Ο Χρήστος Μασσαλάς, η Έλσα Λεκάκου και το θεαματικό "Broadway"

Το "α" συνάντησε το σκηνοθέτη Χρήστο Μασσαλά και την ηθοποιό Έλσα Λεκάκου, τους ανθρώπους δηλαδή πίσω από το "Broadway", την εντυπωσιακή ελληνική ταινία στην οποία η συνοχή ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας χορευτών – πορτοφολάδων που έχει ως ορμητήριο ένα εγκαταλελειμμένο αθηναϊκό θέατρο, αρχίζει να καταρρέει εξαιτίας της άφιξης ενός νέου προσώπου.

Πώς νιώθετε τώρα που η ταινία βγαίνει στις αίθουσες;
Έλσα Λεκάκου: Ανυπομονώ πολύ να δω ποια θα είναι η υποδοχή της από το κοινό. Επειδή υπήρξα κομμάτι της αδυνατώ να τη δω σα θεατής γιατί γνωρίζω τι θα συμβεί, πού υπάρχουν ανατροπές, οπότε για εμένα δεν υπάρχουν εκπλήξεις. Επομένως έχω μεγάλη περιέργεια να δω τι επίδραση θα έχει στον κόσμο.
Χρήστος Μασσαλάς: Επειδή το "Broadway" υπάρχει με εκατομμύρια διαφορετικούς τρόπους στο μυαλό μου, αφού τη δουλεύαμε κιόλας επί ένα χρόνο στο μοντάζ, εκείνο που με ενδιαφέρει πρωτίστως είναι η αντίδραση του ελληνικού κοινού. Έχω πάρει μια γεύση από το εξωτερικό, όπου η ταινία ήδη κυκλοφόρησε, οπότε έχω βγάλει κάποια αρχικά συμπεράσματα. Για παράδειγμα, είναι ξεκάθαρο πως καταφέρνει να αφήσει ένα αποτύπωμα σε ορισμένους θεατές, κάτι που χωρίς να μπορώ να το αξιολογήσω ακριβώς, είναι για μένα πολύ σημαντικό. Κατ’ επέκταση, προσπαθώ κι ο ίδιος να παίρνω αποστάσεις από αυτήν, ώστε να μπορώ να την αξιολογώ διαφορετικά και να την προσεγγίζω από καινούρια σκοπιά.

Η Γαλλία ήταν η πρώτη χώρα όπου παίχτηκε το "Broadway" κι ομολογώ ότι, επειδή έτυχε να το δω εκεί τότε, οι αρνητικές κριτικές που διάβαζα μου είχαν φανεί υπερβολικές. Αλήθεια, τις κοιτάζετε ποτέ;
Χ.Μ.: Όσον αφορά τους Γάλλους, μου είχε φανεί ενδιαφέρον το ότι υπήρξαν κριτικές οι οποίες έθιγαν τα ίδια ακριβώς πράγματα, αλλά κατέληγαν σε αντίθετα συμπεράσματα. Μπορεί, δηλαδή, κάπου να αναφερόταν ως υπερβολική η χρήση της μουσικής και το συγκεκριμένο στοιχείο αλλού να εκθειαζόταν και αλλού να κατηγορούταν ως κάτι πομπώδες.
Τώρα, γενικότερα για τις κριτικές, είχα πει στον εαυτό μου πως δε θα διαβάσω καμία για το "Broadway". Αλλά άρχισαν φίλοι να μου στείλουν κάποιες, ε, έτσι μπήκα στο "τρυπάκι". Φυσικά, δεν εννοώ πως κάθομαι και διαβάζω ό,τι γράφεται. Όμως, συχνά με βοηθούν να καταλάβω πως το βλέπει κάποιος απ' εξω.
Ε.Λ.: Εγώ ομολογώ πως αποφεύγω να τις διαβάζω. Βέβαια, ο ρόλος μου δεν είναι ίδιος με του Χρήστου. Ως σκηνοθέτης είναι αναπόφευκτο να βρεθείς στο επίκεντρο ενός τέτοιου είδους σχολιασμού. Έπειτα, νομίζω πως μπαίνεις σε επικίνδυνο μονοπάτι αν ξεκινάς να αναζητάς κριτικές για τον εαυτό σου. Είτε ψάχνεις να βρεις το κείμενο που σε εκθειάζει είτε εκείνο που σε επικρίνει, νιώθω πως μιλάμε για τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Θα ήθελα να αναφέρω και κάτι λίγο πέρα από όλα αυτά. Προηγουμένως ο Χρήστος μίλησε για το αποτύπωμα που αφήνει η ταινία. Μπορώ να το επιβεβαιώσω, διότι το κατάφερε σε όλους όσους συμμετείχαμε στο καστ της. Αλλά το ένιωσα και όταν την είδα σε ένα φεστιβάλ στο Βέλγιο. Κατά τη διάρκεια της προβολής άλλαξε όλη η ατμόσφαιρα της αίθουσας, ήταν χειροπιαστή η αίσθηση πως αυτό που συμβαίνει είναι συλλογικό κι η εμπειρία μου έμεινε αξέχαστη.

Πάντως, Έλσα, η αλήθεια είναι πως κοιτώντας την έως τώρα καριέρα σου, συμμετέχεις σε ανόμοιες μεταξύ τους παραγωγές, κάτι σπάνιο αν σκεφτούμε πως ουσιαστικά τώρα ξεκινάς.
Ε.Λ.: Στις πρώτες συζητήσεις μας με το Χρήστο, μου είχε δώσει μονάχα τη ραχοκοκαλιά της ταινίας. Το σενάριο, όλοι οι ηθοποιοί, το πήραμε πολύ καιρό αφού είχαμε ξεκινήσει τις πρόβες. Στις οποίες, κιόλας, δεν παίζαμε σκηνές του "Broadway", αλλά άλλες που έγραφε ο Χρήστος για την εκάστοτε συνάντηση. Ακούγεται παράξενο, αλλά η συγκεκριμένη διαδικασία μας βοήθησε στο να αποκτήσουμε μια τριβή μεταξύ μας, να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα και μια οικειότητα που ήταν έτοιμη όταν πια, αργότερα, διαβάσαμε το σενάριο. Ήταν κάτι σπάνιο, ακόμα περισσότερο εάν λάβουμε υπόψη πως όλοι υπήρξαν σταθερά διαθέσιμοι για το σχεδόν ενάμιση χρόνο που αφιερώσαμε στις πρόβες μας.
Χ.Μ.: Ήταν ένα μεγάλο διάστημα όπου κάναμε πράγματα μαζί για να δεθούμε, εκτός των προβών εννοώ. Μέχρι και για μπάσκετ πηγαίναμε!
Ε.Λ.: Εξίσου σημαντικό είναι ο χρόνος που περνάς με τους ηθοποιούς να είναι ποιοτικός. Δηλαδή, το να κάνεις τυπικές πρόβες όπου ο καθένας λέει τα λόγια του, δεν έχει ιδιαίτερο νόημα. Κάτι τέτοιο σκοτώνει τις δυναμικές που οργανικά μπορούν να προκύψουν μέσα από αυτές. Η τεχνική που ακολουθήσαμε στο "Broadway" είχε ως αποτέλεσμα να μας ενώσει και να μας φέρει σε μια κοινή λογική, άρα να συμπεριφερόμαστε ως ένα σώμα στα γυρίσματα. Ας μη ξεχνάμε πως η υποκριτική και η τέχνη γενικότερα βασίζονται σε μια σύμβαση που κάνουμε μεταξύ μας και με το κοινό.

Σίγουρα, αλλά ακόμη η ηρωίδα που ενσαρκώνεις "κουβαλά" όλη την ταινία, έτσι φαντάζομαι πως εξαρτιούνταν πολλά από το πώς θα προσέγγιζες το ρόλο.
Ε.Λ.: Κοίτα αυτό συνίσταται από ένα ψηφιδωτό πραγμάτων. Εκτός από όσα ανέφερα προηγουμένως, πολύ βασική υπήρξε η επικοινωνία που είχα με το Χρήστο. Επιπλέον, η σύσταση της συγκεκριμένης ταινίας μου επέτρεπε να ικανοποιώ την τάση μου να σκέφτομαι ψυχαναλυτικά, κάτι που κάνω πολύ συχνά. Αναρωτιόμουν, για παράδειγμα, εάν ο χαρακτήρας μου ανήκει στο ναρκισσιστικό φάσμα τι μπορεί να σημαίνει για εκείνον; Από εκεί και πέρα, έχω πάντα στο νου αυτό που έχει πει ο Στανισλάφσκι για τους ανθρώπους. Ότι δηλαδή δεν είμαστε κάτι παραπάνω από το άθροισμα σχέσεων, κινήτρων, συνθηκών και διακυβευμάτων. Εάν υπήρχε κάποιος δίπλα σου αυτήν τη στιγμή δε θα του απηύθυνα το λόγο με τον ίδιο τρόπο, γιατί αυτόματα δημιουργείται μια άλλη χημεία μεταξύ μας. Παρόμοια λειτουργεί και η υποκριτική, διότι οποιαδήποτε ερμηνεία για να χτιστεί εξαρτάται και από το συμπαίκτη σου.

Κάτι που εκτιμώ στο "Broadway" είναι ότι πρόκειται για ένα ντεμπούτο που δε φοβάται να πάρει ρίσκα, να έχει φιλόδοξες ιδέες και να φέρεται με αμείωτη ορμή. Ταυτόχρονα, σαν το σινεμά να είναι ένα παιχνίδι, αλλά και να κρίνονται τα πάντα από όσα θα συμβούν στην ταινία.
Χ.Μ.: Αυτό συμβαίνει γιατί το "Broadway" είναι μια διασκεδαστική ταινία που φτιάχτηκε πάρα πολύ σοβαρά. (γέλια) Καθετί που υπάρχει σε αυτήν έχει περαστεί από κόσκινο προτού φτάσει εκεί. Μαζί με τους συνεργάτες μου κάναμε υπεράνθρωπες προσπάθειες για να τα καταφέρουμε. Αλλά, ξέρεις, από τη στιγμή που θα μπω στη διάθεση της δημιουργίας και ξεκινήσουν οι ιδέες, δε θα κοιτάξω πίσω, θα φτάσω ως το τέρμα. Πάντα, όμως, μεθοδικά και με προσοχή στη λεπτομέρεια. Γιατί, εν προκειμένω, είναι τα υλικά της ταινίας τέτοια ώστε, θεωρητικά, θα μπορούσες να κάνεις το οτιδήποτε. Στην πραγματικότητα, οφείλεις να αναγνωρίζεις τι ταιριάζει καλύτερα για να κάνεις τις αντίστοιχες προσθήκες.

Μιλώντας για λεπτομέρεια, μία που με συγκίνησε μάλλον λόγω παιδικών αναμνήσεων, είναι εκείνο το βραχιολάκι από καπάκια αναψυκτικών. Δεν προσφέρει κάτι ουσιώδες δραματουργικά, αλλά συνεισφέρει στην αύρα των χαρακτήρων.
Ε.Λ.: Ενδιαφέρον που το λες γιατί κι εγώ ταυτίστηκα με αυτό, μάλιστα είναι από τα αντικείμενα που κράτησα από την ταινία. Ίσως να είναι κάτι οικείο για όσους έχουμε περάσει τα 25.

Πολύ πιθανό! Επιπλέον, είναι από τα πράγματα που δημιουργούν την αίσθηση πως η ταινία είναι "άχρονη". Η ιστορία θα μπορούσε να διαδραματίζεται σήμερα αλλά και πριν από είκοσι χρόνια.
Χ.Μ.: Χαίρομαι που το πρόσεξες, ήταν κάτι που δουλεύτηκε πολύ συνειδητά και ήταν μεταξύ των προτεραιοτήτων μου.

Όπως αμφιβάλλω ότι είναι τυχαίες οι διάσπαρτες '90s αναφορές. Μιλάω χαρακτηριστικά για τις εμφανίσεις των Λάκη Γαβαλά και Χρήστο Πολίτη, αλλά και για στοιχεία πιο διακριτικά, σαν τη σκισμένη αφίσα της Αλίκης Βουγιουκλάκη μέσα στο θέατρο.
Χ.Μ.: Είναι απόρροια των προσωπικών εμπειριών μου, γιατί εκείνη τη δεκαετία μεγάλωσα. Σκέψου πως η "Λάμψη" ξεκίνησε όταν ήμουν τεσσάρων. Έτσι, η εικόνα του Χρήστου Πολίτη είναι συνδεδεμένη με τις αναμνήσεις μου. Όσο για τη Βιουγιουκλάκη, η απώλειά της μου είχε αφήσει έντονη εντύπωση διότι ήταν το πρώτο είδωλο που είδα να χάνεται. Η επαφή μου με την ελληνική ποπ κουλτούρα γεννήθηκε κάπως έτσι και ήθελα ψήγματά της να υπάρχουν στην ταινία. Η Βιουγιουκλάκη, κιόλας, έπαιζε στο Μπρόντγουαιη, οπότε ταίριαζε οργανικά.

Αλήθεια, πώς προέκυψε να βασίσεις την ταινία στο θέατρο Μπρόντγουαιη;
Χ.Μ.: Πριν πολλά χρόνια, όταν ακόμα το σενάριο βρισκόταν σε εντελώς πρώιμο στάδιο, το μόνο που ήξερα ήταν πως θέλω να γυρίσω μια ταινία με μια συμμορία που κάνει παραστάσεις δρόμου για να κλέψει πορτοφόλια. Στην πορεία σκέφτηκα ότι χρειάζονται ένα μέρος για μένουν μαζί σαν ένα κοινόβιο. Έτσι, ξεκίνησα να αναζητώ χώρους που να ταίριαζαν σε αυτήν την ιδέα. Κάποια στιγμή, λοιπόν, συζητώντας με την εικαστικό και αρχιτέκτονα Σοφία Ντώνα, μου πρότεινε το θέατρο. Δεν το είχα επισκεφτεί ποτέ ξανά και ενθουσιάστηκα όταν το είδα. Το ότι δε είχε και το συγκεκριμένο όνομα το θεώρησα σημαδιακό! Από εκείνη τη στιγμή όλα ξεκλείδωσαν, γιατί συνειδητοποίησα ότι εκεί μέσα μπορώ να φτιάξω έναν ολόκληρο κόσμο με μια ολόδική του γεωγραφία.

Ο Γκαμπριέλ Γιαρέντ πώς μπήκε στην εξίσωση;
Χ.Μ.: Επειδή από μικρός η μουσική που άκουγα ήταν κατεξοχήν soundtracks, ανέκαθεν η μουσική του Γιαρέντ μου άρεσε τρομερά. Έτσι, αναπόφευκτα, με είχε απασχολήσει ο ρόλος που θα είχε η μουσική στις ταινίες μου και όσον αφορά το "Broadway" δεν υπήρχε αμφιβολία πως θα γραφόταν ένα score. Δεν έβρισκα, όμως, το συνθέτη ο οποίος να μπορούσε να μετουσιώσει αυτό που "άκουγα" στο μυαλό μου. Κι επειδή ο Γιαρέντ είναι από τους αγαπημένους μου, είπα γιατί όχι, ας δοκιμάσω να τον προσεγγίσω. Και χάρη στις προσπάθειες της παραγωγού μου, Αμάντας Λιβανού, τα καταφέραμε. Ο Γιαρέντ με κάλεσε στο Παρίσι και όπως μπορείς να φανταστείς η συγκίνηση ήταν μεγάλη. Από εκεί και έπειτα, ήθελε κι εκείνος η συνεργασία να γίνει επί ίσοις όροις. Το ακόμα πιο όμορφο όταν καταφέρνεις να δουλεύεις με έναν άνθρωπο που θαυμάζεις τόσο, είναι να προκύπτει μια αμοιβαία σύνδεση, κάτι που συνέβη και με έκανε πολύ χαρούμενο.

Όχι δίχως αιτία, αλλά ένας χαρακτηρισμός που συνοδεύει το σκηνοθετικό ύφος σου, Χρήστο, είναι η λέξη "αλμοδοβαρικό". Συμφωνείς;
Χ.Μ.: Εννοείται πως ο Αλμοδόβαρ είναι ένας σκηνοθέτης που θαυμάζω και μου αρέσουν πολύ τα φιλμ του. Αλλά για να είμαι ειλικρινής δεν είμαι σίγουρος πως θα γίνονταν τόσες συνδέσεις εάν δεν υπήρχε στην ταινία ο χαρακτήρας της Μπάρμπαρα (σ.σ.: Φοίβος Παπαδόπουλος). Το έχει πει και ο ίδιος ο Αλμοδόβαρ, εάν πάρεις μια οποιαδήποτε ταινία με οποιαδήποτε ιστορία και στο επίκεντρό της βάλεις μια ντραγκ κουίν, αλλάζουν όλα. Το αφήγημά σου, τότε, αποκτά νέες περιπλοκότητες και βάθη.
Από την άλλη, κατανοώ την ανάγκη να κατηγοριοποιούμε όσα βλέπουμε. Και ο Αλμοδόβαρ όταν ξεκινούσε, στις κριτικές έλεγαν πως είναι ο "Ισπανός θερμόαιμος Φασμπίντερ", παρόλο που οι ταινίες τους μοιράζονται λίγα κοινά μεταξύ τους. Μπορεί εγώ στο κεφάλι μου να είχα μεταξύ άλλων ως ξεκάθαρη επιρροή τον Χίτσκοκ, αλλά επειδή το "Broadway" βγαίνει σε έναν κόσμο όπου αυτός δε ζει αλλά υπάρχει ο Αλμοδόβαρ, να είναι λογικό η σύγκριση να γίνεται με εκείνον.
Σε κάθε περίπτωση, νομίζω ότι ένας σκηνοθέτης χρειάζεται να περάσουν δύο – τρεις ταινίες για να ξεκαθαρίσει το ύφος και το σύμπαν που θέλει να φτιάξει. Όπως αντίστοιχα, όταν είχε κυκλοφορήσει ο "Κυνόδοντας" όλοι έλεγαν πως θυμίζει Χάνεκε και Μπονιουέλ, αλλά σήμερα έχει καθιερωθεί το "λανθιμικό" στιλ.

Μιας και ανέφερες τις ντραγκ κουίνς, στην ταινία τους δίνεις μια σεκάνς που κλέβει την παράσταση…
Χ.Μ.: Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να υπάρχουν στο "Broadway". Τόσο, μάλιστα, ώστε όταν κάποιοι που διάβαζαν το σενάριο δεν αντιλαμβάνονταν τη χρήση της, εγώ επέμεινα να μη βγει. Έχει μεγάλη συμβολική δύναμη, γιατί εκείνη τη στιγμή γεννιέται μια συμμαχία από όλες τις εκφάνσεις θηλυκότητας που συνέρχεται συγκρουσιακά για να προστατέψει ένα μέλος της.

Ευχαριστούμε το βεστιάριο Costumier για την παραχώρηση του χώρου του για τις ανάγκες της φωτογράφισης.

Τα 5 αγαπημένα soundtracks του Χρήστου Μασσαλά:

- "Prelude" του Μπέρναρντ Χέρμαν ("Στη Σκιά των Τεσσάρων Γιγάντων")
- "Main Title" του Τζέρι Γκόλντσμιθ ("Βασικό Ένστικτο")
- "Crazy Tom" του Γκαμπριέλ Γιαρέντ ("Ο Ταλαντούχος Κύριος Ρίπλεϊ")
- "Thème Romantique" του Μορίς Ζαρ ("Μάτια Χωρίς Πρόσωπο")
- "Halloween" του Τζον Κάρπεντερ ("Η Νύχτα με τις Μάσκες")

Η Έλσα Λεκάκου επιλέγει τραγούδια που ακούει ως pep talk στο περπάτημα:

- "I Feel Love" της Ντόνα Σάμερ
- "Vogue" της Madonna
- "Can You Feel What I'm Saying?" της Μίνι Ρίπερτον
- "Heart of Glass" της Blondie
- "The One" της Κάιλι Μινόγκ