Εδώ και δώδεκα χρόνια, η τέχνη του animation έχει βρει στέγη στη Σύρο, ανάμεσα στα νεοκλασικά και εκλεκιστικά δημιουργήματα της Ερμούπολης και στα μεσαιωνικά κτίρια της Άνω Σύρου. Με επίκεντρο το Θέατρο Απόλλωνα, μικρογραφία ιταλικού θέατρου, τα κινούμενα σχέδια για παιδιά και ενήλικες απέκτησαν το δικό τους φεστιβάλ, το οποίο έχει αναδειχθεί σε σημείο συνάντησης καλλιτεχνών αλλά και σε μία από τις πιο σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις. Ανάμεσα σε εθνικά αφιερώματα (φέτος παρακολουθούμε τη Σουηδία και το Αζερμπαϊτζάν), ειδικές δράσεις, εργαστήρια και πολλές προβολές, το Animasyros κατάφερε να εδραιωθεί στις συνειδήσεις των κινηματογραφόφιλων και να αποκτήσει ένα πιστό κοινό. Λίγες μέρες πριν την έναρξη της 12ης διοργάνωσης (18-22/9), μιλήσαμε με τον πρόεδρο της, Βασίλη Καραμητσάνη, για όσα αναμένουμε να δούμε φέτος αλλά και για όλα εκείνα τα στοιχεία που ξεχωρίζουν το πολύχρωμο φεστιβάλ.
Πώς αποφασίσατε να ξεκινήσετε ένα φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων και μάλιστα στη Σύρο;
Από παιδί αγαπούσα τις τέχνες και ειδικά το σινεμά, ενώ ως φοιτητής στη Θεσσαλονίκη ήμουν εθελοντής και μετέπειτα απασχολούμενος στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Για χρόνια και με τη συνεργάτιδα μου τη Μαρία Ανεστοπούλου, η οποία είναι και συνιδρύτρια του Animasyros, κάναμε ένα φεστιβάλ στην Αθήνα, αφιερωμένο συνολικά στον ψηφιακό κινηματογράφο, το Πλατφόρμα Βίντεο. Γύρω στο 2007, είδαμε ότι το είδος του animation είναι μία από τις ανερχόμενες τάσεις διεθνώς, ενώ και στην Ελλάδα υπήρχαν δείγματα για ένα πεδίο ανάπτυξης πιο λαμπρό από το προηγούμενο, παρότι μέχρι τότε το ελληνικό animation ήταν συνώνυμο των πιο φτωχών παραγωγών. Κάπως έτσι αποφασίσαμε τόσο να φύγουμε από την Αθήνα για να κάνουμε ένα μικρότερο φεστιβάλ, λιγότερο απαιτητικό και πιο αποκεντρωμένο, όσο και να το αφιερώσουμε αποκλειστικά στην τέχνη του animation.
Καταφέρατε όμως το Animasyros να μετράει πια, αισίως, 12 Σεπτεμβρίους.
Το πρώτο Animasyros ήρθε το 2008, στην αυγή σχεδόν της κρίσης. Έπρεπε να κάνουμε ένα μπουτίκ φεστιβάλ το οποίο να μπορεί να πατάει στις νέες, περιορισμένες οικονομικές συνθήκες αλλά και στη μειωμένη χρηματοδότηση που λάμβανε συνολικά ο πολιτισμός, από ιδιωτικούς αλλά και δημόσιους πόρους. Σιγά σιγά το φεστιβάλ αυτό έγινε το σημερινό Animasyros: το μεγαλύτερο φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων στη χώρα και ένα απ’ τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα στον κόσμο.
Γιατί επιλέξατε να το τοποθετήσετε στο τέλος της θερινής σεζόν;
Όταν ξεκινήσαμε χτυπήσαμε την πόρτα του τότε Δήμου Ερμούπολης, επειδή δε θέλαμε να δημιουργήσουμε το φεστιβάλ ελέω των τοπικών αρχών. Ο δήμαρχος, Γιάννης Δεκαβάλας, μας είπε ότι θα πρέπει να αξιοποιήσουμε το τέλος της σεζόν, ώστε να δώσουμε μια μορφή κινήτρου επιμήκυνσης της θερινής σεζόν. Από τότε η Ελλάδα έχει εξελιχθεί πολύ τουριστικά και η σεζόν έχει επεκταθεί, με αποτέλεσμα να έχουμε φτάσει στο άλλο άκρο και να βρίσκουμε δύσκολα καταλύματα, το οποίο όμως για μας δεν παύει να είναι ένα επίτευγμα.
Ένα από τα ζητήματα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε, ήταν ότι στις κατά τα αλλα καταπληκτικές πολιτιστικές υποδομές του νησιού, δεν υπήρχαν δράσεις που να απευθύνονται στους πολύ νέους ανθρώπους. Άρα σκεφτήκαμε ότι, τι πιο ταιριαστό, από μία διοργάνωση πολύ νεανική για την αίθουσα του Θεάτρου Απόλλων. Η τέχνη του animation συγκεντρώνει άτομα κάτω των τριάντα κατά συντριπτική πλειονότητα και γέννησε την αρχική σύλληψη, η οποία τελικά δημιούργησε και άλλα φεστιβάλ και πρωτοβουλίες. Πλέον το νησί φιλοξενεί πάνω από 8 διοργανώσεις το χρόνο και έχει γίνει με διαφορά ο πιο σημαντικός πολιτιστικός προορισμός της χώρας, μετά από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Εκτός από την προσέλκυση ατόμων κάτω των 30, βλέπουμε ότι το φεστιβάλ είναι αρκετά συμπεριληπτικό, με εργαστήρια που απευθύνονται σε υπερήλικες ή πολύ μικρά παιδιά αλλά και δράσεις με ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.
Η συμπεριληπτικότητα ήταν ένας από τους βασικούς μας στόχους από την πρώτη μέρα, όταν βρισκόμασταν στην αρχή μιας τεράστιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης για τη χώρα. Χρειάστηκαν τελικά χρόνια για να μπορέσει να γίνει πραγματικότητα, με κύριο άξονα τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα. Σήμερα διοργανώνουμε εργαστήρια όλο το χρόνο αλλά και στην περίοδο του ετήσιου φεστιβάλ για άτομα με αναπηρίες, για άτομα τρίτης ηλικίας, για παιδιά πρώτης-δεύτερης σχολικής ηλικίας και φυσικά για ενήλικες, ενώ εντάσσουμε πλήθος άλλων κοινωνικών ομάδων που θεωρούμε ότι δεν πρέπει να είναι στο όριο του πολιτισμού αλλά απολύτως μέσα στο πλαίσιό του.
Πριν από δύο χρόνια, κάναμε ένα εργαστήριο με τους άρρενες νέους 18-22 ετών, κρατούμενους στο κατάστημα του Αυλώνα. Όταν πρωτοβρεθήκαμε εκεί τα παιδιά ήταν πάρα πολύ διστακτικά, θεωρώντας ότι κάνουμε δημόσιες σχέσεις. Στο τέλος του εργαστηρίου οι περισσότεροι μας είπαν ότι για λίγο ξέχασαν το «αίσθημα της φυλακής» και ότι το animation λειτούργησε απογειωτικά.
Ακόμα, όλο το χρόνο κάνουμε και το επονομαζόμενο τουρ, όπου εκτός της Σύρου οργανώνουμε προβολές από τις βραβευμένες ταινίες του φεστιβάλ σε διάφορες περιοχές εντός και εκτός Ελλάδας. Φέτος βρεθήκαμε στην Πάρο, στη Χίο, στους Δελφούς, στην Αίγυπτο, στην Κύπρο και έπεται και συνέχεια.
Μιας και μιλάμε για συνεργασίες, είναι ενδιαφέρον να δούμε τη συνέργεια του φεστιβάλ με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Πλέον μας μιλάτε μάλιστα και από μία νέα πλευρά, αφού είστε και ο νέος πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΛΣ.
Εδώ και τέσσερα χρόνια, το Animasyros πήρε από κοινού με την Εθνική Λυρική Σκηνή μια πρωτοβουλία για συστηματική προσέγγιση του λυρικού θεάτρου, της όπερας και της οπερέτας δηλαδή, μέσα από την τέχνη του animation. Οι φωτισμοί και οι σκηνικές κατασκευές υποκαθίστανται από πρωτότυπα κινούμενα σχέδια που τα σχεδιάζουν καταξιωμένοι έλληνες δημιουργοί, όχι μόνο συμπληρωματικά της εικαστικής πρότασης της κάθε παράστασης, αλλά και στην κατεύθυνση του να δημιουργηθεί ένα νέο φορμά, ένα νέο είδος ανάμειξης μιας κλασικής τέχνης, όπως είναι η λυρική τέχνη, με αυτής των κινουμένων σχεδίων.
Κάθε χρόνο η τελετή έναρξης του Φεστιβάλ είναι η παράσταση-κοινό πόνημα του Animasyros και της ΕΛΣ. Από πέρυσι, ,επιχειρήσαμε να προσφέρουμε μία καινούργια, άπαιχτη όπερα της Λένας Πλάτωνος, το «Αηδόνι του Αυτοκράτορα». Είναι ένα πολύ προφητικό έργο που δεν απευθύνεται μόνο σε παιδιά, γράφτηκε από την Πλάτωνος πριν από 35 χρόνια και μιλάει για την ανωτερότητα του φυσικού κόσμου έναντι του ψηφιακού κόσμου. Θεωρώ ότι είναι μια εξαιρετική παραγωγή, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Πετσατώδη και σε πρωτότυπα κινούμενα σχέδια της Ειρήνης Βιάνελλη, μιας βραβευμένης ελληνίδας animator νέας γενιάς. Πλέον έχω την τιμή να πω και με την ιδιότητα μου ως Προέδρου του διοικητικού συμβουλίου της ΕΛΣ, ότι ήταν μια από τις πιο ευπώλητες παραστάσεις πέρυσι και από την Εναλλακτική Σκηνή που έχει μικρότερη χωρητικότητα προσαρμόστηκε και θα παρουσιαστεί στην Κεντρική Σκηνή. Απ’ την άλλη, η επιτυχία αυτής της προσπάθειας σύζευξης των κινουμένων σχεδίων με τη λυρική τέχνη είναι για μένα ένα μικρό παράσημο τιμής.
«Η συμπεριληπτικότητα ήταν ένας από τους βασικούς μας στόχους από την πρώτη μέρα, όταν βρισκόμασταν στην αρχή μιας τεράστιας οικονομικής και κοινωνικής κρίσης για τη χώρα. Χρειάστηκαν τελικά χρόνια για να μπορέσει να γίνει πραγματικότητα, με κύριο άξονα τα εκπαιδευτικά μας προγράμματα».
Στο φετινό πρόγραμμα, της 12ης διοργάνωσης, η βασική θεματική είναι η πολύ επίκαιρη «Animagreen». Πώς επιλέξατε αυτή τη θεματική;
Το φεστιβάλ δε χτίστηκε ως ένα αποστειρωμένο κοινωνικά καλλιτεχνικό γεγονός, αλλά πάνω στις ανάγκες της κοινωνίας, πάνω στην ακρόαση του βηματισμού και των παλμών της, με θεματικές όπως τα άτομα με αναπηρίες, τα δικαιώματα των γυναικών ή ο θρησκευτικός συγκρητισμός. Φέτος, οι φωτιές, οι πλημμύρες, οι διαταραχές του κλίματος αλλά και οι περίεργες και ανεξήγητες αντιδράσεις σε βάρος των μέτρων που πρέπει να λάβουμε για να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε την περιβαλλοντική και κοινωνική αειφορία του πλανήτη, κάνουν το «Animagreen» εκκωφαντικά επίκαιρο.
Εκτός από τις προβολές και τα εργαστήρια, θα προσπαθήσουμε να αποφύγουμε τα πλαστικά μιας χρήσης. Βέβαια για ένα φεστιβάλ με χαρακτήρα τόσο εφήμερο πολλές από τις παραγωγές και τις εκτυπώσεις δεν μπορούν να γίνουν πάντα με τον πιο φιλικό, περιβαλλοντικό τρόπο. Για εμάς το περιβάλλον δεν είναι μόνο το φυσικό, αλλά και το ανθρώπινο. Αν αυτά τα δύο δεν είναι σε ισορροπία και σε συναίνεση, δε θα μπορέσει ο πλανήτης να έχει το μέλλον που του αξίζει, ούτε η ανθρωπότητα αυτά για τα οποία έχει κοπιάσει όλες τις χιλιετίες ύπαρξής της στον πλανήτη.
Εκτός από τα διάφορα αφιερώματα και διαγωνιστικά τμήματα, εντοπίζουμε και αρκετές ελληνικές παραγωγές που αυξάνονται με τα χρόνια.
Κάθε χρόνο προσπαθούμε να φέρουμε την αφρόκρεμα της ανεξάρτητης αλλά και της mainstream παραγωγής, με πολλές αμερικάνικες ταινίες αλλά και ταινίες πρώτης προβολής στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Προσπαθούμε όμως να το κάνουμε με έναν ισομερή τρόπο και με γνώμονα την ανάδειξη της εθνικής παραγωγής της Ελλάδας, την εξαγωγή και έκθεση του ελληνικού ταλέντου που τα τελευταία χρόνια λάμπει στο εξωτερικό. Είναι περίεργο αλλά ο κινηματογράφος και το animation, ειδικότερα και εντονότερα, έχει ανθίσει στα χρόνια της κρίσης.
Η Ελλάδα έχει μια ισχυρή παρουσία που δεν είχε παλιά στα τεκταινόμενα, πολλοί Έλληνες ανερχόμενοι αλλά και παλαιότεροι στο χώρο έχουν παρουσία στα μεγαλύτερα διεθνή φεστιβάλ, όπως του Ανεσύ. Εμείς είμαστε εδώ για να στηρίζουμε την εγχώρια παραγωγή, γι αυτό υπάρχει και το Ελληνικό Πανόραμα. Μια νέα ενότητα ταινιών, δηλαδή, που στηρίζει τις ελληνικές και ελληνόφωνες ταινίες, όχι μόνο αυτές που παράγονται στην Ελλάδα αλλά και εκείνες που προέρχονται από δημιουργούς από την Κύπρο ή από την ελληνική διασπορά.
Η Αγορά του Animasyros συμπληρώνει φέτος τα πέντε της χρόνια. Πώς έχει εξελιχθεί η δράση αυτή;
Όλα τα μεγάλα φεστιβάλ έχουν και ένα τμήμα market, προσθέσαμε την Αγορά, ένα τρίτο πυλώνα στη διοργάνωση. Κρατάμε την ονομασία Agora και στα αγγλικά, ξεκινώντας από τη σύλληψη της αρχαιοελληνικής αγοράς, που λειτουργούσε όχι μόνο ως μέρος για την εμπορική συναλλαγή των προϊόντων αλλά και ως χώρος για ανταλλαγή απόψεων.
Θεωρούμε ότι ο πολιτισμός είναι ένα από τα βασικά εργαλεία κοινωνικού και διαπολιτισμικού διαλόγου. Η Αγορά κατάφερε μέσα σε πέντε χρόνια να είναι ένα υπολογίσιμο γεγονός εντός του κύκλου του Animasyros που προσκαλεί καλές, σε εξέλιξη δουλειές animation από όλο τον κόσμο και τις εκθέτει σε σημαντικούς παίκτες της οπτικοακουστικής αγοράς διεθνώς, προσπαθώντας να βοηθήσει στη χρηματοδότησή τους αλλά και τη βελτίωση της κυκλοφορίας του οπτικοακουστικού προϊόντος. Η λογική μας είναι η ενθάρρυνση των συμπαραγωγών, η ανάδειξη του ελληνικού ταλέντου αλλά και η δημιουργία ενός κόμβου αναφοράς στη Μεσόγειο με κέντρο τα κινούμενα σχέδια. Νομίζω ότι με μικρά, συστηματικά βήματα είμαστε στην κατεύθυνση να το πετύχουμε.
