Μετά από τις θέσεις 100-91 συνεχίζουμε την αντίστροφη μέτρηση στις σπουδαιότερες στιγμές του κινηματογράφου, κάνοντας μια διαδρομή από το πιλοτήριο του Λουκ Σκάιγουόκερ μέχρι τα μονοπλάνα που σκαρφίζεται ο Αλφόνσο Κουαρόν, κι από τις ποιητικές εικόνες του Αντρέι Ταρκόφσκι στις χορευτικές φιγούρες του Τζον Τραβόλτα που αντέγραψε η υφήλιος.
Οι καλύτερες σκηνές στην ιστορία του σινεμά: 90-81
90. Η μητέρα των μαχών – «Ο Πόλεμος των Άστρων» (Τζορτζ Λούκας, 1977)
Εάν υπήρχε κινηματογραφικό αντίστοιχο στην Απόβαση της Νορμανδίας, θα ήταν ακριβώς αυτό. Γιατί όπως και την 6η Ιουνίου του 1944 ο κόσμος κρατούσε την ανάσα του καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάζονταν στα παράλια της Γαλλίας, έτσι και στις σκοτεινές αίθουσες 33 χρόνια μετά, ο πλανήτης παρακολουθούσε αποσβολωμένος την προσπάθεια της Αντίστασης να καταστρέψει το υπερόπλο της Αυτοκρατορίας. Οι αντιστοιχίες είναι προφανείς· οι δυνάμεις της Πριγκίπισσας Λέια, με ανθρώπους, εξωγήινους κι ανδροειδή στο πλευρό της, απέναντι στο απόλυτο κακό με τη μορφή του Νταρθ Βέιντερ κι όλα να εξαρτώνται από την επιτυχία μίας και μόνο βολής. Εκτός από από αγωνία που κόβεται με ξυράφι, η συγκεκριμένη σκηνή προσφέρει μια διαστημική αερομαχία δίχως κινηματογραφικό προηγούμενο. Στην οποία χρησιμοποιήθηκαν εφέ που έκτοτε υιοθετήθηκαν κατά κόρον στο σινεμά, επιφυλάσσοντας στο τέλος μια έκρηξη που χειροκροτήθηκε όσο καμία άλλη.
89. «The stuff dreams are made of» – «Το Γεράκι της Μάλτας» (Τζον Χιούστον, 1941)
Το πιο σικάτο κινηματογραφικό είδος γεννήθηκε από τη συνάντηση των Ντάσιελ Χάμετ, Τζον Χιούστον και Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, οι οποίοι με το αξεπέραστο «Γεράκι της Μάλτας» έβαλαν το θεμέλιο λίθο τού φιλμ νουάρ. Όλα τα στοιχεία τού genre, από το μοναχικό ιδιωτικό ντετέκτιβ και την περίπλοκη ίντριγκα ως την femme fatale (Μέρι Άστορ) και τη σκοτεινή ατμόσφαιρα βρίσκονται εδώ, μαζί με έναν κυνικό, βαθιά απαισιόδοξο κυνισμό που σφραγίζει το πικρό φινάλε της ταινίας. Όλη η διαπλοκή, η προδοσία, η παραπλάνηση και οι απανωτοί φόνοι αποδεικνύεται ότι γίνονται τελικά για ένα φτηνό αγαλματάκι, κατασκευασμένο «από το υλικό που είναι φτιαγμένα τα όνειρα». Μια ιστορική ατάκα βγαλμένη από την «Τρικυμία» του Γουίλιαμ Σαίξπηρ («We are such stuff as dreams are made on») και αιώνια δεμένη πια με τη νουάρ μυθολογία.
88. Καλός πολίτης – «Η Μεγάλη Απόδραση» (Τζον Στάρτζες, 1963)
Η «Μεγάλη Απόδραση» είναι μια από τις διασημότερες περιπέτειες στρατοπέδου του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και μια από τις αγαπημένες ταινίες του Κουέντιν Ταραντίνο. Στο «Κάποτε στο… Χόλιγουντ», μάλιστα, της κάνει μια άμεση αναφορά, με τον κασκαντέρ Κλιφ Μπουθ (Μπραντ Πιτ) να θυμάται πως είχε ντουμπλάρει τον Στιβ ΜακΚουίν στην περίφημη σκηνή του άλματος πάνω από το διπλό φράκτη με τη μηχανή. Είναι το τέλος μιας καταδίωξης στην οποία ο λοχαγός Βίρτζιλ Χιτς, αρχικά ντυμένος ως ναζί, περικυκλώνεται από τους Γερμανούς στρατιώτες μπροστά από ένα ψηλό ξύλινο και συρμάτινο φράκτη. Αποφασίζει να δοκιμάσει ένα παράτολμο άλμα πάνω στην Triumph T6, για να καταλήξει… στα σύρματα και να συλληφθεί ξανά. Μια από τις πιο εντυπωσιακά γυρισμένες σκηνές με επικίνδυνα stunts, η οποία νοστιμίζει χιουμοριστικά με το cool, χαλαρό στιλ που ο Χιτς παραδίδεται χαμογελώντας ειρωνικά.
87. Ούμα, δάκρυα κι ιδρώτας – «Kill Bill Vol. 1» (Κουέντιν Ταραντίνο, 2003)
Δεξιοτέχνης του «λοξού» εντυπωσιασμού, ο Κουέντιν Ταραντίνο στήνει την πλέον αιματοβαμμένη και βίαια χορογραφημένη σκηνή της φιλμογραφίας του στο Σπίτι με τα Γαλάζια Φύλλα. Ένα κλαμπ στο οποίο αρχικά κάνουν την εντυπωσιακή είσοδό τους η Ο-Ρεν Ίσιι (Λούσι Λιου) και η συμμορία της, οι 88 Τρελοί, και λίγο αργότερα η Νύφη (Ούμα Θέρμαν), η οποία έχει πιάσει αιχμάλωτη την Σοφί Φατάλ (Τζούλι Ντρέιφους). Το δεξί χέρι της Ο-Ρεν, που γρήγορα χάνει το… αριστερό της από την κατάνα της Νύφης, και το μακελειό ξεκινά. Μόνη εναντίον όλων, η ντυμένη με κίτρινη φόρμα και αθλητικά παπούτσια αδίστακτη εκδικήτρια εξολοθρεύει τελετουργικά όλη τη συμμορία, ξεκινώντας από τον φουριόζο Μίκι (Τετσούρο Σιμαγκούτσι) και καταλήγοντας στους Γκόγκο (Τσιάκι Κουριγιάμα με μίνι και σιδερένια μπάλα) και Τζόνι Μο (Τσία Χούι – Λιου). Ποταμοί αίματος πλημμυρίζουν το κλαμπ, άνθρωποι ίπτανται και σώματα ακρωτηριάζονται, ο Ταραντίνο διασκεδάζει αφάνταστα κοπιάροντας, παρωδώντας και αυτοσχεδιάζοντας πάνω στις ταινίες wuxia (κινεζικών πολεμικών τεχνών), ώσπου στο τέλος να μείνουν μόνο δύο γυναίκες με «μερικές εκκρεμότητες μεταξύ τους» από το παρελθόν.
86. Για πόσους είπαμε; – «Κάποτε στη Δύση» (Σέρτζιο Λεόνε, 1968)
Το καλό πράμα αργεί. Ο Σέρτζιο Λεόνε το ξέρει καλά και το εκμεταλλεύεται με τον καλύτερο τρόπο στην εναρκτήρια σεκάνς του «Κάποτε στη Δύση». Τρεις πιστολάδες (Γούντι Στροντ, Τζακ Έλαμ, Αλ Μάλοκ) φτάνουν σ’ έναν απόμακρο σιδηροδρομικό σταθμό κι αφού κλειδώνουν τον υπάλληλό του σε ένα δωμάτιο, περιμένουν υπομονετικά το τρένο. Πέντε σιωπηλά κινηματογραφικά λεπτά περνούν αυξάνοντας σταδιακά την ένταση και το σασπένς, με την απόλυτη ησυχία να διακόπτουν το τρίξιμο μιας σκουριασμένης φτερωτής, το επίμονο στάξιμο της οροφής και μια μύγα που παγιδεύεται μέσα στην κάνη ενός από τα Κολτ. Τελικά, το τρένο φτάνει και αποβιβάζει ένα μυστηριώδη επιβάτη (Τσαρλς Μπρόνσον) που παίζει στη φυσαρμόνικα το «Man with the harmonica theme» του Ένιο Μορικόνε. Τους έχει στείλει ο Φρανκ (Χένρι Φόντα) για να τον παραλάβουν, αλλά εκείνος διαπιστώνει πως δεν υπάρχει άλογο γι’ αυτόν. «Φαίνεται πως φέραμε ένα λιγότερο» του λέει ειρωνικά ο ένας πιστολάς, για να πάρει απάντηση: «Μάλλον φέρατε δύο παραπάνω». Το πιστολίδι που ακολουθεί κορυφώνει εκρηκτικά μια 15λεπτη σχεδόν σκηνή υπόδειγμα καδραρίσματος, μοντάζ, ηχητικού σχεδιασμού και σκηνοθετικής ευφυΐας.
85. Η λίμπο σώζει – «The Matrix» (Λάνα & Λίλι Γουατσόφσκι, 1999)
Δεν υπάρχει κανένας που είναι σήμερα 20άρης, ο οποίος να μην είχε αναπαραστήσει στο προαύλιο τον Κιάνου Ριβς στο ρόλο του Νίο να αποφεύγει τις σφαίρες των εχθρικών πρακτόρων. Είναι μία από τις σκηνές που έβαλε στη σφαίρα του μύθου το sci-fi έπος των Λάνα και Λίλι Γουατσόφσκι, όμως ο λόγος που υπάρχει σε αυτήν τη λίστα δεν αφορά όσα γίνονταν στα διαλείμματα του σχολείου. Αλλά το γεγονός πως το σκηνοθετικό δίδυμο κατάφερε κάτι κινηματογραφικά πρωτοφανές, δηλαδή χρησιμοποιώντας την αργή κίνηση (slow motion) όχι μόνο να δούμε με ανατριχιαστική λεπτομέρεια τις σφαίρες να γρατζουνούν τον Νίο, αλλά ταυτόχρονα να περιστρεφόμαστε γύρω από τον άξονά του. Και τα υπόλοιπα, όπως λένε, είναι ιστορία…
84. Ο βασιλιάς της πίστας – «Πυρετός το Σαββατόβραδο» (Τζον Μπάνταμ, 1977)
«Είσαι τόσο καλός στο κρεβάτι όσο ήσουν και στην πίστα;» ρωτάει η Κόνι (Φραν Ντρέσερ) τον Τόνι Μανέρο (Τζον Τραβόλτα), ένα νεαρό Νεοϋορκέζο της εργατικής τάξης ο οποίος εκτονώνεται κάθε Σαββατόβραδο χορεύοντας στην τοπική ντίσκο. Εκεί, στη φωτισμένη πίστα της και κάτω από το βλέμμα φίλων και ανταγωνιστών, μπορεί να αποδείξει πως είναι ξεχωριστός, ένας contender (που θα έλεγε και ο Μάρλον Μπράντο του «Λιμανιού της Αγωνίας») με μερίδιο στο αμερικανικό όνειρο. Τίποτα δεν εκφράζει καλύτερα αυτή την αυτάρεσκη κι απελπισμένη ταυτόχρονα φιλοδοξία του από το μοναχικό χορό του υπό τους ήχους τού «You should be dancing» των Bee Gees, με τις φιγούρες του να αντιγράφονται στο εξής απ’ όλους τους θαμώνες των ντισκοτέκ ανά τον πλανήτη. Μια σκηνή και μια ταινία που ενίσχυσαν τη δημοφιλία της disco στη δεκαετία του ’70 και ανέδειξαν τον οσκαρικά υποψήφιο Τζον Τραβόλτα σε μοντέρνο Φρεντ Αστέρ.
83. Ένα σπίτι καίγεται – «Ο Καθρέφτης» (Αντρέι Ταρκόφσκι, 1975)
Οι ποιητικές, υπνωτιστικές εικόνες κατακλύζουν τη φιλμογραφία τού Αντρέι Ταρκόφσκι, με τον «Καθρέφτη» να αποτελεί την πιο ενδόμυχη κι αφοπλιστική εξομολογητική στιγμή της. Εικόνες της παιδικής ηλικίας του Ρώσου δημιουργού ξεπηδούν από τις αναμνήσεις του και στοιχειώνουν την κινηματογραφική οθόνη σε μια εσωτερική οδύσσεια ανείπωτης ομορφιάς, θλίψης και νοσταλγίας. Το βαθύτερο διαχρονικό και υπαρξιακά αγωνιώδες μήνυμα αυτού του αφοπλιστικού αριστουργήματος, αλλά και ολόκληρου του ταρκοφσκικού opus, συμπυκνώνεται σε μια μυστικιστικά σιωπηλή και λυρικά ατμοσφαιρική σκηνή που ξεκινά με τη φωνή του Αρσένι Ταρκόφσκι, του πατέρα του σκηνοθέτη, να απαγγέλει ένα από τα ποιήματά του, για να καδράρει σταθερά, μετά από ένα αργό τράβελινγκ στο εσωτερικό της αγροικίας, το απέναντι σπίτι που έχει πάρει φωτιά. Μια μεγαλειώδης οπτική σύνθεση η οποία συνδυάζει τη φωτιά με το νερό (η οροφή που στάζει), την εικαστική αρτιότητα με τη φυσική καταστροφή, την ποίηση με τον ρεαλισμό και το όνειρο με την πραγματικότητα.
82. Ήρθαν τα πάνω κάτω – «Βασιλικοί Γάμοι» (Στάνλεϊ Ντόνεν, 1951)
Κανείς στην κινηματογραφική ιστορία δεν αψήφησε κομψότερα και μελωδικότερα τη βαρύτητα από τον Τζιν Κέλι και τον Φρεντ Αστέρ. Αν και ο δεύτερος έγινε ο απόλυτος σταρ των μιούζικαλ στη δεκαετία του ’30, όπου και μας χάρισε αγκαλιά με την Τζίντζερ Ρότζερς μερικές all time classic χορευτικές σκηνές σαν αυτές των «Cheek to cheek» και «Swing time», άφησε το κοινό άφωνο όταν το 1951 χόρεψε στο… ταβάνι υπό τους ήχους του «You're all the world to me». Γραμμένο από τους Μπάρτον Λέιν και Άλαν Τζάι Λέρνερ και τραγουδισμένο από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή, το ρομαντικό κομμάτι δίνει την ευκαιρία στον Αστέρ να εκφράσει τα αισθήματά του για την Σάρα Τσέρτσιλ χορεύοντας στο πάτωμα, στα έπιπλα, στους τοίχους και τελικά στην οροφή του διαμερίσματός του. Ενός σκηνικού το οποίο περιστρεφόταν αργά και αόρατα μαζί με την κάμερα και τον οπερατέρ, δημιουργώντας στην οθόνη μια μαγική αίσθηση που καταργεί τη βαρύτητα, «απογειώνοντας» τη δύναμη του χορού και του έρωτα.
81. Φοράμε πάντα ζώνη – «Τα Παιδιά των Ανθρώπων» (Αλφόνσο Κουαρόν, 2006)
Από το «Θέλω και τη Μαμά σου» ως και το «Ρόμα», ένα από τα σκηνοθετικά trademarks του τετραπλά βραβευμένου με Όσκαρ Αλφόνσο Κουαρόν είναι τα αδιανόητα περίτεχνα μονοπλάνα. Το εντυπωσιακότερο όλων είναι αυτό μέσα κι έξω από το αυτοκίνητο το οποίο οδηγάει σε ένα δασώδη επαρχιακό δρόμο ο Τσιουετέλ Ετζιοφόρ στα «Παιδιά των Ανθρώπων». Μαζί του η Τζούλιαν Μουρ, στο διπλανό κάθισμα, και πίσω οι Κλάιβ Όουεν, Πάμελα Φέρις και η έγκυος Κλαρ – Χόουπ Ασίτι, η μόνη γυναίκα που μπορεί να φέρει στη ζωή ένα παιδί μετά από 20 χρόνια πλήρους ανθρώπινης στειρότητας. Η αρχικά χαλαρή ατμόσφαιρα, όμως, γρήγορα θα μετατραπεί σε άκρως εφιαλτική, όταν το αμάξι παγιδευτεί από μια ορδή που θα τους επιτεθεί από το πουθενά με φονικές διαθέσεις και ο Ετζιοφόρ δοκιμάσει να ξεφύγει κινούμενος ιλιγγιωδώς με την όπισθεν. Άνθρωποι τους χτυπούν με οποιοδήποτε πρόχειρο όπλο, μολότοφ πέφτουν στο καπό και μια μηχανή με δυο ενόπλους τους καταδιώκει πυροβολώντας. Ο Κουαρόν αποτυπώνει όλη την ένταση, τον πανικό και την καταιγιστική δράση με ένα και μόνο – τεχνικά «αδύνατο» -πλάνο διάρκειας τεσσάρων περίπου λεπτών που κόβει κυριολεκτικά την ανάσα και σ’ αφήνει μ’ ανοιχτό το στόμα.
