«Zola»
Τον τελευταίο χρόνο συνέβη κάτι πρωτόγνωρο στα κινηματογραφικά χρονικά· ο Χρυσός Φοίνικας, το Χρυσό Λιοντάρι και η Χρυσή Άρκτος, δηλαδή οι τρεις σημαντικότερες διεθνείς φεστιβαλικές διακρίσεις, απονεμήθηκαν σε διαφορετικές γυναίκες δημιουργούς. Κατά σειρά, η Ζουλιά Ντικουρνό ("Titane"), η Οντρέ Ντιγουάν ("Το Γεγονός") και πρόσφατα η Κλάρα Σιμόν ("Alcarras"), έγραψαν ιστορία κρατώντας τα βραβεία που εδώ και δεκαετίες δίνονταν στους άντρες συναδέλφους τους, μετρώντας παρά ελάχιστες εξαιρέσεις. Χαρακτηριστικά, η Ντικουρνό έγινε μόλις η δεύτερη σκηνοθέτρια που "κατακτά" τις Κάνες, η Ντιγουάν η έκτη που επικρατεί στη Βενετία και η Σιμόν η έβδομη στο Βερολίνο.
Φυσικά, το παραπάνω φαινόμενο δε συνέβη γιατί… ξαφνικά οι σκηνοθέτριες άρχισαν να κάνουν σπουδαίο σινεμά. Όπως έχουμε αναφέρει συχνά στο "α", είτε στο μεγάλο σχετικό αφιέρωμά μας είτε επισημαίνοντας αγαπημένα αλλά παραγνωρισμένα φιλμ, ο κινηματογράφος δίχως τις δημιουργούς του δεν είναι τίποτα. Και πλέον η δουλειά τους μπορεί να αναγνωρίζεται εγκαίρως, ωστόσο, τα περιθώρια για επιπλέον πρόοδο είναι τεράστια.
Οι σκηνοθέτριες που ακολουθούν, όλες τους εν δράσει τα τελευταία 15 χρόνια και με λίγους τίτλους στο ενεργητικό τους, ταινία τη ταινία αλλάζουν καθοριστικά τον τρόπο που βλέπουμε σινεμά μέσω φρέσκων οπτικών και αφηγήσεων που καινοτομούν ανανεώνοντας ενίοτε ολόκληρα είδη. Επιλέξαμε και παρουσιάζουμε αλφαβητικά τις παρακάτω 16 δημιουργούς, διότι χάρη στην κινηματογραφική φαντασία τους πιστεύουμε πως θα καθορίσουν το μέλλον της μεγάλης οθόνης. Ορισμένες, εξάλλου, το κάνουν ήδη.
Αλίτσε Ρορβάκερ
Τρεις στις τρεις παρουσίες στο διαγωνιστικό του φεστιβάλ των Κανών μετρά η Αλίτσε Ρορβάκερ από την Τοσκάνη, στοιχείο ενδεικτικό όχι μόνο του ταλέντου της, αλλά και των ξεχωριστών κινηματογραφικών κόσμων που κατασκευάζει στις ταινίες της ("Corpo Celeste", "Τα Θαύματα", "Ευτυχισμένος Λάζαρος"). Τα σενάρια της Ρορβάκερ δεν έχουν να ζηλέψουν πολλά από τα αλληγορικά παραμύθια, μιας και χαρακτηρίζονται από ποιητικό λυρισμό και διάσπαρτους συμβολισμούς. Παρόν και παρελθόν που ανακατεύονται, διάθεση μεταφυσική και μαγικός ρεαλισμός, είναι μερικά από τα συστατικά που δίνουν διαστάσεις μύθου στην έως τώρα φιλμογραφία της Ιταλίδας. Κάτι που περιμένουμε να ενταθεί στο επόμενο φιλμ της, "La Chimera", το οποίο αφορά αρχαιοκάπηλους τυμβωρύχους(!) που βεβήλωναν τους τάφους των Ετρούσκων. Consider us intrigued…
Γιανίκζα Μπράβο
Το "Zola" ήταν ένα από τα πιο συζητημένα φιλμ του 2020. Δε θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού η ταινία βασίζεται σε ένα από τα διασημότερα Twitter threads όλων των εποχών, το οποίο μνημόνευσε ο δημοσιογράφος του Rolling Stone Ντέιβιντ Κούσνερ στο άρθρο "’Zola Tells All: The Real Story Behind the Greatest Stripper Saga Ever Tweeted’". Η υπόθεση απλούστατη: μια στρίπερ ταξιδεύει με συνάδελφό της στη Φλόριντα ώστε να κερδίσει λεφτά, αλλά όλα -μα όλα- πάνε κατά διαόλου. Η ενεργητικότητα με την οποία η Γιανίκζα Μπράβο αφηγείται την ιστορία, σε συνδυασμό με το θαυμάσιο στιλιζάρισμα (που βέβαια "καβαλά" ενίοτε την ουσία), έδωσαν μια ακαταμάχητη φρεσκάδα στο "Zola" που μας κάνει να ανυπομονούμε για τα μελλοντικά δείγματα δουλειάς της. Εντός ή εκτός των social media.
Γκρέτα Γκέργουιγκ
Εάν υπάρχει κάποιος που σταθερά μεταστρέφει το εμπορικό arthouse σινεμά, αυτή είναι η Γκρέτα Γκέργουιγκ. Από πρόσωπο της indie Αμερικής και του mumblecore ("Frances Ha"), το ότι έφτασε να διεκδικεί Όσκαρ διασκευάζοντας κλασική λογοτεχνία ("Μικρές Κυρίες") δεν είναι κάτι που συμβαίνει αυτονόητα. Η Γκέργουιγκ αρέσκεται στο να σκιαγραφεί τις ψυχοσυνθέσεις ηρωίδων που τολμούν να πληγωθούν για να προχωρήσουν τις ζωές τους, δίχως να κάνουν εύκολους συνδυασμούς. Και παράλληλα, η σκηνοθέτρια παραδίδει ανθρωποκεντρικό, τρυφερό σινεμά που σπάνια συναντάται σήμερα.
Έμα Σέλιγκμαν
Ένα από τα καλύτερα ντεμπούτα των τελευταίων ετών, ανήκει στην 26χρονη Έμα Σέλιγκμαν. Το "Shiva Baby", το οποίο αφορά μια φοιτήτρια η οποία απροσδόκητα συναντά τον sugar daddy της σε μια κηδεία όπου βρίσκεται με τους γονείς της. Στα χέρια της Σέλιγκμαν η σεξουαλική ένταση αναμειγνύεται με τον αγνό τρόμο, η ψυχολογική καταπίεση γονιών και μη μεταμορφώνεται σε πλίνθο που ισοπεδώνει το στέρνο, οι διάλογοι εκφέρονται με διαπεραστική ενέργεια και έτσι, η ταινία γίνεται μια εξαίσια ιστορία ενηλικίωσης που μας χαρίζει επιπλέον την υπερηχητική ερμηνεία της ανερχόμενης Ρέιτσελ Σένοτ.
Έμεραλντ Φενέλ
Η Έμεραλντ Φενέλ και Όσκαρ πρωτότυπου σεναρίου πήρε και έκανε cool ξανά τα revenge movie με πρωταγωνίστριες ατρόμητες γυναίκες. Μάλιστα, τα κατάφερε αυτά με το "Υποσχόμενη Νέα Γυναίκα" να είναι μόλις η πρώτη της ταινία. Ποιος μας λέει ότι δε θα τα καταφέρει ξανά πολύ σύντομα;
Ζουλιά Ντικουρνό
Η φράση "κάντο όπως η Ντικουρνό" πιστεύουμε είναι κάπου που θα (πρέπει να) λέγεται στο μέλλον. Γιατί δεν είναι πως η Γαλλίδα απέσπασε το Χρυσό Φοίνικα με μια από τις πιο διχαστικές ταινίες στην Κρουαζέρ όλων των εποχών ("Titane"), αλλά κυρίως γιατί δεν τολμά να κάνει πίσω. Ούτε όταν θίγει πολυπρισματικά τη ρευστότητα του φύλου, τον εγκλωβισμό ανάμεσα στην επιβεβλημένη επιτέλεσή του και τις συναισθηματικές αγκυλώσεις που το συνοδεύουν, ούτε καθώς δίνει νέες διαστάσεις στην έννοια του body horror. Αρέσει δεν αρέσει, η Ζουλιά Ντικουρνό είναι "τρομακτικά" καλή.
Κίρστεν Τζόνσον
Με περισσότερους από 50 τίτλους στο όνομά της ως διευθύντρια φωτογραφίας, οι οποίοι αφορούν από ντοκιμαντέρ στην άγρια φύση έως το οσκαρικό "Citizenfour" (Λόρα Πόιτρας), η Κίρστεν Τζόνσον αν μη τι άλλο ξέρει καλά πώς να δώσει το σωστό ύφος σε κάθε ταινία. Εκεί, όμως, που παρέδωσε πραγματικά σπουδαίο σινεμά, ήταν όταν κάθισε στη σκηνοθετική καρέκλα. Τα δύο φιλμ που υπογράφει μόνη, δηλαδή τα "Cameraperson" και "Ο Ντικ Τζόνσον Είναι Νεκρός" (διαθέσιμο στο Netflix), επαναπροσδιορίζουν την έννοια του προσωπικού, βιωματικού ντοκιμαντέρ με περισσότερους από έναν τρόπους. Το "Cameraperson", από τη μία, είναι φτιαγμένο αποκλειστικά από πλάνα που πετάχτηκαν στο μοντάζ των παραγωγών που δούλεψε η Τζόνσον. Από την άλλη, το "Ντικ Τζόνσον" αφορά τον πατέρα της σκηνοθέτριας, ενώ προετοιμάζεται για το τέλος της ζωής του. Αμφότερα επιδεικνύουν ζηλευτή δεξιοτεχνία, μα κυρίως μια σπάνια ευαισθησία που συνδυάζεται με μια κινηματογραφική σκέψη που απλώς αφοπλίζει επιτόπου.
Κλόι Ζάο
Στο "α" έχουμε πλέξει αρκετές φορές το εγκώμιο της Κλόι Ζάο, για την οποία εξάλλου δεν κρύβουμε την αδυναμία μας. Η οσκαρική σκηνοθέτρια ανέπτυξε μια ξεχωριστή φωνή στρέφοντας το βλέμμα της εκεί που λίγοι στις ΗΠΑ το έκαναν, δηλαδή στην κατώτερη αμερικανική εργατική τάξη και στους ανθρώπους που ζουν έξω από τις αφιλόξενες μητροπόλεις. Είτε πρόκειται για περιθωριοποιημένους γηγενείς ("Songs My Brothers Taught Me") είτε για λαϊκούς άντρες με τσακισμένα όνειρα ("Καλπάζοντας με το Όνειρο") είτε για εκείνους που κάνουν σπίτι τους το δρόμο ("Η Χώρα των Νομάδων"). Ελπίζουμε να επιστρέψει σε αυτά τα γνωριμότερα για εκείνη νερά, μετά το ντεφορμάρισμα του υπερηρωικού "Eternals"…
Κλάρα Σιμόν
Όχι ακριβώς ανατροπή, με δεδομένο πως στη φετινή Μπερλινάλε ισχνές ήταν οι συγκινήσεις του διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος , αλλά σίγουρα ως χαρμόσυνο από όλους ελήφθη το νέο πως η Κλάρα Σιμόν απέσπασε με το "Alcarras" τη Χρυσή Άρκτο. Η δημιουργός από την Καταλονία, υπηρετεί ένα είδος σινεμά που δε συναντιέται συχνά σήμερα: χαμηλότονα πολιτικό, αλλά οξύ στην κριτική του, με φόντο την επαρχία και τις ανησυχίες καθημερινών ανθρώπων που ζουν από τη γη τους. Πάντα, επίσης, δίνοντας έμφαση στις οικογενειακές σχέσεις που σφυρηλατούνται μέσα από κοινές αγωνίες, κάτι που ανέδειξε και στο προηγούμενο φιλμ της με τίτλο "Ένα Αξέχαστο Καλοκαίρι".
Μάτι Ντιόπ
Το 2019 η Μάτι Ντιόπ έγινε η πρώτη σκηνοθέτρια από την Αφρική που διεκδίκησε Χρυσό Φοίνικα, χάρη στο υποβλητικό "Atlantique". Ένα φιλμ που αγνοεί τις συμβάσεις, ανακατεύει τα είδη περνώντας από το σινεμά του τρόμου, στο κοινωνικό δράμα και την πολιτική αλληγορία, για να μιλήσει εν τέλει για το δολοφονικό αποτύπωμα της αποικιοκρατίας στο Ντακάρ. Το όνομα της Μάτι Ντιόπ το γνωρίσαμε χάρη στις υποκριτικές συμμετοχές της σε ταινίες της Κλερ Ντενί ("35 Rhums", "Fire"), αλλά πίσω από την κάμερα "κεντάει".
Μιράντα Τζουλάι
Καλλιτέχνιδα, μουσικός, σχεδιάστρια παπουτισιών, συγγραφέας και κάτοχος Χρυσής Κάμερας στις Κάνες για το υπέροχο "Me and You and Everyone We Know". Η Μιράντα Τζουλάι είναι πολυτεχνίτισσα, μα στο σινεμά πραγματικά ευδοκιμεί. Οι τρεις έως τώρα ταινίες της δύσκολα μπαίνουν σε καλούπι, ενώ αφορούν πλοκές που δύσκολα ξεχνάς. Το προαναφερθέν ντεμπούτο της επικεντρώνεται στη σχέση ενός πωλητή παπουτσιών και μιας performance artist, το "Future" στις αναταράξεις που φέρνει σε ένα ζευγάρι η υιοθεσία μας γάτας, ενώ το "Kajillionaire" είναι ένα παράδοξο heist movie. Εμείς θα πούμε μονάχα, Μιράντα, συνέχισε ό,τι κάνεις…
Νία ΝταΚόστα
Δεν είναι μικρό πράγμα όταν μόλις στη δεύτερη ταινία σου, έπειτα από ένα αξιόλογο ντεμπούτο ("Little Woods"), αναλαμβάνεις το ριμέικ μιας εμβληματικής ταινίας τρόμου. Η Νία ΝταΚόστα, όμως, αποδείχθηκε την πρόκληση και εκμοντέρνισε απολαυστικά το "Candyman", έχοντας μονάχα λίγα ψεγάδια που αφορούν το ρυθμό. Κατά τα άλλα, διατήρησε το υψηλό επίπεδο του πρωτότυπου φιλμ και μένει να φανεί πόσο καλά θα τα πάει ξανά, στο επερχόμενο υπερηρωικό "The Marvels".
Οντρέ Ντιγουάν
Λίγοι γνώριζαν το όνομα της Οντρέ Ντιγουάν προτού κάνει την ευχάριστη έκπληξη και κερδίσει το Χρυσό Λιοντάρι στο περσινό φεστιβάλ Βενετίας. Κάτι που κατάφερε δικαιότατα, αφού τo "Γεγονός" συνιστά μια από τις πληρέστερες και πιο συγκινητικές ταινίες γύρω από την έκτρωση, όχι απλά διότι σφίγγει το στομάχι με το ρεαλισμό της, αλλά γιατί στρέφεται ανοιχτά ενάντια στη νομοθεσία που δεν επιτρέπει στις γυναίκες να ελέγχουν το σώμα τους.
Τζένιφερ Κεντ
Δε θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε πως στο σινεμά του τρόμου, τουλάχιστον της τρέχουσας δεκαετίας, μπορούμε να μιλάμε για horror πριν και μετά το "Babadook: Οι Σελίδες του Τρόμου". Το ανατριχιαστικό ντεμπούτο της Τζένιφερ Κεντ πραγματοποίησε τομή στο ίδιος, κάνοντάς μαςτρομοκρατηθούμε ξανά με έναν μπαμπούλα στη μεγάλη οθόνη, όσο η ίδια ψηλαφούσε τις επιπτώσεις του τραύματος και της απώλειας σε συνάρτηση με τους μηχανισμούς του φόβου. Θεματικές που επανήλθαν στην επόμενο εξίσου υποβλητικό "Nightingale" (Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στη Βενετία), το οποίο δυστυχώς δεν είδαμε ποτέ στην Ελλάδα.
Τζοάνα Χογκ
Παρά το γεγονός πως η (πτυχιακή) μικρού μήκους της ("Caprice") με πρωταγωνίστρια την Τίλντα Σουίντον ήταν ένα θαυμάσιο φιλμ πάνω στη σχέση της μόδας και των ψευδών προσδοκιών που καλλιεργεί στις γυναίκες, η Τζοάνα Χογκ έκανε το ντεμπούτο της 20 χρόνια μετά ("Unrelated", 2007). Στο σκηνοθετικό στιλ της θα ταίριαζε ο χαρακτηρισμός του σύγχρονου μοντερνισμού, χάρη στον τρόπο που διαχειρίζεται την υπαινικτική αφήγηση, την ταξική αποξένωση των συνήθως μικροαστών χαρακτήρων της, αλλά και την προσοχή στη λεπτομέρεια που βάζει σε κάθε κάδρο – κομψοτέχνημά της. Πουθενά δε συνδυάζονται καλύτερα τα παραπάνω χαρακτηριστικά πέρα από τα δύο -προς το παρόν- αριστουργήματά της "Ενθύμια Ι & ΙΙ".
Τζόζεφιν Ντέκερ
Το όνομα της Τζόζεφιν Ντέκερ είναι γνωστό στην Ελλάδα, δυστυχώς, μόνο χάρη στα φεστιβάλ που έχουν προβάλει τις ταινίες της. Διαφορετικά κανείς δε θα είχε παρακολουθήσει φιλμ όπως το "Thou Wast Mild and Lovely" ή το πυρετώδες "Shirley", όπου η Ελίζαμπεθ Μος δίνει μια από τις καλύτερες ερμηνείες της καριέρας της. Εξηγήσεις για αυτό υπάρχουν πολλές, αλλά δεν είναι της παρούσης. Το ζητούμενο είναι να αρχίσουμε να δίνουμε περισσότερη προσοχή στην Ντέκερ, διότι η σκηνοθέτρια χειρίζεται την κινηματογραφική γλώσσα σα μα σύγχρονη Κλερ Ντενί, διαστέλλοντας το χωροχρόνο με βάση τις αφανείς ή μη ερωτικές επιθυμίες των χαρακτήρων της. Πάντα με μια ενδυναμωτική γυναικεία ματιά, η δημιουργός δεν ενδιαφέρεται απλά να χειραφετεί μέσω του σινεμά τις ηρωίδες της, αλλά να διατυπώνει από την αρχή την ίδια την έννοια της αφήγησης, κάτι που αποσαφηνίζεται ξεκάθαρα στην ίσως καλύτερη ταινία της, το "Madeline's Madeline". Όσοι δεν την έχουν δει, ας αρχίσουν από εκεί και ας πάνε ύστερα παρακάτω…
Δείτε περισσότερα άρθρα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
