Ηταν μια από τις πιο πολυαναμενόμενες ταινίες του φετινού προγράμματος του Φεστιβάλ Κανών και αναδείχτηκε στη μεγαλύτερη έκπληξή του. Η 38χρονη Γαλλίδα Ζουλιά Ντικουρνό είχε αναστατώσει πριν από πέντε χρόνια την Κρουαζέτ με την αντισυμβατική ιστορία ενηλικίωσης «Raw», αλλά αυτήν τη φορά προχώρησε μερικά τολμηρά βήματα μακρύτερα. Στα χέρια της, η ιστορία της συνάντησης μιας serial killer (Αγκάτ Ρουσέλ) κι ενός πατέρα (Βενσάν Λιντόν) που αναζητά τον χαμένο γιο του γίνεται ένα πρωτότυπο μείγμα επιστημονικής φαντασίας, μαύρης κωμωδίας, ερωτικού θρίλερ και ταινίας τρόμου. Προκλητικό και ανορθόδοξο, το «Titane» της ξεκινά από την ελληνική μυθολογία και το σινεμά του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ για να φτάσει ως τον Χρυσό Φοίνικα (διά χειρός Σπάικ Λι) και να γίνει instant cult. H ίδια η σκηνοθέτις μάς εξηγεί το πώς και το γιατί.
Υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία ανάμεσα στο «Raw» και το «Titane». Ακόμα και οι χαρακτήρες της Αλεξιά και της Ζιστίν.
Η Ζιστίν υπάρχει και στο «Junior», τη μικρού μήκους που είχα γυρίσει το 2011. Μου αρέσει να επικοινωνούν οι ταινίες μεταξύ τους μ’ έναν τρόπο, χωρίς αυτό να σημαίνει πως η μία αποτελεί συνέχεια της άλλης. Υπάρχουν όμως ιδέες, εικόνες, σκέψεις που εξελίσσονται μέσα μου και προσπαθώ να το περνάω αυτό διακριτικά στις ταινίες μου.
Ποια ήταν λοιπόν η κεντρική ιδέα η οποία σας οδήγησε από το «Raw» στο «Titane»;
Στην προηγούμενη ταινία, ο δίχως όρια έρωτας δεν ήταν το κεντρικό θέμα, κάτι στο οποίο ήθελα τώρα να επικεντρωθώ. Ήθελα να μιλήσω για τον έρωτα σε κάθε έκφρασή του, πέρα από φυλές, φύλα, κοινωνικές προκαταλήψεις και πολιτισμικά στερεότυπα. Οι δυο ήρωές μου, η Αλεξιά και ο Βενσάν, είναι δυο «κινούμενες Αποκαλύψεις». Δεν θα μπορούσαν ποτέ να ταιριάξουν μεταξύ τους κι αυτό είναι που κάνει στο μυαλό μου την κοινή τους πορεία συναρπαστική. Ήθελα επίσης να θίξω τα θέματα της πατρότητας και της μητρότητας, τα οποία τους απασχολούν, ενάντια στην απλουστευτική λογική πως είναι κάτι ιερό, μια «ευλογία της φύσης». Η μητρότητα δεν είναι μια έννοια χωρίς προβλήματα, χωρίς σκοτεινές πλευρές…
Ειδικά αν μείνεις έγκυος από ένα… αυτοκίνητο, όπως η Αλεξιά.
Είχα για χρόνια εφιάλτες πως ήμουν έγκυος και γεννούσα εξαρτήματα αυτοκινήτου. Πολλά από αυτά κατασκευάζονται πλέον από τιτάνιο, αυτό το τόσο ελαφρύ μα εξαιρετικά ανθεκτικό μέταλλο, το οποίο μας παραπέμπει στους Τιτάνες: τα παιδιά της Γης και του Ουρανού, την αρχή των πάντων. Η ελληνική μυθολογία ήταν το αγαπημένο μου ανάγνωσμα όταν ήμουν μικρή, κι όλα αυτά συναντιούνται με έμμεσο τρόπο σ’ αυτή την ιστορία. Το τερατώδες έτσι κι αλλιώς με ελκύει, καθώς είναι μια έννοια που διαρρηγνύει τα όρια της κανονικότητας.
Ιδέες που παραπέμπουν στο κινηματογραφικό σύμπαν του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ, ο οποίος φαντάζει ως η αμεσότερη αναφορά σας.
Όταν άρχισα να γράφω την ταινία, δεν τον είχα στο νου μου, αν και ο Κρόνενμπεργκ είναι στο DNA μου. Τον ανακάλυψα στα δεκαέξι μου, και ήταν μια ολότελα θαυμαστή εμπειρία. Πολλοί βλέπουν στις εικόνες του τον τρόμο, εγώ αντιθέτως βλέπω την ομορφιά.
Στα δικά σας έργα, βέβαια, υπάρχει πολύ περισσότερο ειρωνικό και μαύρο χιούμορ. Ειδικά στο «Titane».
Είναι κάτι που βγαίνει αυθόρμητα. Δεν το προσχεδιάζω, δεν το εκβιάζω και είμαι γενικά της αυστηρής αρχής να μη ζορίζεις τίποτα όταν δημιουργείς. Δεν υπάρχουν απαράβατα «πρέπει». Αν σου δημιουργηθεί μια παράξενη ιδέα και επιμένει, βάλ’ την. Αν κάτι δεν σου κάθεται καλά, βγάλ’ το. Το χιούμορ, πάντως, είναι σαν φρέσκος αέρας για την αφήγηση και μας υπενθυμίζει ότι δεν πρέπει να παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά.
Πώς θα ήταν το «Titane» χωρίς τον Βενσάν Λιντόν;
Ίσως και να μην υπήρχε καθόλου. Γνωριζόμαστε καιρό με τον Βενσάν, ένα χαμαιλέοντα, έναν ταπεινό μα πολύ σπουδαίο ηθοποιό, πάνω στον οποίο έγραψα τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ήταν η έμπνευσή μου και του χρωστάω τα πάντα.
Είμαι σίγουρος ότι θα ακούσετε κριτική για τη σεναριακή «μη ορθότητά» σας. Και δεν εννοώ μόνο τις προκλητικές ιδέες της ταινίας, αλλά το ότι η πλοκή δεν αναπτύσσεται με ακαδημαϊκά ορθογραφημένο τρόπο. Το ότι ο θεατής, για παράδειγμα, δεν παίρνει αρκετές πληροφορίες για τους ήρωες και το παρελθόν ή τα κίνητρά τους.
Συνειδητά δεν θέλω να κατευθύνω τη σκέψη του κοινού προς μια αυστηρά συγκεκριμένη κατεύθυνση. Έλκομαι από τις ταινίες που προκαλούν συναισθήματα τα οποία δεν χωράνε εύκολα μέσα σε λέξεις κι όχι από εκείνες που σου εξηγούν τα πάντα με μονοδιάστατη οπτική.
Εδώ ακόμα και η αντίληψη του τι είναι άντρας/αντρικό και τι γυναίκα/θηλυκό τίθεται υπό αμφισβήτηση.
Το φύλο ως ορισμός της ταυτότητάς σου, να κάτι με το οποίο διαφωνώ εντελώς. Είμαι ενάντια σε ό,τι μας υποβάλλεται ως αντρικό και ως γυναικείο.
Τι μας κάνει τελικά ανθρώπους λοιπόν;
Η σωματική εμπειρία. Ο άνθρωπος προσπαθεί με πείσμα να αντισταθεί στο πέρασμα του χρόνου και τελικά στο θάνατο. Το μόνο του όπλο είναι το σώμα του. Αυτό που μας ενώνει είναι ό,τι νιώθει το σώμα μας, κάτι μοναδικό για τον καθένα και ταυτόχρονα κάτι πανανθρώπινο. Αυτό μοιραζόμαστε και πάνω σ’ αυτό μπορούμε να συνεννοηθούμε και να συνυπάρξουμε. Τίποτα άλλο δεν έχει σημασία.
Οι επιρροές του «Titane»
Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ
Η παραμόρφωση του ανθρώπινου σώματος, ο τεχνολογικός πολιτισμός, τα όρια της γνώσης και της ηθικής... Ο Καναδός σκηνοθέτης δανείζει ιδέες και εικόνες στην ανήσυχη Ντικουρνό, η οποία πρέπει να ξέρει το «Crash» πλάνο πλάνο.
Κατερίνα Κασέλι
Ανάμεσα στα τραγούδια του σάουντρακ ξεχωρίζει το μοτίβο του «Nessuno mi pu guidicare» της Κατερίνα Κασέλι. Ένα ιταλικό ποπ χιτ του 1966 που η ηρωίδα μοιάζει να το απευθύνει στο θεατή: «Κανένας δεν μπορεί να με κρίνει».
Ναν Γκόλντιν
Η Ντικουρνό έχει επανειλημμένα δηλώσει πως ο άμεσος κι απόκοσμος τρόπος με τον οποίο η Αμερικάνα φωτογράφος απεικονίζει το σώμα, ειδικά στη συλλογή της «The ballad of sexual dependency» (1986), την έχει επηρεάσει καταλυτικά.
