Έχοντας υπογράψει μικρού μήκους, ντοκιμαντέρ και δυο πειραματικής διάθεσης ταινίες μεγάλου μήκους ("Les Gouffres" του 2012 και "Le Dos Rouge" του 2014), ο Αντουάν Μπαρό έχει τώρα μπροστά στο φακό του την Βιρζινί Εφιρά ("Μπενεντέτα", "Αντίο Ηλίθιοι") και μια ιστορία περιπετειώδους διπλής ζωής: στην Ελβετία η Τζουντίτ ζει με τον Αμπντέλ, με τον οποίο μεγαλώνουν μαζί τη μικρή Νινόν, ενώ στο Παρίσι είναι παντρεμένη με ένα μουσικό, με τον οποίο έχει δυο γιους. Ως μεταφράστρια ταξιδεύει συχνά και έτσι μοιράζει κρυφά το χρόνο της ανάμεσα σε δυο χώρες και δυο οικογένειες, μέχρι που το πράγμα αρχίζει να βγαίνει σιγά σιγά εκτός ελέγχου.
Το "Μυστικό της Μαντλίν Κόλλινς" είναι η πρώτη σας συμβατική θα έλεγα ταινία.
Δεν το σχεδίασα έτσι. Μου αρέσει να αλλάζω στιλ και είδη, όπως και ως θεατής μου αρέσουν πολλών διαφορετικών ειδών ταινίες. Θρίλερ, χολιγουντιανές περιπέτειες, ερωτικές ιστορίες… Σε οδηγεί κάθε φορά το υλικό σου, αλλά η "…Μαντλίν Κόλλινς" θα μπορούσε να ήταν η πρώτη χρονολογικά ταινία μου, κάτι πολύ δύσκολο λόγω απαιτούμενου προϋπολογισμού. Δεν θα μπορούσα να είχα την Βιρζινί Εφιρά, οπότε πρέπει να ξεκινήσεις από πιο χαμηλά.
Λέμε συμβατική, αλλά η αρχική σκηνή κάθε άλλο παρά τυπική εισαγωγή είναι σε ένα ψυχολογικό θρίλερ που μέχρι τελευταία στιγμή κρατά πολλά στοιχεία της πλοκής κρυφά.
Η ταινία είναι σαν παζλ. Δυο βασικά κομμάτια του είναι η αρχική σεκάνς και ο τίτλος του φιλμ. Ήθελα να αναρωτιέται ο θεατής για αυτά τα δυο μυστηριώδη "στοιχεία" μέχρι να φτάσει στο φινάλε και να δέσουν όλα μεταξύ τους. Είναι μια τεχνική που νομίζω πως αν τη χρησιμοποιήσεις σωστά ιντριγκάρει τους σινεφίλ. Ήθελα η πρώτη εντύπωση του θεατή να είναι μια έκπληξη, να σοκάρει με έναν τρόπο… Γι’ αυτό και η σκηνή στο πολυκατάστημα είναι ελαφρά διαφορετικά γυρισμένη από την υπόλοιπη ταινία. Έχει ένα στιλιζάρισμα, κάτι το θεατρικό.
Μου έφερε στο νου το "Τουίν Πικς" του Ντέιβιντ Λιντς. Βλέπουμε κάτι ρεαλιστικό και ταυτόχρονα "πειραγμένο"…
Δεν μου αρέσει ξέρετε ο ξερός ρεαλισμός ή μάλλον δεν είναι για μένα ο ρεαλισμός. Μ’ αρέσει ο Κεν Λόουτς ή οι Νταρντέν, αλλά ως δημιουργός προτιμώ τον κινηματογραφικό ρεαλισμό από το… ρεαλιστικό ρεαλισμό. Νομίζω λοιπόν πως η αρχική σκηνή έχει κάτι τέτοιο. Κάτι αταίριαστο και μια λίγο απόκοσμη αίσθηση. Η πρόθεσή μου ήταν να δημιουργήσω μια έντονη ανάμνηση στο θεατή, την οποία θα κουβαλά καθ’ όλη τη θέαση της ταινίας.
Είστε στ’ αλήθεια θαρραλέος ως αφηγητής, γιατί δεν αποκαλύπτετε πολλά κατά την εξέλιξη της ιστορίας και δοκιμάζετε τις αντοχές του θεατή μέχρι να δει συμπληρωμένη τη γενική εικόνα. Θέλει αυτοπεποίθηση και τόλμη κάτι τέτοιο, γιατί και η ιστορία της Τζουντίτ δεν είναι μια συνηθισμένη, καθημερινή περίπτωση.
Πάντως δεν είμαι στην κανονική ζωή μου έτσι, μόνο ως σκηνοθέτης. Και πάλι φοβάμαι βέβαια, λέω "ωχ, αυτό δεν θα πείσει", αλλά δουλεύω πολύ καιρό το σενάριο και επιλέγω συνεργάτες οι οποίοι με εμπιστεύονται στο να ρισκάρουμε παρέα. Όταν δεις πως κάτι ριψοκίνδυνο το πιστεύουν οι ηθοποιοί και ο διευθυντής φωτογραφίας, νιώθεις μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Όταν σου εγκρίνει το σενάριο σου η Εφιρά και σου λέει "θέλω να το κάνω, είναι πολύ ενδιαφέρον", καταλαβαίνεις πως τουλάχιστον δεν είναι… για πέταμα.
Η Βιρζινί Εφιρά ήταν η πρώτη πρωταγωνιστική επιλογή σας;
Νομίζω πως δεν θα μπορούσε να το παίξει άλλη. Επενδύω πολλά στους ηθοποιούς γιατί είναι πλάσματα που με γοητεύουν. Δεν έχω σπουδάσει σε κινηματογραφική σχολή και ό,τι έχω μάθει το έμαθα ως θεατής. Από μικρός λοιπόν μου φαινόταν κάτι μαγικό το να είσαι ηθοποιός, οπότε εξαρτώ πολλά από τους ηθοποιούς με τους οποίους συνεργάζομαι. Η Βιρζινί τώρα είναι μια σπουδαία ερμηνεύτρια. Πολύ έξυπνη, συνεργάσιμη, αλλά βρήκα σημαντικό για την ταινία αυτή τη φωτογένεια, τη λάμψη που έχει. Μου φάνηκε ενδιαφέρουσα ως αντίθεση με το σκοτεινό χαρακτήρα τον οποίο υποδύεται, ενώ του δίνει και μια επιπλέον διάσταση πειθούς, μια αυθεντικότητα την οποία δεν θα προσέδιδε μια πιο συνηθισμένη γυναικεία παρουσία.
Θα σας φέρω ένα παράδειγμα με το "Κράμερ Εναντίον Κράμερ", ένα οικογενειακό δράμα το οποίο θεωρώ αριστούργημα. Εκεί η Μέριλ Στριπ παίζει ένα δύσκολο να αποδεχθείς ως θεατής ρόλο, μια γυναίκα που μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί εγωίστρια, σαδίστρια, μια φρικτή μητέρα. Η φωτεινή παρουσία της Στριπ, όμως, δίνει ένα επιπλέον άλλοθι στο χαρακτήρα της και ο θεατής ψάχνει ασυνείδητα πιο βαθιά για επιπλέον κίνητρα στη συμπεριφορά της. "Αφού το έκανε η Μέριλ Στριπ" λέει, "δεν μπορεί να είναι τόσο αποτρόπαιο". Κάτι ανάλογο ήθελα να γίνει με την Βιρζινί στην ταινία.
Άρα έχουμε να κάνουμε μ’ ένα οικογενειακό δράμα κι όχι μ’ ένα θρίλερ;
Είναι θρίλερ ή μάλλον γίνεται θρίλερ γιατί η ηρωίδα παγιδεύεται όλο και πιο πολύ στα ψέματά της και τα ψέματα δημιουργούν φόβο. Την ταινία την ξεκίνησα όμως ως οικογενειακό δράμα. Είχα στο νου μου το "Ποιος Φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ;", τη "Λυσσασμένη Γάτα", τέτοιου τύπου χολιγουντιανά δράματα. Αλλά εξελίχτηκε ελαφρώς διαφορετικά και ακόμα και στο μοντάζ είδα πως το φιλμ ζήταγε μόνο του έναν πιο σφιχτό, πιο έντονο αφηγηματικό ρυθμό απ’ αυτόν του τυπικού δράματος. Με τον μοντέρ πετάξαμε πολλές μεταβατικές σκηνές, πολλές "ανάσες" που λέμε, γιατί δεν χρειάζονταν τελικά. Έπρεπε να είμαστε πιο κοφτοί, πιο συγκεντρωμένοι αφηγηματικά.
Αυτή η ταχύτητα αντανακλά και την ταχύτητα με την οποία κινείται διαρκώς η Τζουντίτ. Ανάμεσα σε χώρες, σε οικογένειες, ακόμα και σε γλώσσες, μιας και είναι μεταφράστρια. Αυτό δεν είναι ένα στοιχείο που οδηγεί στη σύγχρονη απώλεια ταυτότητας;
Μπορεί και στην εύρεση ταυτότητας. Η ταυτότητα είναι όντως ένα θέμα που μ’ ενδιαφέρει ιδιαίτερα. Μικρός ήθελα να γίνω ηθοποιός γιατί με γοήτευε η έννοια της μεταμφίεσης και γενικά της αλλαγής μιας πραγματικότητας που δεν είναι η επιθυμητή. Το ψέμα λοιπόν μπορεί να είναι δεσμευτικό και τραυματικό, να σε εγκλωβίζει στο φόβο, αλλά και μπορεί να είναι και απελευθερωτικό ταυτόχρονα. Μπορεί να γεννήσει δυνατότητες, ευκαιρίες. Μια ζωή την έχουμε κι ας την εκμεταλλευτούμε στο έπακρο. Με τις πολλαπλές ταυτότητες νομίζεις πως ζεις πολλές ζωές κι αυτό, ως απελευθέρωση με πιθανότατα υψηλό τίμημα, με ενδιαφέρει πολύ.
