Η 59η διοργάνωση του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ολοκληρώνεται απόψε, έπειτα από έντεκα μέρες μαραθώνιων προβολών, ένθερμων συζητήσεων μέσα και έξω από τις αίθουσες (συνήθως ως το πρωί), αλλά και αρκετών αξέχαστων στιγμών που κάνουν το φεστιβάλ σίγουρο προορισμό για τους σινεφίλ κάθε χρονιά.
Οι οποίοι και φέτος γεμίζουν ασφυκτικά τους κινηματογράφους, με τις ουρές για τις ακυρώσεις της τελευταίας στιγμής που θα εξασφαλίσουν στο κοινό το πολυπόθητο χαρτάκι εισόδου, συχνά να εντυπωσιάζουν με την έκτασή τους. Αντίστοιχη ήταν η ανταπόκριση του κοινού στην καθολικά προσβάσιμη προβολή της ταινίας «Στρέλλα» (2009) του Πάνου Χ. Κούτρα στο Ολύμπιον, όπου μια έκπληξη περίμενε τους θεατές.
Όταν έσβησαν τα φώτα η μορφή του Ζακ Κωστόπουλου εμφανίστηκε στη μεγάλη οθόνη να περπατά στο κέντρο της Αθήνας, υπό τους ήχους του «Rock ‘n’ Roll Suicide» του Ντέιβιντ Μπόουι, σε ένα σποτάκι γυρισμένο το 2016 για το φεστιβάλ Outview.
Ήταν μια υπενθύμιση του αυτονόητα πολιτικού και τραγικά επίκαιρου αφιερώματος στο ελληνικό queer σινεμά που έστησε το φεστιβάλ, και στο πλαίσιο του οποίου προβλήθηκε η «Στρέλλα». Αμέσως μετά το συγκινητικό βίντεο οι Μαρία Cyber (ακτιβίστρια και καλλιτεχνική διευθύντρια του Outview), Γιώργος Τσιτιρίδης και Μανώλης Βαμβούνης, οι οποίοι είχαν συνεργαστεί με τον Ζακ Κωστόπουλο, μίλησαν για εκείνον και το συμβάν μίσους του περασμένου Σεπτεμβρίου, ενώ ο Πάνος Χ. Κούτρας αφιέρωσε την προβολή στον Ζακ και στους Ζακ αυτού του κόσμου.
Μια άλλη ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα κατάφερε να φέρει χαμόγελα και τρανταχτά γέλια αυτήν τη φορά στην Αποθήκη 1, όπου το Σάββατο (10/11) λίγο μετά τα μεσάνυχτα προβλήθηκε το ασυναγώνιστο ντεμπούτο του «Η Επίθεση του Γιγαντιαίου Μουσακά» (1999). «Ένα z-movie που τελικά γυρίστηκε σε τέσσερα χρόνια αντί για τρεις εβδομάδες», όπως περιέγραψε ο σκηνοθέτης την ταινία πριν την έναρξη της, μια προβολή που μπαίνει στα highlights του φεστιβάλ όχι μόνο για την εντελώς χαλαρή ατμόσφαιρα μέσα στην αίθουσα, αλλά και για τον γευστικότατο μουσακά που μας κέρασαν οι άνθρωποι του φεστιβάλ αμέσως μετά(!).
Στα του διαγωνιστικού τμήματος τώρα, θαυμάσαμε τη σκηνοθεσία του Άαρον Σίμπεργκ στην ταινία «Ισόβιοι Δεσμώτες» (2018), η οποία φέρνει στο μυαλό το αφηγηματικό ύφος του Ρόμπερτ Όλτμαν. Μέσα από τη σχέση μιας φωτογενούς ηθοποιού και ενός παραμορφωμένου στο πρόσωπο συνεργάτη της, ο Σίμπεργκ σχολιάζει αυτοσαρκαστικά τα κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς αλλά και την εμμονή του σινεμά με την αψεγάδιαστη εικόνα και την επιφανειακότητα που ενίοτε το χαρακτηρίζει ως τέχνη. Η ταινία είναι αδέξια ανά στιγμές. όμως αποτελεί μία από τις πιο πρωτότυπες και ιδιαίτερες προτάσεις του φετινού διαγωνιστικού τμήματος.
Ένας ρεαλισμός - γροθιά στο στομάχι και μια συγκινητική ιστορία βρίσκονται στην καρδιά του «Σόκρατες» (2018). Μια ταινία από τη Βραζιλία, η οποία υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Άλεξ Μοράτο, ένα επιτελείο αποτελούμενο από ανθρώπους ηλικίας 16-20 χρονών και σε παραγωγή του Ραμίν Μπαχρανί, καταφέρνει αβίαστα να μεταδώσει έντονα συναισθήματα και να εκφέρει ένα ουσιαστικό κοινωνικό σχόλιο, μέσω της ιστορίας ενός έφηβου ο οποίος χάνει τη μητέρα του και καλείται να βρει τρόπο επιβίωσης. Η μοναδικής δύναμης ερμηνεία του Κριστιάν Μαλέιρος αποτελεί το καύσιμο της ταινίας, η οποία μας παρουσιάζει την τραγική μοίρα ενός ανθρώπου ανεπιθύμητου από παντού εξαιτίας της σεξουαλικότητάς του.
Χωρίς ξεκάθαρο φαβορί, αλλά με αρκετά δυνατά χαρτιά, η δουλειά της κριτικής επιτροπής του διαγωνιστικού τμήματος δε θα είναι εύκολη. Ένα από τα μέλη του όμως, ο σημαντικός Ρουμάνος σκηνοθέτης Ράντου Ζούντε («Άφεριμ!») ήρθε στη Θεσσαλονίκη με τη νέα του γενναία και ανοιχτά πολιτική ταινία του «Αδιαφορώ εάν καταγραφούμε στην Ιστορία ως Βάρβαροι» (2018).
Ο Ζούντε εδώ στρέφει την κάμερα στους συμπατριώτες του, τους οποίους θέτει απέναντι στην πρόσφατη ιστορία τους. Στην ταινία παρακολουθούμε μια σκηνοθέτιδα καθώς στήνει μια περφόρμανς που αναπαριστά τον τρόπο με τον οποίο ο ρουμάνικος στρατός βοήθησε τους Ναζί στην εκκαθάριση των Εβραίων της περιοχής. Σε μια εποχή ιδεολογική σύγχυσης, εθνικιστικής έξαρσης και απουσίας υγιούς πολιτικού διαλόγου, ο σκηνοθέτης απεικονίζει με αξιοζήλευτη πνευματική διαύγεια τον τρόπο με τον οποίο αποσιωπούνται από το ρουμάνικο κράτος γεγονότα όπως αυτό που καθόρισαν την πορεία της χώρας. Ακόμη αποδομεί εύστοχα και ψύχραιμα την τάση σε πολλές χώρες των Βαλκανίων για εξίσωση του κομμουνισμού με το ναζισμό, για να καταλήξει στο συμπέρασμα πως μια χώρα για να προχωράει θα πρέπει να αποδέχεται τις φωτεινότερες στιγμές της αλλά και τα πιο αιματηρά εγκλήματα που έχει διαπράξει.
