίες, όλοι γενικώς περίμεναν τον Γκοντό. Ταυτόχρονα γιγαντώθηκαν οι πλατφόρμες και η πειρατεία, με αποτέλεσμα το κοινό να καταναλώσει υπερβολικά πολύ οπτικοακουστικό προϊόν (ταινίες, σειρές κ.λπ.) μέχρι του σημείου κορεσμού. Μετά το τέλος της πανδημίας, ο κύβος ερρίφθη. Οι μεγαλύτερες ηλικίες συνεχίζουν να φοβούνται τον συγχρωτισμό και οι μικρότερες ηλικίες έχουν βγάλει το σινεμά ως έξοδο (και με τις δύο έννοιες) από το κάδρο των ενδιαφερόντων τους.
Με δεδομένη την πρόσφατη επιτυχία της Γιορτής του Σινεμά, θα ήταν δόκιμο να μειωθεί η γενική τιμή του εισιτηρίου;
Η Γιορτή του Σινεμά έπρεπε να έχει καθιερωθεί πολύ καιρό πριν και γνώμη μου είναι ότι πρέπει να γίνεται δις ετησίως. Η γενική τιμή εισιτηρίου πρέπει να μειωθεί μόνο αν καταργηθούν οι πάσης φύσεως προσφορές και εκπτώσεις. Το εισιτήριο δεν είναι ακριβό νομίζω, στην Ελλάδα έχουμε μία από τις φτηνότερες μέσες τιμές στην Ευρώπη, ενώ υπάρχουν αίθουσες με χαμηλότερη τιμή εισιτηρίου και πολύ καλές κινηματογραφικές συνθήκες προβολής.
Την τελευταία διετία έχει σημειωθεί μια αισιόδοξη ανάκαμψη της δημοφιλίας των θερινών κινηματογράφων. Πώς μπορεί να έχει συνέχεια η επιτυχία τους; Επηρεάζεται ο τρόπος διανομής των ταινιών από την απήχηση των open air σινεμα;
Οι θερινοί κινηματογράφοι έγιναν δημοφιλείς εσχάτως. Πρόκειται για μία μόδα που ανέκυψε μέσω της πανδημίας και της ασφάλειας που ένιωθε ο κόσμος σε ανοικτούς χώρους. Εκτός εξαιρέσεων όσοι πηγαίνουν στα θερινά έχουν συνήθως την ταινία αυτή καθαυτή ως παρελκόμενο. Απόδειξη αυτού που λέω είναι η κοσμοσυρροή που παρατηρείται στις δωρεάν – αθέμιτου (θα μου επιτρέψετε) ανταγωνισμού – προβολές των διαφόρων επιδοτούμενων "φεστιβάλ", των διαφόρων "δημοτικών πολιτιστικών φορέων" και των διαφόρων "ιδρυμάτων". Το περασμένο καλοκαίρι ήταν σαφώς επηρεασμένο από την αλληλουχία των επιπτώσεων του κορονοϊού. Είχαν μαζευτεί απρόβλητες ταινίες παγκοσμίως, ο κόσμος έβρισκε διέξοδο μόνο σε ανοιχτούς χώρους, συνεπικουρούσης και της ελληνικής ιδιαιτερότητας με τα θερινά, έτσι εκπαιδεύτηκε ένα μέρος του κοινού που δεν ήξερε τα θερινά. Πήγε, περνάει καλά και όλο αυτό είναι ένα αισιόδοξο μήνυμα. Η διανομή από την άλλη μεριά ακολουθεί τις εξελίξεις, δεν τις διαμορφώνει δυστυχώς. Οι ταινίες που πραγματοποιούν τα περισσότερα εισιτήρια το καλοκαίρι είναι ή τα μπλοκμπάστερ (π.χ. "Top Gun: Maverick") που η ημερομηνία τους πρέπει για ευνόητους λόγους να συμπέσει περίπου με την παγκόσμια πρεμιέρα ή κωμωδίες και γενικότερα ταινίες με "καλοκαιρινή" διάθεση. Τέλος, ένα ευχάριστο επακόλουθο του κλεισίματος των κινηματογράφων για δύο σχεδόν χρόνια, είναι η εξ ανάγκης μεν, επιτυχημένη δε, διανομή ελληνικών ταινιών για πρώτη φορά το καλοκαίρι.
Θα βοηθούσε η δημιουργία ενός κρατικού φορέα, όπως για παράδειγμα η Unifrance, ώστε να υποστηρίζεται διαρκώς η διανομή ελληνικών ταινιών από μια κεντρική πηγή;
Εννοείται πως θα βοηθούσε, μόνο που στην Ελλάδα δεν ασχολείται με εμάς ούτε το Υπουργείο Πολιτισμού, ούτε το Κέντρο Κινηματογράφου, ούτε μπορώ να φανταστώ ποια θα είναι αυτή η κεντρική πηγή που θα υποστήριζε τη διανομή ελληνικών ταινιών χωρίς διακρίσεις υπέρ ημετέρων, όπως κάνει η Unifrance.
Η καθιέρωση αφιερωμάτων ή άλλων ειδών προβολών – event πόσο εφικτό είναι να γίνουν και να προσελκύσουν νέους θεατές;
Τα αφιερώματα, τα κάθε είδους μικρά και μεγάλα φεστιβάλ και κάποιες ειδικές προβολές είναι αλήθεια ότι έχουν πολύ μεγάλη επιτυχία εάν γίνονται και επικοινωνούνται σωστά. Το κοινό τους όμως αρνείται επί του παρόντος να επισκεφτεί τις αίθουσες στην κανονική ροή προβολών.
Το παραπάνω, βέβαια, θα έπρεπε να είναι κατά βάση ο ρόλος της Ταινιοθήκης της Ελλάδας στην Αθήνα και των αιθουσών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης εκεί. Στις υπόλοιπες πόλεις θα έπρεπε να είναι ρόλος των κινηματογραφικών λεσχών. Που και αυτές παραπαίουν λόγω της εύκολης πειρατείας στην Ελλάδα αφ' ενός και μη ψηφιοποίησης αφ' ετέρου, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται. Οι αίθουσες που λειτουργούν με δεδομένα αγοράς δεν μπορούν δυστυχώς να το κάνουν αυτό πιο τακτικά και (κυρίως) λόγω κόστους, αλλά και διότι θα αυτοαπαξιωθούν απέναντι στην εμπορική διανομή. Θα ήταν ευχής έργο να έβγαιναν οι "μικρές καλλιτεχνικές ταινίες" σε μία αναγνωριστική "ειδική" προβολή, που θα επαναλαμβανόταν -αν είχαν απήχηση- κάθε εβδομάδα μία συγκεκριμένη ώρα, αλλά δείχνει ανέφικτο προς το παρόν. Το κόστος μάλλον είναι απαγορευτικό. Είναι πάντως κάτι που εμείς τουλάχιστον το επεξεργαζόμαστε, φιλοξενούμε διάφορες κινηματογραφικές εκδηλώσεις και θα προσπαθήσουμε να έχουμε όσα περισσότερα τέτοια events μας επιτρέπει η περίσταση.
Η υπερπροσφορά τίτλων στις μαρκίζες ναι μεν δημιουργεί έναν καλοδεχούμενο πλουραλισμό, ωστόσο κατακερματίζει την προσοχή του κοινού και μειώνει το χρόνο προβολής μιας ταινίας. Είναι θεμιτή η μείωση των ταινιών που έρχονται στην Ελλάδα και πώς αυτό θα μπορούσε να "επιβληθεί" σε μια ελεύθερη αγορά; Σε αυτή την περίπτωση τα θύματα δεν θα ήταν οι μικρές, καλλιτεχνικές ταινίες;
Κομβική ερώτηση, για να απαντηθεί πρέπει καταρχήν να αποκωδικοποιηθεί η κινηματογραφική εμπορική "αλυσίδα" των οπτικοακουστικών δικαιωμάτων: Καταρχάς από τις 8 με 10 ταινίες που βγαίνουν ανά εβδομάδα, οι 3-5 ανήκουν στα μεγάλα στούντιο που έχουν αντιπροσώπους στην Ελλάδα και χρηματοδοτούν τα ίδια τα στούντιο την κινηματογραφική διανομή των ταινιών τους. Η μεγάλη πλειοψηφία από τις υπόλοιπες ταινίες "βγαίνει" από τους διανομείς στις αίθουσες ως βιτρίνα του προϊόντος τους. Το οποίο, αποκτά αναγνωρισιμότητα μέσω των κριτικών και των λοιπών κινηματογραφικών κειμένων επικαιρότητας με την ευκαιρία της κινηματογραφικής εξόδου, ώστε να εισπράξουν τα πραγματικά χρήματα από την επακόλουθη πορεία, δηλαδή τις πλατφόρμες, το VOD, τις συνδρομητικές τηλεοράσεις, τις ιδιωτικές τηλεοράσεις, την ΕΡΤ κ.λπ. Όλα τα οπτικοακουστικά στάδια εκμετάλλευσης των ταινιών που διαδέχονται τις αίθουσες είναι αδηφάγοι καταναλωτές κάθε είδους ταινίας, οπότε οι διανομείς αγοράζουν "πακέτα" ταινιών από τους sales agents και από τη μία, μειώνουν το ανά ταινία κόστος δικαιωμάτων και από την άλλη, ψάχνουν να βρουν πώς όλες αυτές τις ταινίες θα τις διανείμουν κινηματογραφικά. Ο τελευταίος τροχός της αμάξης ή ο αδύναμος κρίκος αυτής της αλυσίδας είναι οι κινηματογραφικές αίθουσες. Οι οποίες, ενώ είναι και κοινωνικά και πολιτιστικά και οικονομικά (όπως εξήγησα) απαραίτητες για όλους, έχουν αφεθεί στο έλεος των κάθε είδους ανατιμήσεων (π.χ. λογαριασμοί ηλεκτρικού ρεύματος, πετρέλαιο κλπ.) και της κατακόρυφης πτώσης των εισιτηρίων. Δεν είναι λοιπόν εφικτή η μείωση των ανά εβδομάδα ταινιών προς το παρόν. Αυτό που θα ήταν ευκταίο και εφικτό, είναι η μικρότερη διασπορά σε αίθουσες των "μικρών καλλιτεχνικών ταινιών" και μόνο στις αίθουσες που υπηρετούν αυτό το προφίλ, ώστε να αποκτήσουν τη διάρκεια που θα τους άξιζε. Μετά την πανδημία έχει χαθεί η μπάλα, προβάλλουν όλοι οι κινηματογράφοι (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που κρατούν κάποιο χαρακτήρα) τις ίδιες ταινίες σε διάφορες ώρες ανά εβδομάδα, με αποτέλεσμα να χρειάζεται να λύσει κάποιος διαφορική εξίσωση για να πάει σινεμά.
Πόσο θα βοηθούσε η "είσοδος" του κινηματογράφου ως διδακτέα ύλη στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Θα ήταν μια πιθανή λύση οι συχνότερες πρωινές προβολές σε σχολεία για να εξοικειωθούν τα παιδιά με την ατμόσφαιρα της σκοτεινής αίθουσας;
Εδώ εξομοιώθηκαν οι σχολές κινηματογράφου με τα γενικά λύκεια. Ψύλλους στα άχυρα ψάχνετε. Οι προβολές (με την παρένθεση της πανδημίας βέβαια) σε σχολεία γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται καθ' όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς και υπάρχουν δίκτυα που κατευθύνουν τα σχολεία σε συγκεκριμένες αίθουσες. Τώρα για να γίνει αυτό συχνότερα, δίκαια, ισομερώς και σε τακτική βάση, θα έπρεπε φαντάζομαι να αναληφθεί κεντρική πρωτοβουλία από το Υπουργείο Παιδείας. Απευθυνθείτε σε αυτούς. Εμείς ανοίξαμε και περιμένουμε (ως πότε δεν ξέρω).
Πιστεύετε πως ο χαρακτηρισμός κάποιων κινηματογραφικών αιθουσών ως διατηρητέες θα έλυνε το πρόβλημα επιβίωσής τους; Αν η εκμετάλλευσή τους δεν είναι κερδοφόρα, πώς θα μπορέσουν να παραμείνουν ανοικτοί;
Αυτές οι κάποιες κινηματογραφικές αίθουσες που αναφέρετε, θα έπρεπε εδώ και δεκαετίες να είναι διατηρητέες ως προς τη χρήση τους για τον εξής απλούστατο λόγο: ένας κινηματογράφος χρειάζεται μεγάλα ύψη στο ακίνητο (απώλεια ενός ορόφου) που πρέπει επίσης να είναι σε εμπορικό σημείο, χωρίς κολώνες μέσα στην αίθουσα, με έξοδο κινδύνου και να είναι πάνω από 350 τουλάχιστον τετραγωνικά. Στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη άλλοι τέτοιοι χώροι δεν υπάρχουν. Σούπερ μάρκετ οι κινηματογράφοι γίνονται. Τα σούπερ μάρκετ όμως δεν γίνονται κινηματογράφοι. Συμφωνούν όλοι πιστεύω ότι η κινηματογραφική αίθουσα είναι πολιτιστικός πόλος, απαραίτητος για την πνευματική και ψυχική ισορροπία των πόλεων, οπότε για όλη την παραπάνω φενάκη – και της ερώτησης και της απάντησης – θα έπρεπε να υπήρχε Υπουργείο Πολιτισμού στην Ελλάδα, κάτι που τουλάχιστον όσον αφορά τους κινηματογράφους δεν δείχνει να υφίσταται. Είναι σαφές και αναπόδραστο να κλείσουν οι κινηματογράφοι των οποίων η εκμετάλλευση δεν είναι κερδοφόρα επί μακρόν, σε αυτή τη χρονική καμπή όμως μπορούν από όλους να γίνουν κινήσεις καλής θέλησης ώστε να μειωθούν τα έξοδα των αιθουσών, έστω προσωρινά, μέχρι την αναστροφή αυτού του αρνητικού κλίματος.
Ποιες είναι, συμπερασματικά, οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν όλους τους εμπλεκομένους ώστε ο κινηματογράφος να παραμείνει λαϊκή διασκέδαση και υπόθεση της σκοτεινής αίθουσας;
Η σκοτεινή αίθουσα είναι ο ναός του κινηματογράφου και δίχως την αίθουσα δεν υπάρχει κινηματογράφος, υπάρχει τηλεόραση σε διάφορες μορφές, όχι όμως κινηματογράφος. Δυστυχώς εδώ και αρκετά χρόνια ο κινηματογράφος στην Ελλάδα δεν είναι πια λαϊκή διασκέδαση. Ο κάθε Έλληνας πήγαινε μία φορά το χρόνο σινεμά προ πανδημίας και μετά την πανδημία, μισή φορά το χρόνο κι επειδή αυτό δεν γίνεται, οι μισοί τουλάχιστον Έλληνες δεν πάνε ποτέ σινεμά στην παρούσα συγκυρία. Αυτό που μπορεί να γίνει είναι να συνεργαστούν όλοι οι εμπλεκόμενοι (κινηματογραφιστές-διανομείς-αιθουσάρχες) μεταξύ τους και με τους "θεσμικούς φορείς" (εάν ποτέ ξυπνήσουν από το λήθαργο οι τελευταίοι) και να βρουν τρόπους να βοηθήσουν οικονομικά τις αίθουσες να αντέξουν. Αυτό είναι το υπερεπείγον ζητούμενο αυτή τη στιγμή και όχι τόσο οι τρόποι αύξησης των εισιτηρίων. Δυστυχώς πρέπει να πάρουμε ως δεδομένο το συνολικό ποσό των 5 με 6 εκατομμυρίων εισιτηρίων το χρόνο για το εγγύς μέλλον, μεγάλο ποσοστό των οποίων πραγματοποιείται στα θερινά σινεμά. Στην Ελλάδα οι ρόλοι είναι εντελώς συγκεχυμένοι, αρκετοί διανομείς (οι περισσότεροι) είναι και αιθουσάρχες, όπως και κάποιοι αιθουσάρχες είναι και διανομείς, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να υπάρξει μία κεντρική συνεννόηση, αλλά αποσπασματικές ενέργειες, ανάλογα με τα σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση-ταινία-εβδομάδα συμφέροντα.
Η πρώτη (και ανέξοδη για το κράτος) κίνηση αναφέρθηκε παραπάνω, να γίνουν διατηρητέες ως προς τη χρήση τους οι αίθουσες του αστικού πολεοδομικού ιστού που άντεξαν μέχρι σήμερα. Παράλογο είναι και το ποσό που πληρώνουν οι κινηματογράφοι λόγω πολλών τετραγωνικών ως δημοτικά τέλη (ειδικά δε την περίοδο που με κρατική εντολή ήταν κλειστοί). Ένας άλλος βασικός λόγος που η εκμετάλλευση των κινηματογράφων δεν είναι κερδοφόρα, οφείλεται (εκτός από τα υψηλά λειτουργικά κόστη και την πτώση των εισιτηρίων) και στο δυσανάλογα μικρό ποσοστό από τα εισιτήρια που τελικά αποκομίζουν, ειδικά όταν αυτά πέφτουν τόσο, ώστε να μην μπορούν να καλύψουν ούτε τα διαφημιστικά πόστερ που τους χρεώνονται, που λέει ο λόγος. Για να γίνουν βιώσιμοι οι κινηματογράφοι πρέπει να αναλάβουν και οι διανομείς τις ευθύνες τους και όταν στις ταινίες που παρέχουν δεν πατάει ψυχή, να επανεξετάσουν τα ποσοστά που ζητούν επί των εισπράξεων και να καταλάβουν ότι είναι και για το δικό τους καλό. Αυτές οι εισπράξεις πολλές φορές δεν καλύπτουν ούτε τα ανελαστικά λειτουργικά έξοδα των αιθουσών.
Καλό είναι να θυμόμαστε και την αναστολή λειτουργίας δεκάδων οθονών τα τελευταία χρόνια (αναφέρω ενδεικτικά και μόνο για την Αθήνα: 9 οθόνες Village Φάληρο, 10 στο Odeon Starcity, 10 Ster Άγιος Ελευθέριος, 12 στο Odeon Cosmopolis, Έμπασσυ, Πτι-Παλαί, Άτταλος, Όσκαρ, Ίλιον, Χολαργός, Γλυφάδα, Μαρούσι κ.α.). Όλοι αυτοί οι κλειστοί πια κινηματογράφοι συνέτειναν στη μείωση των εισιτηρίων, μείωσαν τους τζίρους των διανομέων, έκαναν πιο δύσκολη την έξοδο των ελληνικών ταινιών και εν τέλει κανείς από την κινηματογραφία δεν ωφελήθηκε, ούτε καν οι γειτονικές αίθουσες. Από την άλλη μεριά για την αύξηση των εισιτηρίων κομβικό προαπαιτούμενο είναι η καταστολή της πειρατείας που δυστυχώς μπορεί να επιτευχθεί μάλλον μόνο μέσω της ποινικοποίησής της.
Δε θεωρώ ότι θα παγιωθεί αυτή η κατάσταση. Στις άλλες χώρες της Ευρώπης και κυρίως στη Γαλλία που είναι πρωτοπόρος στα κινηματογραφικά, ανοίγουν καινούριες αίθουσες, ανακαινίζονται και αναδιαμορφώνονται παλαιότερες και γενικά υπάρχει αισιοδοξία με την αρωγή των θεσμών (κράτους, δήμων, τραπεζών κ.λπ.). Κάποια στιγμή, γρήγορα (άμεσα, πριν πεθάνουμε δηλαδή) θέλω να πιστεύω, θα φτάσει και στην Ελλάδα αυτό το κλίμα. Ήδη τις πρώτες εβδομάδες του 2023, με την έξοδο των "οσκαρικών" ταινιών, όπως και κάποιων εκπλήξεων από φεστιβαλικά εμπορικά αουτσάιντερ, συνεπικουρούντος και του πιο ψυχρού καιρού που μάζεψε τον κόσμο από τις πλατείες, φάνηκαν αισιόδοξα σημάδια ανάκαμψης στα εισιτήρια.
Βρείτε παρακάτω τις απαντήσεις των υπόλοιπων γραφείων διανομής:
Tanweer
Feelgood Entertainment
Tulip Entertainment
Weird Wave
Cinobo
AMA Films
Filmtrade
Rosebud.21
One from the Heart
Carousel Films
New Star Art Films
Δαναός Films
