Οδηγός επιβίωσης για το 63ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης

Χωρίς τα περσινά υγειονομικά μέτρα κατά του κορονοϊού, όλα δείχνουν ότι το φετινό 63ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (3-13/11) θα επιστρέψει σιγά σιγά στα προ-πανδημικά δεδομένα του. Διεθνείς καλεσμένοι, όπως η Σαρλότ Γκενσμπούρ που πρωταγωνιστεί στους "Νυχτερινούς Επισκέπτες" (Μίκαελ Χερς) και ο Φατίχ Ακίν ("Το Χρυσάφι του Ρήνου"), μεγάλα αφιερώματα και μια λουσάτη έναρξη με το οσκαρικό φαβορί "Fabelmans" του Στίβεν Σπίλμπεργκ δίνουν τον τόνο στον αγαπημένο κινηματογραφικό θεσμό, ο οποίος είναι έτοιμος να φιλοξενήσει σινεφίλ από όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Φυσικά, διατηρείται για ακόμα μία χρονιά η διαδικτυακή πλατφόρμα του φεστιβάλ (https://online.filmfestival.gr), έτσι ώστε όσοι κατοικούν στη χώρα να μπορούν να απολαύσουν σημαντικό μέρος του προγράμματος από το σπίτι. Και επειδή εκείνο απαρτίζεται από σχεδόν 200 ταινίες, ακολουθεί ένας κατατοπιστικός οδηγός επιβίωσης για να μη "χαωθείτε"…

Στο χορό των πρωτάρηδων

Ταλέντα που αφήνουν υποσχέσεις για το μέλλον "συνωστίζονται" στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα του φεστιβάλ, το οποίο αποτελείται από 11 συνολικά ταινίες. Ξεχωρίζουν θεματικά οι ταινίες των σκηνοθετριών της ενότητας, όπως το "Blue Jean" της Τζόρτζια Όκλεϊ, όπου το αδιέξοδο μιας ομοφυλόφιλης γυναίκας διασταυρώνεται με τη θατσερική καταπίεση της Αγγλίας των 80s. Queer ανησυχίες διατρέχουν επίσης το "Λύκοι και Σκυλιά" (Κλαούντια Βαρεχάο), όπου ένα κορίτσι αρχίζει να αμφισβητεί τους κανόνες του κόσμου μέσα από τις απελευθερωμένες φιλίες της. Από την άλλη, στη "Βροντή" της Κάρμεν Ζακιέ, μια 17χρονη καλόγρια νιώθει την πίστη της να κλονίζεται, όταν εξαιτίας του μυστηριώδους θανάτου της αδερφής της επανενώνεται με τους φίλους της. Επιπλέον, η Βαλεντίνα Μορέλ γνέφει στο "Έχω Ηλεκτρισμένα Όνειρα" ένα αλλιώτικο δράμα για τη σχέση μιας κόρης με τον πατέρα της, μέσα από τα βιώματα ενός κοριτσιού που μετακομίζει με τον αποξενωμένο γονιό της.

Σαφώς δεν ξεχνάμε τις δυο ελληνικές συμμετοχές του τμήματος: Καταρχάς έχουμε το "Ησυχία 6-9" του Χρήστου Πασσαλή, ένα love story φαντασίας με τον ίδιο και την Αγγελική Παπούλια το οποίο έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι (ο πολύπειρος ηθοποιός είχε αποδείξει ήδη το ταλέντο του πίσω από την κάμερα, συν-σκηνοθετώντας με τον Σύλλα Τζουμέρκα το τολμηρό υβριδικό ντοκιμαντέρ "Η Πόλη και η Πόλη") και έπειτα τη Μαρία Ντούζα ("Το Δέντρο και η Κούνια"), η οποία επιστρέφει στη μυθοπλασία ύστερα από εννέα χρόνια με το "Άκουσέ με", ένα δράμα απότομης ενηλικίωσης που αφορά μια κωφή έφηβο (η ταλαντούχα Ευθαλία Παπακώστα) που επιστρέφει στο πατρικό της.

Το νέο ελληνικό σινεμά

Παραδοσιακή πλατφόρμα από την οποία ξεπηδούν φρέσκες κινηματογραφικές ματιές, το φεστιβάλ φέτος, εκτός των δύο προαναφερθέντων φιλμ, επιλέγει ακόμα τέσσερα ντεμπούτα που μοιράζει στα υπόλοιπα διεθνή διαγωνιστικά τμήματά του. Στην ενότητα "Meet the Neighbors" η Ασημίνα Προέδρου συνδυάζει το πολιτικό δράμα με μια ιστορία γυναικείας χειραφέτησης στο γυρισμένο στα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία "Πίσω από τις Θημωνιές", ενώ ο Σπύρος Ιακωβίδης δοκιμάζεται με τη μεταμοντέρνα γυρισμένη αλά "Office" δραμεντί "Black Stone", όπου μια υπερπροστατευτική μητέρα αναζητά απεγνωσμένα τον χαμένο γιο της. Ύστερα, στο τμήμα "Film Forward" κάνει πρεμιέρα μία από τις πιο πολυαναμενόμενες ταινίες του προγράμματος, τα "Μπάσταρδα" του Νίκου Πάστρα. Ένα φιλμ που διαπνέεται από ερωτισμό και νεανικότητα, καθώς επικεντρώνεται στα ρομαντικά και μη μπερδέματα που μοιράζονται πέντε αγόρια και πέντε κορίτσια σε ένα εξοχικό. Σε διαφορετικό μήκος κύματος, επιθετικά ρεαλιστικό προμηνύεται το "Με Αξιοπρέπεια" του Δημήτρη Κατσιμίρη, όπου τα μέλη μιας οικογένειας συγκρούονται όταν ένας από τους συγγενείς αρνείται να συνεχίσει να φροντίζει τον ηλικιωμένο πατέρα του.

Αγγελόπουλος για πάντα

Δέκα χρόνια μετά το μοιραίο ατύχημα που κόστισε τη ζωή στον κορυφαίο Έλληνα σκηνοθέτη, το φεστιβάλ τιμά πολλαπλά τη μνήμη του. Με σημείο αναφοράς το αριστουργηματικό ντεμπούτο του Θόδωρου Αγγελόπουλου "Αναπαράσταση" (1970), που θα παρουσιαστεί σε μια καθολικά προσβάσιμη προβολή, στήνεται ένα αφιέρωμα στο έργο του δημιουργού. Στο πλαίσιό του προβάλλεται το ντοκιμαντέρ "Θόδωρος Αγγελόπουλος - Νίκος Παναγιωτόπουλος: Ο Καθένας και η Μουσική του" (Αντώνης Κόκκινος & Γιάννης Σολδάτος), όπου οι δύο σκηνοθέτες συνομιλούν για το σινεμά της δεκαετίας του ’80. Παράλληλα, φιλοξενείται η έκθεση του Νίκου Νικολόπουλου "Η "Θάλασσα” στο Λιμάνι", η οποία απαρτίζεται από τις φωτογραφίες που τράβηξε ο ίδιος ως φωτογράφος πλατό στην ταινία "Η Άλλη Θάλασσα", στα γυρίσματα της οποίας έχασε τη ζωή του ο Αγγελόπουλος. Άλλη μία έκθεση, με τίτλο "Αναπαράσταση (Anaparastasi): Reconstruction, Reenactment, Reconstitution", εμπνέεται από την πρώτη ταινία του σκηνοθέτη και εξερευνά "τις διαφορετικές παραλλαγές και αποδόσεις της έννοιας: την ανασύσταση, την αναθέσπιση και την ανακατασκευή".

Αφιερώματα, αφιερώματα, αφιερώματα

Εκτός από τον Αγγελόπουλο, το φετινό πρόγραμμα βρίθει αφιερωμάτων σε ξεχωριστούς δημιουργούς, όπως ο ιδιοσυγκρασιακός Πίτερ Στρίκλαντ, ο οποίος με τις ταινίες του έχει αναθερμάνει το ενδιαφέρον στα "πειραγμένα" φιλμ είδους, με τα περισσότερα να φλερτάρουν με τον τρόμο, όπως το πιο πρόσφατο "Flux Gourmet", όπου η υψηλή γαστρονομία συναντά το αιματηρό gore. Ακολουθεί το spotlight στον Πίτερ Μπρουκ, μια θρυλική προσωπικότητα του βρετανικού θεάτρου που όμως έχει παραδώσει μερικά εξαιρετικά φιλμ, με διασημότερο ίσως τον άψογο "Άρχοντα των Μυγών" (1963). Από το παρελθόν έρχεται ένα ακόμα αφιέρωμα, must για κάθε σινεφίλ που αγαπά τους ανεξερεύνητους σκηνοθέτες. Ο λόγος για το θρύλο του γιουγκοσλαβικού σινεμά και άρρηκτα συνδεδεμένο με το Μαύρο Κύμα δημιουργό Αλεξάνταρ Πέτροβιτς. Πολύ πριν ο Εμίρ Κουστουρίτσα μας εξοικειώσει με τη λαϊκή ομορφιά και τις αντιφάσεις της Γιουγκοσλαβίας, ο Πέτροβιτς υπέγραφε το παθιασμένο "Συνάντησα και Ευτυχισμένους Τσιγγάνους" (1967), έχοντας προηγουμένως γυρίσει το κατάμαυρο "Τρία" (1965).

Εξίσου "άγνωστες", όμως, είναι και δύο Ελληνίδες σκηνοθέτριες τις οποίες τιμά το φεστιβάλ, προβάλλοντας το έργο τους. Πρόκειται για την πρώτη σκηνοθέτρια στην ιστορία του ελληνικού σινεμά, τη Μαρία Πλυτά, και τη Μαρία Γαβαλά, μια νεότερη δημιουργό και παράλληλα θεωρητικό του κινηματογράφου και πεζογράφο. Τέλος, φέτος έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε στη μεγάλη οθόνη τις μικρού μήκους δύο εκ των καλύτερων σκηνοθετών του μέσου, του Αυστριακού Πέτερ Τσερκάσκι και της Αμερικανίδας Ιβ Χέλερ, οι οποίοι διαφέρουν σε στιλ, αλλά ανταγωνίζονται σε πρωτοτυπία. Ο Τσερκάσκι χρησιμοποιεί χειροποίητα μέσα και κυρίως found footage υλικό για τις avant-garde ταινίες του, οι οποίες συχνά "επιτίθενται" στις αισθήσεις μέσω της έντονης χρήσης των στρόμπο φλας φώτων. Όσοι έχουν ευαισθησία σε τέτοιου είδους φώτα ή ιστορικό επιληψίας, καλό θα ήταν να προσέχουν στις εν λόγω προβολές. Με τη σειρά της, η Χέλερ πειραματίζεται επίσης με υπάρχον κινηματογραφικό υλικό, το οποίο ανά στιγμές σμίγει με πλάνα του εαυτού της, σε μια απόπειρα να διευρύνει τα όρια του σινεμά. Τέλος, πολύ σημαντική η πρωτοβουλία του φεστιβάλ να παρουσιάσει ένα αφιέρωμα στο σινεμά των αυτοχθόνων. Από την Αυστραλία μέχρι τη Φινλανδία και τον Καναδά, η ενότητα αποτελείται από ταινίες που σπανίως βρίσκουν το δρόμο τους για τις σκοτεινές αίθουσες, όπως το "Χερόνιμα" (Ραούλ Αλμπέρτο Τόσο), όπου ένας Μαπούτσε κοντράρεται με τη ρατσιστική πολιτική των λευκών της Παταγονίας, ή το νεοζηλανδικό "Νάτι" (Μπάρι Μπάρκλι), όπου ένας γιατρός επισκέπτεται ένα χωριό Μαορί και έρχεται αντιμέτωπος με το τραυματικό αποικιοκρατικό παρελθόν της περιοχής.

Όλοι ξέρουμε ότι φεστιβάλ χωρίς τα πριν και τα μετά των προβολών είναι πάντα μισό φεστιβάλ. Δείτε τις επιλογές μας για να απολαύσετε την πόλη στα καλύτερά της.