Δεν έχουν περάσει παρά μόνο μερικοί μήνες από τη μεγάλη εμπορική επιτυχία της «Δουνκέρκης» και την ενδιαφέρουσα συζήτηση που πυροδότησε η ταινία πάνω στο πόσο ακριβής ήταν η ιστορική αναπαράσταση της συγκεκριμένης μάχης από τον Κρίστοφερ Νόλαν. Βέβαια, το ερώτημα κατά πόσο ένα φιλμ μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο εκμάθησης της ιστορίας ή μια μονόπλευρη παρουσίαση ενός συμβάντος από την πλευρά του αφηγητή είναι αρκετά παλιό. Για ποιο λόγο ξανανοίγει;
Κυρίως επειδή οι αληθινές ιστορίες αποτελούν πλέον μια πανίσχυρη τάση στη χολιγουντιανή παραγωγή, με τους Αμερικανούς –και όχι μόνο- να μεταποιούν ασταμάτητα στη λαμπερή κινηματογραφική τους φάμπρικα συναρπαστικά κομμάτια της συλλογικής μνήμης. Άλλωστε, το «βασισμένο σε πραγματική ιστορία» σενάριο είναι κάτι που συγκινεί στις αίθουσες...
Όταν τα πραγματικά γεγονότα σε πάνε... ταμείο
Αυτό που πρέπει να κάνουμε σαφές από την αρχή είναι ότι μια ταινία αποτελεί μια μυθοπλαστική κατασκευή που βρίσκεται λίγο ή πολύ μακριά από το ακριβές σημείο της ιστορικής αλήθειας. Κανένα σενάριο, κανένας σκηνοθέτης, κανένα cinema verite δεν μπορούν να αναπαραστήσουν με ακρίβεια ένα πραγματικό γεγονός. Αυτό που βλέπουμε στην οθόνη ήταν, είναι και θα είναι μια μυθοπλαστική αφήγηση που εκφράζει την οπτική του δημιουργού ή του παραγωγού. Ας μην ξεχνάμε ότι το σεναριακό team ενός ιστορικού μπλοκμπάστερ έχει να υπηρετήσει συγκεκριμένες συγγραφικές κατευθύνσεις που θα προκαλέσουν συναισθηματική φόρτιση, ταύτιση του κοινού με τον καλό ήρωα και θα υπηρετήσουν την στρωτή αφήγηση των τριών πράξεων (Ι. Σύσταση με τους χαρακτήρες, ΙΙ. Σύγκρουση ή Αδιέξοδο, ΙΙΙ. Λύση-Κάθαρση), συνταγές που δοκιμασμένα λειτουργούν στο box-office. Αυτό που ισχύει ταυτόχρονα, είναι το ότι όσο περισσότεροι θεατές δουν μια ταινία αφιερωμένη σε ένα ιστορικό συμβάν ή μια σπουδαία προσωπικότητα, τόσο μεγαλύτερο κομμάτι του κοινού θα γνωρίζει λεπτομέρειες πάνω σε ένα ζήτημα που πιθανότατα το είχαν μόνο ακουστά… Αλήθεια, πόσοι Έλληνες θεατές γνώριζαν την σπουδαιότητα της μάχης της Δουνκέρκης αν ο Κρίστοφερ Νόλαν δεν αποφάσιζε να αποβιβάσει την παραλία του Βελγίου την λαμπερή χολιγουντιανή στρατιά του;
Οι ιστορικές ταινίες γνωρίζουν μεγάλο σουξέ
Η δυναμική που έχουν οι ιστορικές ταινίες αποτυπώνεται χαρακτηριστικά και στην ελληνική διανομή, αφού μόνον το περασμένο φθινόπωρο είδαμε στις αίθουσες, εκτός από την γλαφυρή απεικόνιση της Μάχης της «Δουνκέρκης» από τον Κρίστοφερ Νόλαν, και τη δολοφονία του αξιωματικού των SS Ράινχαρντ Χάιντριχ στο «Στόχο» του Σέντρικ Χιμένεθ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η εγχώρια παραγωγή, με τον Παντελή Βούλγαρη να συγκινεί το ελληνικό κοινό με το «Τελευταίο Σημείωμα», την άγνωστη στους πολλούς θυσία του Ναπολέοντα Σουκατζίδη που στήθηκε μπροστά από το απόσπασμα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής από τους ναζί.
Βέβαια, αν κοιτάξει κάποιος προσεκτικά τις ιστορικές βιογραφίες σε βάθος χρόνου, διαπιστώνει ότι αυτές έχουν μεγάλες επιτυχίες, πέρα από τα ταμεία και στα πρωτοκλασάτα βραβεία. Για παράδειγμα, ο Ντάνι Ντέι-Λιούις κέρδισε το 2013 το τρίτο Όσκαρ της διαστημικής καριέρας του ενσαρκώνοντας συγκλονιστικά τον Λίκολν, στην ομότιτλη ταινία του Στίβεν Σπίλμπεργκ. Έξι χρόνια πριν, η Βρετανίδα ντίβα Έλεν Μίρεν κατακτούσε το πρώτο της Όσκαρ με την «Βασίλισσα», την πολυδιάσταση κινηματογραφική αφήγηση των γεγονότων που εκτυλίχθηκαν στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ μετά τον τραγικό θάνατο της Πριγκίπισσας Νταϊάνα.
Οπότε, φέτος, είναι απόλυτα λογικό, ο Γκάρι Όλντμαν, ο ηθοποιός που ερμηνεύει μοναδικά τον Ουίνστον Τσόρτσιλ στην «Πιο Σκοτεινή Ώρα» του Τζο Ράιτ («Εξιλέωση», «Άννα Καρένινα») να αποτελεί το ακλόνητο οσκαρικό φαβορί για τον Α’ Αντρικό Ρόλο. Ο Λονδρέζος σταρ καταφέρνει να παρουσιάσει μια εντελώς προσωπική και ταυτόχρονα αυθεντική κινηματογραφική εκδοχή του Τσόρτσιλ, σε ένα ρεσιτάλ που πιθανότητα θα τον οδηγήσει στην κατάκτηση του πρώτου του αγαλματιδίου.
Όταν ο Τσόρτσιλ γέμισε με καπνό την οθόνη…
Η ταινία του Ράιτ, η οποία θα κάνει πρεμιέρα στις ελληνικές αίθουσες την Πέμπτη 18 Ιανουαρίου, παρουσιάζει την μετατροπή του Ουίνστον Τσόρτσιλ από ένα κοινό Άγγλο πολιτικό στον εθνικό ηγέτη του “We shall not surrender”. Ο Γκάρι Όλντμαν βάζει σ' αυτό κιλά και ένα πούρο στο στόμα, έχοντας μεγάλες πιθανότητες να κερδίσει εκτός από μια δεύτερη οσκαρική υποψηφιότητα και το πρώτο –και σίγουρα καθυστερημένο- αγαλματίδιο της καριέρας του. Έτσι και αλλιώς τα πρώτα δείγματα είναι θετικά. Ο 59χρονος Άγγλος σταρ απέσπασε πριν από λίγες μέρες την Χρυσή Σφαίρα Α΄ Αντρικού Ρόλου, η οποία μάλιστα ήταν η μοναδική υποψηφιότητα της «Πιο Σκοτεινής Ώρας».
Σίγουρα, λοιπόν, άξιζαν και με το παραπάνω οι θυσίες που έκανε ο Γκάρι Όλντμαν για τον ρόλο, αφού για να παραστήσει τον Άγγλο πολιτικό χρειαζόταν ώρες ολόκληρες προετοιμασίας, ενώ παραλίγο να πάθει νικοτινίαση από την υπερβολική κατανάλωση… πούρων για τις ανάγκες των γυρισμάτων. Βέβαια για τον ίδιο το παρουσιαστικό του Τσόρτσιλ μάλλον ήταν ένα από τα ευκολότερα κομμάτια του ρόλου, αφού «τα πάντα ξεκινούν με τη φωνή. Έπρεπε να πειστώ πως μπορώ να ακούγομαι σαν να είμαι ο Τσόρτσιλ. Πήρα έναν από τους λόγους του κι ένα μαγνητόφωνο και ξεκίνησα να πειραματίζομαι. Έτσι ανακάλυψα πως ο Τσόρτσιλ είχε ένα ελαφρύ ψεύδισμα και πως στιγμές ήταν πολύ ένρινος και μονότονος. Έπρεπε να μάθω πώς να διαχειρίζομαι αυτές τις ιδιαιτερότητες στην εκφορά του λόγου του. Μετά άρχισα να μελετώ ώστε να γνωρίσω, ψυχολογικά και διανοητικά, τον άνθρωπο που τα έβαλε με τον Χίτλερ και να αρχίσω να τον “χτίζω” κομμάτι, κομμάτι». Κάπως έτσι ο Γκάρι Όλντμαν αποκαλύπτει τα βήματα για να χτίσεις μια οσκαρική επιτυχία.
