Λοράν Καντέ: «Αν δεν κινηματογραφείς κάτι που σε καίει, το κοινό σίγουρα θα το καταλάβει»

Ο βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα Γάλλος σκηνοθέτης («Ανάμεσα στους Τοίχους») μιλάει για το «Ατελιέ», μια ταινία πάνω στη λογοτεχνία, την πολιτική, τη νέα γενιά και τις επιλογές της.

Από που ξεκίνησε η ιδέα για μια ομάδα νεαρών που συζητούν για τη λογοτεχνία;
Πριν 20 χρόνια, όταν τα ναυπηγεία στη Λα Σιοτά, όπου γυρίστηκε η ταινία, έκλεισαν, ο δήμος προσέφερε στους νέους ένα workshop πάνω στο ένδοξο παρελθόν της πόλης. Μια προσπάθεια να διατηρηθεί η μνήμη και να σχολιαστεί το χθες μέσα από τα μάτια του αύριο, της νέας γενιάς. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν θα ενδιέφερε κανέναν, αλλά η ιδέα του workshop μου άρεσε και την προσάρμοσα στην δημιουργική γραφή και ειδικότερα στο αστυνομικό μυθιστόρημα.

«Είναι αδυναμία, αν όχι ανικανότητα της γενιάς μας,το ότι αυτές οι μνήμες δεν συντηρούνται και δεν κληρονομούνται, καταλήγοντας αδιάφορες, αν όχι απωθητικές διδαχές για την επόμενη γενιά.»

Γιατί ειδικά σ’ αυτό;
Σε ρεαλιστικό επίπεδο, νομίζω πως περισσότερο ενδιαφέρει τους 18άρηδες να γράψουν, όπως και να διαβάσουν, μια αστυνομική περιπέτεια ή μια ιστορία μυστηρίου παρά ένα κοινωνικό μυθιστόρημα. Μετά είναι και το ότι αυτού του είδους η λογοτεχνία είναι εξόχως αφηγηματική, έχει σαφείς κανόνες και μια αυστηρότητα δομής που την κάνουν πιο εύληπτη και πιο «καθαρή». Είναι εύκολο να καταλάβεις πως λειτουργεί, όχι όμως και να γράψεις ένα αξιόλογο ή έστω απλά ενδιαφέρον crime novel.

Όπως στο «Ανάμεσα στους Τοίχους», έτσι κι εδώ έχουμε μια ομάδα νέων ανθρώπων η οποία συνδιαλέγεται και αντιπαρατίθεται με ένα ενήλικα. Με κάποιον που έχει εξουσία επάνω τους, όπως ο δάσκαλος ή η συγγραφέας που διευθύνει το workshop.
Υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στις δυο ταινίες, νομίζω όμως πως το «Ατελιέ» βρίσκεται πιο κοντά στο «Ελεύθερος Ωραρίου». Κυρίως σε σχέση με το βασικό της ήρωα, καθώς ο Βενσάν και εδώ ο νεαρός Αντουάν είναι άνθρωποι οι οποίοι αφήνονται και παρασύρονται από τα πράγματα. Κάποια στιγμή νιώθουν εντελώς έξω από τα νερά τους και προσπαθούν να επανενταχτούν εφευρίσκοντας ένα ρόλο, μια περσόνα που θα τους φέρει σύντομα μπροστά σε ένα ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα.

Πιστεύετε πως, ως σκηνοθέτης, έχετε πολλά κοινά στοιχεία με την Ολιβιά, τη συγγραφέα η οποία συντονίζει το σεμινάριο;
Όπως τη ρωτάει ο Αντουάν και όπως εκείνη ρωτάει τον εαυτό της, έτσι κι εγώ διαρκώς αναρωτιέμαι κατά πόσο αυτά που γράφω και σκηνοθετώ είναι αληθινές ανησυχίες μου και όχι προκατασκευασμένες αλήθειες με τις οποίες προσπαθώ να καθοδηγήσω τους θεατές. Η σχέση της με τα παιδιά είναι πολύ κοντινή στη σχέση κινηματογραφικού δημιουργού και κοινού, κι ακόμα κι αν οι αντιδράσεις των θεατών δεν φτάνουν ποτέ «ζωντανές» σε εσένα, όπως σε ένα διαδραστικό ακροατήριο, οφείλεις να σκέφτεσαι πως αν δεν είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου και με τους χαρακτήρες σου, αν δεν κινηματογραφείς κάτι που σε καίει, το κοινό σίγουρα θα το καταλάβει.

Το επιβλητικό τοπίο της Λα Σιοτά, από τους λόφους και τις παραλίες της ως τα εγκαταλελειμμένα ναυπηγεία, είναι ένας ακόμα βασικός πρωταγωνιστής της ταινίας…
Έζησα για χρόνια στη Μασσαλία, 30 χιλιόμετρα από τη Λα Σιοτά, και την θυμάμαι γεμάτη κίνηση, ζωή και διαρκή θόρυβο. Τώρα τα ναυπηγεία μοιάζουν με ένα θλιβερό κουφάρι, αλλά για τους νέους αυτό δεν σημαίνει τίποτα. Είναι ένα άσχημο θέαμα και κανείς δεν νοιάζεται για την ιστορία του, άρα και για τις επιπτώσεις που εκείνη έχει στο παρόν και θα έχει στο μέλλον της πόλης. Με ενδιέφερε λοιπόν να δείξω από τη μια πως η ιστορία και οι αξίες της βρίσκονται δίπλα μας, χωρίς να τους δίνουμε σημασία, και αυτό έχει το τίμημά του. Από την άλλη, είναι αδυναμία, αν όχι ανικανότητα της γενιάς μας,το ότι αυτές οι μνήμες δεν συντηρούνται και δεν κληρονομούνται, καταλήγοντας αδιάφορες, αν όχι απωθητικές διδαχές για την επόμενη γενιά. Μην απορούμε λοιπόν για πολιτικές επιλογές που φαντάζουν απαράδεκτες και ανιστόρητες, ενώ γίνονται από τη μια άκρη της Ευρώπης στην άλλη όλο και πιο δημοφιλείς.

---

Δείτε το τρέιλερ της ταινίας