Αυτές τις γιορτές μην μείνετε (στο) Μόνος στο Σπίτι! Από τις Άλπεις των ‘60s στην underground LGBT+ πλευρά του Χόλιγουντ, κάνουμε κινηματογραφικά Χριστούγεννα με αγαπημένους αγέραστους ήρωες αλλά και αφανείς καθημερινούς nobodies.
Δέσποινα Ζευκιλή | "Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι" (1989) του Ρομπ Ράινερ
Ο Ρομπ Ράιντερ με τη βοήθεια της Νόρα Έφρον στο σενάριο που ήταν υποψήφιο για Όσκαρ, ήθελαν να κάνουν "μια ταινία για τους άντρες και τις γυναίκες που μιλούν για τους άντρες και τις γυναίκες και τον χορό που λαμβάνει χώρα πριν καταλήξουν μαζί". Τριάντα ένα χρόνια μετά τη δημιουργία του, του "Όταν ο Χάρι γνώρισε τη Σάλι" παραμένει μια ειλικρινής, πνευματώδης και απολαυστική ακτινογραφία/ελεγεία του φλερτ με φόντο μια χορταστική Νέα Υόρκη παγωμένη στο χρόνο. Μπορεί η ιστορία της Σάλι και του Χάρι, όπως την ενσαρκώνουν με απόλυτη φυσικότητα και χημεία η Μεγκ Ράιαν και ο Μπίλι Κρίσταλ να έμεινε στην ιστορία για την ξεκαρδιστική σκηνή του προσποιητού οργασμού στο diner, όμως 31 χρόνια μετά τη δημιουργία της παραμένει διαχρονική γιατί αντλεί το σασπένς και τη συγκίνηση από τα απολύτως καθημερινά χωρίς να καταφεύγει σε τραβηγμένα ευρήματα των ταινιών του είδους.
Όπως άλλωστε είχε πει η Εφρον "υπάρχουν δύο παραδόσεις ρομαντικής κομεντί, η Χριστιανική όπου υπάρχει ένα πραγματικό εμπόδιο και η Εβραϊκή, με πρωτοπόρο τον Γούντι Άλεν όπου το βασικό εμπόδιο είναι η νεύρωση του ανδρικού χαρακτήρα". Ή απλά η νεύρωση τ@ καθεν@ μας. Καθώς οι πρωταγωνιστές πασχίζουν να αποδείξουν ότι μπορεί να υπάρξει φιλία ανάμεσα σε έναν άντρα και μια γυναίκα χωρίς να μπει στη μέση το σεξ, δύο τουλάχιστον Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιές περνούν από την οθόνη μας, με έλατα να σέρνονται στα χιονισμένα πεζοδρόμια του Upper East Side καθοδόν για ψηλοτάβανα νεο-art deco διαμερίσματα, ενώ η συγκινητική ερωτική εξομολόγηση του Χάρι στο φινάλε (τη Σάλι δεν την ακούμε να λέει ποτέ το Σ' αγαπώ) συμπίπτει, φυσικά, με την αλλαγή του χρόνου: "Και δεν είναι επειδή είναι νιώθω μοναξιά. Και δεν είναι επειδή είναι παραμονή Πρωτοχρονιάς. Ηρθα εδώ απόψε επειδή όταν συνειδητοποιείς ότι θέλεις να περάσεις το υπόλοιπο της ζωής σου με κάποιον, θες το υπόλοιπο της ζωής σου να ξεκινήσει όσο γίνεται πιο γρήγορα." Όλα αυτά με την απαραίτητη τζαζ μουσική υπόκρουση καθώς ο βραβευμένος με το πρώτο του Grammy ανδρικής τζαζ ερμηνείας πιανίστας Χάρι Κόννικ Τζνρ. αναβιώνει classics από το Have Yourself a Merry Little Christmas και το Stompin' at the Savoy μέχρι το Winter Wonderland.
"Love knows no season
Love knows no clime
Romance can blossom
Any old time…"
Γιάννης Καντέα Παπαδόπουλος | "Christmas, Again" (2014) του Τσαρλς Πόκελ
Μοιάζει ταιριαστό ένας άγνωστος Αμερικανός σκηνοθέτης σαν τον Τσαρλς Πόκελ να γυρίζει μια από τις καλύτερες ταινίες που υμνούν χαμηλότονα τους αφανείς καθημερινούς nobodies. Γιατί τέτοιοι είναι οι ήρωές του, με έμφαση στον πρωταγωνιστή που ενσαρκώνει ο άδικα υποτιμημένος Κεντάκερ Ντάντλεϊ. Ένας εποχιακός πωλητής χριστουγεννιάτικων δέντρων, ο οποίος προσπαθεί να ξεπεράσει μια προσωπική ανοιχτή πληγή δουλεύοντας αδιάκοπα και ζώντας, μάλιστα, στο τροχόσπιτο που χρησιμοποιεί στο υπαίθριο κατάστημα. Ελαφρύ σαν το χιόνι που πέφτει και ταυτόχρονα γεμάτο (χριστουγεννιάτικη) θαλπωρή, χάρη στο φιλμ 16mm με το οποίο γυρίστηκε, το "Christmas, Again" μπορεί να μην είναι η τυπική εορταστική ταινία, προσφέρει όμως μια καλόκαρδη ρομαντική ιστορία για μια μοναξιά που θεραπεύεται. Το lo-fi ύφος και οι αφηγηματικοί υπαινιγμοί δεν κρύβουν από πίσω τους κάποια μεγάλα νοήματα ή βαρύγδουπες ανατροπές. Αλλά η ταινία δίνει πνοή σε ανθρώπους σαν κι εμάς, οι οποίοι νιώθουν ζωντανοί όταν βρίσκονται στην αγκαλιά του Άλλου.
Μαρία Κρύου | "Klaus" (2019) του Σέρχιο Πάμπλος
Ακόμα κι αν δεν είσαι φαν των γιορτών αυτή είναι η εποχή μπορεί πολύ εύκολα να γλιστρήσεις κάπου ανάμεσα στο λυρικό και το ρομαντικό. Καθώς, λοιπόν, έρχονται τα Χριστούγεννα, από τη λίστα των ανάλογων ταινιών, για να μπω στην ανάλογη διάθεση διαλέγω την πρώτη ταινία animation σε παραγωγή του Netflix (2019) σε σκηνοθεσία του Σέρχιο Πάμπλος. Το animation "Klaus" σου θυμίζει τον συμβολισμό αυτών των γιορτών με τον πιο χαριτωμένο, σπιρτόζικο, εναλλακτικό και διόλου γλυκανάλατο τρόπο. Ο Τζάσπερ, ένα κακομαθημένο πλουσιόπαιδο πρέπει να φέρει εις πέρας τη δύσκολη αποστολή που του ανέθεσε ο πατέρας του: αναλαμβάνει το ταχυδρομείο ενός μικροσκοπικού αλλά τρομακτικού νησιού, του Σμίρενσμπεργκ στον Αρκτικό Κύκλο, όπου όλοι μισούνται μεταξύ τους. Τα πάντα πάνε στραβά μέχρι τη στιγμή που γνωρίζει έναν πρώην κατασκευαστή παιχνιδιών και νυν απομονωμένο ξυλουργό με το όνομα Klaus. Μαζί, αλλάζουν τα πάντα….Το έξυπνο και γεμάτο χιούμορ στόρι εκπληρώνει την πίστη κάθε πιτσιρικά: να έρθει ο Άγιος Βασίλης με τα δώρα και την κρυφή ευχή κάθε ενήλικα να συμβαίνουν πράγματα με ανιδιοτέλεια και αγάπη. Η ουσία της ταινίας συμπυκνώνεται στη φράση: "Μια ανιδιοτελής πράξη πάντα γεννά κι άλλη"! Ωραίος ρυθμός στη δράση και υπέροχα σχέδια σχεδιασμένα στο χέρι. Ο σκηνοθέτης που είχε δουλέψει με τη Disney σε ταινίες όπως οι "Tarzan" και "Hercules" χρησιμοποίησε επιπλέον software για να προσθέσει υφές και φως στις φιγούρες. Θα την απολαύσετε μαζί και, με τα παιδιά.
Χρήστος Μήτσης | Tangerine (2015) του Σον Μπέικερ
Τα φετινά Χριστούγεννα θα είναι διαφορετικά με πολλούς τρόπους, οπότε η επιλογή μιας χριστουγεννιάτικης ταινίας οφείλει το 2020 να μη μοιάζει σε τίποτα με όλες τις προηγούμενες. Το "Tangerine" (2015) του Σον Μπέικερ, λοιπόν, είναι ό,τι πιο αταίριαστο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς για κινηματογραφικό δίωρο στο κλίμα των άγιων ημερών και ταυτόχρονα ένα χειροποίητο φιλμ το οποίο κουβαλά μέσα του ατόφιο το πνεύμα των Χριστουγέννων. Ναι, εξελίσσεται εξ ολοκλήρου κατά τη διάρκεια της παραμονής τής 25ης Δεκεμβρίου, αλλά σε ένα τόσο ηλιόλουστο Λος Άντζελες που η χειμωνιάτικη θαλπωρή δεν έχει καμιά θέση, το ίδιο και οι Αγιοβασίληδες με τα κόκκινα παλτά ή οι καλοντυμένες οικογένειες που επιστρέφουν σπίτι κρατώντας ξέχειλες σακούλες με δώρα.
Πριν γυρίσει το "The Florida Project" (2017), ο Σον Μπέικερ έβαλε το όνομά του στον κινηματογραφικό χάρτη κινηματογραφώντας με το iPhone του την Σιν-Ντι (Κιτάνα Κίκι Ροντρίγκεζ), μια τρανσέξουαλ πόρνη η οποία μαθαίνει πως τον ένα μήνα που ήταν φυλακή ο προστάτης της Τσέστερ (Τζέιμς Ράνσον) την απατούσε με μια ξανθιά. Έξαλλη και με τη βοήθεια της φίλης και συναδέλφου Αλεξάντρα (Μία Τέιλορ) τους αναζητά πάνω κάτω στις λεωφόρους Σάνσετ, Χάιλαντ και Σάντα Μόνικα, αναστατώνοντας κορίτσια της πιάτσας, νταβατζήδες, drag queens, βαποράκια και ολόκληρο το underground Χόλιγουντ. Ένας αόρατος από τη μεγάλη οθόνη κόσμος αναδεικνύεται με απολαυστικά χιουμοριστικό και αντισυμβατικά τρυφερό τρόπο, μια ερωτική ιστορία ξεπηδά μέσα από μια ξέφρενη καταδίωξη, μια φιλία δοκιμάζεται και η μικροαστική ηθική, μέσα από τον ταξιτζή Ράζμικ, ξεγυμνώνεται με καυστική ειρωνεία. Αυτό που απομένει είναι η γλυκόπικρη, μελαγχολικά συγκινητική αίσθηση που συνοδεύει τα Χριστούγεννα σ’ ολόκληρο τον κόσμο, εδώ έχοντας ως κώδικα επικοινωνίας το modus vivendi της LGBT+ κοινότητας και φόντο τον πορτοκαλί απογευματινό ουρανό (εξ ου και ο τίτλος της ταινίας) της πόλης των κινηματογραφικών ονείρων. "Merry Christmas bitch!"
Άννα Φαρδή | "Μικρές Κυρίες" (1994) της Τζίλιαν Άρμστρονγκ
Οι "Μικρές Κυρίες", στην κινηματογραφική μεταφορά τους το 1994, είναι η απόλυτη Χριστουγεννιάτικη ταινία: σε καθίζει μπροστά στο τζάκι με ένα κακάο στο χέρι (που με τα χρόνια έγινε gluhewein) και σε τυλίγει με μία βελούδινη κουβέρτα, κεντημένη με την τρυφερότητα, την αθωότητα και τα εφηβικά όνειρα των πρωταγωνιστριών. Οι έννοιες της μοιρασιάς και της συνύπαρξης, της υποχώρησης και της συγχώρεσης, κατ’ εξοχήν ζητήματα που ανασύρει η "γιορτή της αγάπης" είναι στο επίκεντρο της ιστορίας της Λουίζα Μέι Άλκοτ: μόνο που οι πιο σκοτεινές, πιο δύσκολες πλευρές των ηρωίδων δεν αποκρύπτονται ούτε εξαφανίζονται μαγικά, αλλά αναπτύσσονται με τον ίδιο σεβασμό, όπως αξίζει σε κάθε φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα. Όσο η Τζο, η Μεγκ, η Έιμι και η Μπεθ παρασύρουν τον Λόρι στα θεατρικά παιχνίδια τους άλλο τόσο τραβούν κι εμάς σε εκείνη τη μαγική ηλικία λίγο πριν την ενηλικίωση, όταν η ζωή είναι απαιτητική όσο και υποσχόμενη. Το μέλλον μπορεί να φέρει κομμένες κοτσίδες, μεγάλους έρωτες, απώλειες αλλά και το πρωτόγνωρο συναίσθημα της απόλυτης ελευθερίας. Ποιος ξέρει;
Γιώργος Χαρωνίτης | "Τζέιμς Μποντ: Στην Υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος" (1969) του Πίτερ Χαντ
Σαφώς η ταινία "Τζέιμς Μποντ: Στην Υπηρεσία της Αυτής Μεγαλειότητος" δεν είναι χριστουγεννιάτικη! Είναι όμως η ταινία που βλέπω ανελλιπώς κάθε Χριστούγεννα από τα μέσα των ‘80’s, όταν απέκτησα την facility του VHS recorder. Πρόκειται για την (κατ’ εμέ) καλύτερη ταινία της σειράς Τζέιμς Μποντ, σκηνοθετημένη επιδέξια από τον Πίτερ Χαντ, με σπουδαία γυρίσματα στις Άλπεις, χωρίς ίχνος από gimmicks ή gadgets – εκτός αν θεωρήσουμε ως τέτοιο το φωτοτυπικό μηχάνημα που για την εποχή (1969) ήταν όντως καινοτομία!
Εξαιρετικό cast με κορυφαία την Νταϊάνα Ριγκ, που έρχεται με τον αέρα και την φρεσκάδα της Έμα Πιλ των "Εκδικητών", τον Τέλλι Σαβάλας ως πραγματικό "κακό" Ερνστ Σταύρο Μπλόφελντ, μάχιμο και πάντα στο πεδίο – όχι σαν τον "λεμέ" Ντόναλντ Πλίζανς του "Ζεις μονάχα δυο φορές" που προηγήθηκε ή τον "κρύο" Τσαρλς Γκρέι του "Τα διαμάντια είναι παντοτινά" που ακολούθησε – και τον πάντα ωραίο Ιταλό τυπά Γκαμπριέλε Φερτζέτι. Φυσικά, ο Τζορτζ Λάνζενμπαϊ δεν είναι ο Μποντ που μας έμαθε ο μέγας Σον Κόννερι και εξακολουθήσαμε να απολαμβάνουμε με τον Ρότζερ Μουρ, είναι όμως ο Μποντ που ταιριάζει σ’ αυτή την – σε όλα της τα σημεία – όμορφη και απολαυστική ταινία.
Αν και η πλοκή ξεκινάει με όλη την κοσμοπολίτικη διάθεση και ατμόσφαιρα που ταιριάζει σε ένα τζεϊμσμποντικό φιλμ, στα μέσα Σεπτεμβρίου κάπου στην Κυανή Ακτή, η κύρια δράση της κορυφώνεται από Χριστούγεννα έως Πρωτοχρονιά στην Ελβετία. Ένα όμορφο χριστουγεννιάτικο τραγούδι, το "Do You Know How Christmas Trees Are Grown", των Τζον Μπάρι και Χαλ Ντέιβιντ, τραγουδισμένο από τη Νίνα και παιδική χορωδία, υποδέχεται τον 007 – κι εμάς μαζί σε ένα ονειρικό ελβετικό θέρετρο. Και, παράλληλα με την θαυμάσια γιορτινή ατμόσφαιρα, ο κόσμος κινδυνεύει για μια ακόμα φορά να καταστραφεί και, ως εκ τούτου, αρχίζει η δράση: κυνηγητά με σκι στις πλαγιές των Άλπεων και με αυτοκίνητο ανάμεσα στα ειδυλλιακά ελβετικά χωριά και μέσα σε πραγματικές συγκρουόμενες αυτοκινητοδρομίες, που κορυφώνεται (η δράση) τόσο με μια πραγματικά θεαματική χιονοστιβάδα όσο και με μια καταδρομική επίθεση ελικοπτέρων στο ορμητήριο του Μπλόφελντ – που επιθυμεί διακαώς να του αναγνωριστεί ο τίτλος του ως κόμης Ντε Μπλοσάμπ.
Έχουμε όμως ήδη ζήσει μια πρώτη συναισθηματική κορύφωση καθώς ο Τζέιμς Μποντ και η αγαπημένη του – μέλλουσα κυρία Μποντ – Τρέισι καταφεύγουν κυνηγημένοι σε μια πραγματική φάτνη των αλόγων όπου ο 007 αποφασίζει να εγκαταλείψει τη δουλειά του (το πρακτοριλίκι κ.λπ.) με το νέο έτος και κάνει μια σοβαρή πρόταση γάμου στην καλή του! Διότι, όπως λέει και το τραγούδι που προαναφέραμε, τα χριστουγεννιάτικα δέντρα για να μεγαλώσουν θέλουν "λιακάδα και σταγόνες της βροχής, φιλία και τρυφερότητα και, προπαντός, αγάπη"! Φυσικά, δεν υπάρχει happy end στην ταινία αλλά, και στην πραγματικότητα, οι προσδοκίες των Χριστουγέννων είναι πάντα μια υπερβολή. Σ’ εμάς μένει μια ταινία που, μετά από 50 χρόνια, κερδίζει τον χρόνο. Επίσης, έχει μείνει ωραία μουσική από τον Τζον Μπάρι – στην οποία εμπεριέχεται και η τελευταία ηχογράφηση του μέγιστου Λούις Άρμστρονγκ που (ειρωνικά;) τραγουδάει το υπέροχο "We Have All the Time in the World"!
