Πόσο συχνά συμβαίνει να παρακολουθούμε θεατρικές παραστάσεις όπου τα ίδια τα παιδιά μπαίνουν στον ρόλο του σκηνοθέτη και δημιουργούν ελεύθερα τον δικό τους σκηνικό κόσμο; Όχι συχνά. Οι "Μικροί ήρωες σε κρίση", το καινοτόμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του θεατρικού οργανισμού MeWe που εξειδικεύει την εκπαιδευτική του δράση στη δημιουργία παραστάσεων από τα παιδιά για τα παιδιά, παρουσιάζει "Το παγάκι που δακρύζει" στις 5 και 6 Αυγούστου στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, στο πλαίσιο του θεσμού "Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός 2023" του Υπουργείου Πολιτισμού. Μια θεατρική παράσταση που αφορά την κλιματική κρίση, με live μουσική, πρωτότυπο κείμενο και ενήλικες επαγγελματίες ερμηνευτές επί σκηνής, τους οποίους σκηνοθετούν τα ίδια τα παιδιά.
Είναι πάντα χαρά να μαθαίνουμε περισσότερα πράγματα για ανθρώπους που αγαπούν την δουλειά τους και πορεύονται σε αυτή με πίστη και όραμα. Η ηθοποιός, εμψυχώτρια και υπέθυνη του προγράμματος, Αθηνά Μπερδέκα, είναι μια από αυτούς.
Πώς ξεκίνησε η επαφή σας με το θέατρο;
Όταν ήμουν στο δεύτερο έτος του πολιτικού τμήματος της νομικής, είχα μια πολύ μεγάλη ερωτική απογοήτευση. Η μητέρα μου έπεισε την αδερφή μου, Κατερίνα Μπερδέκα, που σπούδαζε θεατρολογία, να με πάρει μαζί της σε ένα studio στα Εξάρχεια, σε ένα θεατρικό εργαστήρι, για να αποφύγουμε τα χειρότερα. Στο πρώτο μάθημα, με την πρώτη και αγαπημένη μου δασκάλα, Τότα Σακελλαρίου, ένιωσα ότι αυτό θα ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Το τέλος ενός έρωτα να σε οδηγεί σε έναν καινούργιο, μεγάλη τύχη και ευτυχία.
Ποια ήταν η ιδέα πίσω από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Μικροί ήρωες σε κρίση”; Ποιοι είναι οι στόχοι του προγράμματος και τι σας ώθησε στην υλοποίησή του;
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα "Μικροί ήρωες σε κρίση” δημιουργήθηκε για να μπορέσουμε να συνομιλήσουμε με τα παιδιά για το περιβάλλον με ένα βιωματικό τρόπο, να γνωρίσουν τις βασικές αρχές του ecotheater με απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας παράστασης απόλυτα συνδεδεμένης με αυτές. Επίσης, ένα δεύτερο κομμάτι του είναι η συναισθηματική διαχείριση της περιβαλλοντικής καταστροφής και των επιπτώσεων στη ζωή τους. Στόχος του προγράμματος είναι να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με ερωτήματα που γεννιούνται παρατηρώντας πόσο εύκολα και αβίαστα καταστρέφεται το περιβάλλον και στη συνέχεια να τα επεξεργαστούν χωρίς απαραίτητα να οδηγηθούμε σε απαντήσεις αλλά πολλές φορές και σε καινούργια ερωτήματα. Για τα παιδιά είναι ξεκάθαρο ότι είναι απαγορευτικό να καταστρέφουμε το περιβάλλον. Οι ερωτήσεις που τα απασχολούν είναι γύρω από το γιατί γίνεται αυτό. Και θα το βρουν.
Στην παράσταση "Το παγάκι που δακρύζει” έχετε αναθέσει στα παιδιά τον ρόλο του σκηνοθέτη. Πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά αυτό το ρόλο και πώς αντιμετωπίζουν οι ενήλικες ηθοποιοί την καθοδήγηση από τα παιδιά;
Η ανάθεση του ρόλου του σκηνοθέτη σε μία ομάδα παιδιών απαιτούσε τελικά περισσότερο θάρρος από εμάς. Εμείς ως επαγγελματίες έπρεπε να μείνουμε σιωπηλοί απέναντι τους και να δοκιμάζουμε με πίστη κάθε ιδέα και έμπνευση τους. Όσο δύσκολο ακούγεται αλλο τόσο απελευθερωτικό ήταν στο τέλος για εμάς. Τα παιδιά από την αρχή υιοθέτησαν αυτόν τον ρόλο που τους δώσαμε με χαρά γιατί προέκυψε μέσα από παιχνίδι και την μεγάλη τους χαρά να λένε μία ιστορία με τον δικό τους τρόπο. Νομίζω το χάρηκαν γιατί κατάλαβαν ότι τα εμπιστευόμαστε και έχουμε ανάγκη τη φαντασία και την πειθαρχία τους για να υπάρξουμε στη σκηνή.
"Για τα παιδιά είναι ξεκάθαρο ότι είναι απαγορευτικό να καταστρέφουμε το περιβάλλον, οι ερωτήσεις που τα απασχολούν είναι γύρω από το γιατί γίνεται αυτό. Και θα το βρουν."
Εργάζεστε χρόνια με παιδιά όλων των ηλικιών. Πώς αντιμετωπίζουν τα παιδιά την θεατρική πράξη; Πώς βοηθά το θέατρο στην πνευματική, ψυχική και σωματική καλλιέργειά τους;
Τα παιδιά αγαπούν το θέατρο γιατί τους θυμίζει κάτι που τους είναι πολύ οικείο και το αγαπούν πολύ: το παιχνίδι. Και στο θέατρο έχουμε ιστορίες, ρόλους, πιόνια, κανόνες, πειθαρχία, συνέπεια, φαντασία και αποτελέσματα. Το θέατρο διδάσκει στα παιδιά ότι όλοι είναι απαραίτητοι και όλοι περιέχουμε όλους, όπως και το περιβάλλον. Μαθαίνουν να αναπνέουν μέσα από μία ομάδα, να την φροντίζουν και να την εξελίσσουν. Εξάλλου και όλα τα θεατρικά κείμενα με τα οποία συνομιλούν τους φέρνουν σε επαφή με την αγάπη, την αλληλεγγύη, τη φιλιά, τον έρωτα, τον θάνατο -ό,τι δηλαδή περικλείει η ζωή μας-, απλώς με το θέατρο έχουμε την πολυτέλεια να κάνουμε πρόβα και να διαλέξουμε δρόμους. Έχουμε χρόνο να διαλέξουμε ρόλους και να αλλάξουμε ρόλους, επίσης.
Συναντήσατε προκλήσεις δουλεύοντας με αυτό το πρόγραμμα και τα παιδιά;
Πάρα πολλές. Αρχίσαμε να δουλεύουμε για άλλη μία φορά σε μία καινούργια πόλη, με παιδιά που συστηθήκαμε και στο επόμενο δευτερόλεπτο πέσαμε με τα μούτρα στη δουλειά. Ήταν ένα εγχείρημα με πολλές πρακτικές δυσκολείες που ήταν ταυτόχρονα εμπόδιο αλλά και αφετηρία νέων αναζητήσεων και νέων δρόμων. Με έναν μαγικό τρόπο όμως τα παιδιά μας οδηγούν πάντα στα πιο ενδιαφέροντα μονοπάτια.
"Κάθε φορά που σκέφτομαι τον εαυτό μου σε μία παράσταση μπορώ να φανταστώ πολλές άλλες συναδέλφους που θα το έκαναν το ίδιο καλά και θα ήταν το ίδιο σημαντικές για την παράσταση. Στη δουλειά με τα παιδιά αισθάνομαι περισσότερο χρήσιμη."
Υπάρχει κάποια στιγμή στη πορεία σας που θυμάστε να νιώσατε πως η δουλειά σας με τα παιδιά είναι πραγματικά σημαντική; Τι σας έχει προσφέρει η επαφή σας μαζί τους;
Αγαπώ πολύ το θέατρο και μου αρέσει πολύ να παίζω. Η διαδικασία των προβών και οι παραστάσεις είναι πραγματικά ευτυχία. Κάθε φορά που σκέφτομαι τον εαυτό μου σε μία παράσταση μπορώ να φανταστώ πολλές άλλες συναδέλφους που θα το έκαναν το ίδιο καλά και θα ήταν το ίδιο σημαντικές για την παράσταση. Στη δουλειά με τα παιδιά αισθάνομαι περισσότερο χρήσιμη. Όσοι κι αν ασχοληθούμε, δεν φτάνουμε. Οι ανάγκες για να συνομιλήσουν τα παιδιά με τη θεατρική αγωγή είναι τεράστιες και ποτέ δεν είμαστε αρκετοί αυτοί που παλεύουμε να γίνει αυτό πραγματικότητα. Νιώθω τη δουλειά μου σημαντική όταν παιδιά μέσα από το μάθημα αρθρώνουν λόγο και επικοινωνούν με τα συναισθήματα τους. Στη διάρκεια της δημιουργίας της ταινίας μας στη Μήλο, στο στάδιο της συγγραφής του σεναρίου, είχα ζητήσει από τα παιδιά να γράψουν για μια φανταστική πόλη. Ένα υπέροχο πλάσμα είπε ότι στην πόλη του υπήρχαν τεράστια δέντρα και όλοι ζούσαν πάνω σε αυτά ευτυχισμένοι, εκτός από τα πλάσματα που ζούσαν κάτω απο αυτά. Όταν το ρώτησα γιατί δεν μπορούν να ζουν και αυτά ψηλά, μου απάντησε ότι δεν μπορούμε να είμαστε όλοι ψηλά και να βλέπουμε ουρανό. Κοιταχτήκαμε και νιώσαμε και οι δύο ότι όλοι αξίζουμε να βλέπουμε ουρανό. Αυτό τελικά ήταν και το θέμα της ταινίας που δημιουργήσαμε. Η επαφή μου με τα παιδιά με κάνει να μοιράζω συνέχεια την τράπουλα από την αρχή. Και πάλι, και πάλι.