Μικρός Νότος: "Το θέατρο για παιδιά είναι μια μεγάλη αγκαλιά συνύπαρξης και αποδοχής"

Η καλλιτεχνική διευθύντρια και ηθοποιός του Μικρού Νότου, Χρύσα Διαμαντοπούλου, δίνει στο "α” μια εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη με αφορμή την επέτειο 10 χρόνων από την ίδρυση της αγαπημένης θεατρικής ομάδας που έχει αφιερωθεί στη δημιουργία διαδραστικών παραστάσεων για παιδιά -κι όχι μόνο-, ξεχωρίζοντας για το όραμα, την αισθητική, την ζεστασιά της, τον τρόπο που ενεργοποιεί την φαντασία μικρών και μεγάλων, καθώς και τη στάση της απέναντι στο "τραύμα" και τη "διαφορετικότητα". Φέτος το καλοκαίρι περιοδεύει σε ανοιχτούς φιλόξενους και ασφαλείς χώρους με τις δύο επιτυχημένες παραστάσεις της "Ο ραφτάκος των λέξεων” και "Αισωπομαχίες” μέχρι και τον Σεπτέμβριο. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, βέβαια, μας προκαλούν τα επόμενα σχέδια της ομάδας.

Πώς δημιουργήθηκε η ομάδα Μικρός Νότος; 
Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος δημιουργήθηκε με πολλή αγάπη, μεράκι, σκληρή εργασία και όραμα τον Αύγουστο του 2012 μέσα από την ανάγκη μου να υπάρξει ένα ασφαλές καλλιτεχνικό περιβάλλον, όπου καλλιτέχνες από διαφορετικές αφετηρίες και διαδρομές αλλά με κοινό όραμα, ήθος και αισθητική, θα υλοποιούμε παραστάσεις, δράσεις και πολιτιστικά και εκπαιδευτικά προγράμματα για το παιδικό, νεανικό και ενήλικο κοινό. 

Ποιοί είναι οι στόχοι και το όραμα της ομάδας;
Οι σημαντικότεροι στόχοι μας ήταν και είναι να συμβάλλουμε στην καλλιτεχνική παιδεία του παιδικού, νεανικού και ενήλικου κοινού, να συνδέσουμε το άτομο με την κοινωνία και την κοινωνία με το άτομο, να αναπτύξουμε την κριτική σκέψη παιδιών και νέων, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του μελλοντικού ενεργού πολίτη, να διαμορφώσουμε ενεργούς θεατές κι όχι παθητικούς δέκτες, να θέσουμε στο επίκεντρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας (με τη θεματολογία, τη δραματουργική προσέγγιση, τον διαδραστικό σχεδιασμό) τα παιδιά και τους εφήβους και τέλος να τους φέρουμε σε επαφή με την πολιτισμική ποικιλομορφία στην Τέχνη, χωρίς διακρίσεις. Όραμά μας είναι, μέσω των δράσεων πολιτισμού που υλοποιούμε με απλά, χειροποίητα υλικά, να προσθέσουμε ένα μικρό λιθαράκι στην αισθητική καλλιέργεια, την εκπαίδευση και εξοικείωση του κοινού με διαφορετικές μορφές της σύγχρονης τέχνης, έχοντας πάντα στο κέντρο της δουλειάς μας τον Άνθρωπο.

Ποιός είναι ο απολογισμός σας μετά από 10 χρόνια πορείας; Πόσες παραστάσεις έχει παρουσιάσει συνολικά ο Μικρός Νότος;
Όταν ξεκινούσαμε πριν από 10 χρόνια φανταζόμουν μία μεγάλη θεατρική οικογένεια και από κάτω πολλά παιδικά μάτια να λάμπουν από χαρά! Και αυτό το καταφέραμε! Έχουμε υλοποιήσει παραστάσεις σε σχολικές αίθουσες, σε πλατείες, σε αυλές, σε δομές, σε προαύλια, σε ορφανοτροφεία, σε κήπους, σε νερόμυλους, σε δάση, σε βιβλιοθήκες, σε Ιδρύματα, σε μικρά και μεγάλα φεστιβάλ, σε θεατρικά πανηγύρια σε όλη την Ελλάδα, σε περιοχές ακριτικές και σε απομακρυσμένα χωριά, σε προσφυγικά καμπ, σε ορφανοτροφεία, σε δομές, σε θέατρα... Είμαστε ευγνώμονες για την μεγάλη αγκαλιά, την αγάπη και την εμπιστοσύνη των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών. Νιώθουμε ότι συμπορευόμαστε με ανθρώπους που κι εκείνοι από διαφορετικά μετερίζια αγωνίζονται για τα ίδια πράγματα με εμάς. Για έναν κόσμο πιο δίκαιο, αλληλέγγυο, φωτισμένο, συμπεριληπτικό, μη ταξικό και χαρούμενο. Για έναν κόσμο που όλοι ονειρευόμαστε να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Μέχρι τώρα η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος έχει πραγματοποιήσει επτά διαδραστικές παραστάσεις για παιδιά ("Η Μυλωνού”, "Αισώπου Κόμιξ!”, "Ο Κουκουμπλής”, "Γύρω γύρω μήνες”, "Αισώπου φίλοι”, "Ο ραφτάκος των λέξεων”, "Αισωπομαχίες”), μία μαγνητοσκοπημένη παράσταση ειδικά για την οθόνη ("Ο ραφτάκος των λέξεων On demand”), τρία εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά ("Μυστήριο στο Μουσείο των Δελφών”, "Το πιο γλυκό ψωμί”, "Μα πού πήγαν οι λέξεις;”), ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για εφήβους ("Το τέρας”), πλήθος εκπαιδευτικών σεμιναρίων/εργαστηρίων για παιδιά, εφήβους και ενήλικες, καλοκαιρινά εργαστήρια, ένα cd με την παράσταση "Ο ραφτάκος των λέξεων” και πολλά άλλα.

Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής των συνεργατών της ομάδας μέσα στα χρόνια;
Στον Μικρό Νότο βρήκα τον χώρο να οραματιστώ ένα ρεπερτόριο για το παιδικό κοινό, να το υλοποιήσω κρατώντας την καλλιτεχνική επιμέλεια αλλά και παίζοντας, να τρέξω την παραγωγή κάθε παράστασης, να ανακαλύψω υπέροχους, εναλλακτικούς τόπους για να υλοποιήσουμε τις δράσεις μας, να αναζητήσω συνεργασίες και συνεργάτες… Δέκα χρόνια μετά εξακολουθεί να είναι ένας τόπος ελεύθερης δημιουργίας και πλήρους αφοσίωσης. Μέσα στον Μικρό Νότο ενηλικιώθηκα και μέσα στον Μικρό Νότο βρίσκω μία διευρυμένη οικογένεια ανθρώπων που μοιραζόμαστε κοινούς στόχους, όραμα, και ευαισθησίες με υψηλό το αίσθημα της ευθύνης απέναντι στο κοινό μας, μεγάλη αντίσταση στις ευκολίες και αποστροφή στις εκπτώσεις της δουλειάς. Η Φλώρα Σπύρου, η Αλεξάνδρα Λιακοπούλου, ο Νίκος Αξιώτης, η Έλσα Λουμπαρδιά, η Έλενα Γεροδήμου, η Σεμέλη Παπαοικονόμου, η Ναυσικά Πύρρου, ο Δημήτρης Γιαννής, η Ευαγγελία Σκρομπόλα, ο Τάσος Βρεττός, η Δήμητρα Σκέμπη είναι για εμένα άνθρωποι πολύ αγαπημένοι, που περνώ μαζί τους περισσότερες ώρες από ότι με την οικογένειά μου.  Είναι οι δικοί μου πολύτιμοι άνθρωποι.

 

"Είναι συγκλονιστικό πώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται εξωλεκτικά ό, τι συμβαίνει στον ήρωα και με πόση υπευθυνότητα σπεύδουν να τον βοηθήσουν βάζοντας σε λέξεις τις δικές τους αγωνίες και λύσεις".

 

Συνεχίζετε να έχετε ενεργή παρουσία με παραστάσεις που πάνε στο σχολείο; 
Ο χώρος του σχολείου είναι ο κατεξοχήν ιδανικός χώρος για τις παραστάσεις μας που ενέχουν από τη γέννησή τους ένα στέρεο εκπαιδευτικό και ευρύτερα παιδαγωγικό μέρος σύμφωνα με τις αρχές του Θεάτρου στην Εκπαίδευση (TIE). Η συνεργασία μας με τον Δάσκαλο TIE, σκηνοθέτη και συγγραφέα Chris Cooper, τα τελευταία χρόνια, είναι μία συνάντηση που άλλαξε τη ζωή μου, τον τρόπο που επιθυμώ να κάνω θέατρο, να δημιουργώ καθώς και τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα. Μαζί με τη θεατροπαιδαγωγό Φλώρα Σπύρου, στενή συνεργάτιδα του Μικρού Νότου, που είχα την τύχη να γνωρίσω και να συνεργαστώ στο Εργαστήρι του Θεάτρου Πόρτα της Ξένιας Καλογεροπούλου το 2012 στο πλαίσιο του διετούς προγράμματος ενηλίκων με διευθύντρια την Πέγκυ Στεφανίδου, σχεδιάζουμε τους κεντρικούς άξονες γύρω από τους οποίους θα μιλήσουμε σε κάθε παράσταση και σχεδιάζουμε τα διαδραστικά μέρη που θα ενταχθούν οργανικά σε κάθε παράστασή μας.

Υπάρχει κάποια ιδιαίτερη στιγμή που θυμάστε από τις παραστάσεις;
Η ενεργή συμμετοχή των παιδιών στα διαδραστικά μέρη των παραστάσεών μας είναι κάθε φορά για εμένα μία αποκάλυψη και η κινητήριος δύναμη να συνεχίζω τη δύσκολη αυτή πορεία της ομάδας. Είναι συγκλονιστικό πώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται εξωλεκτικά ό, τι συμβαίνει στον ήρωα και με πόση υπευθυνότητα σπεύδουν να τον βοηθήσουν βάζοντας σε λέξεις τις δικές τους αγωνίες και λύσεις. Τα παιδιά μέσα από τις ιστορίες και τα παθήματα των ηρώων ανακαλύπτουν όχι μόνο τον εξωτερικό κόσμο αλλά βάζουν σε σειρά και τα δικά τους συναισθήματα και σκέψεις, αναλαμβάνοντας ενεργή δράση. Εμείς οι μεγάλοι το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τα εμπιστευτούμε και να τα φροντίσουμε.

Καταφέρνετε πάντα να δημιουργείτε ένα πολύ ζεστό περιβάλλον στις παραστάσεις σας. Σε ποια στοιχεία πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
Στην ανοιχτή, αληθινή, με γνώση και γεμάτη σεβασμό επικοινωνία των ηθοποιών του Μικρού Νότου με τα παιδιά. Στην κατάργηση του 4ου τοίχου. Στο νοιάξιμο. Στη φιλοσοφία τελικά της ομάδας που θέλει το θέατρο για παιδιά να εμπεριέχει έναν αξιακό κώδικα ισχυρό και γενναίο, χωρίς εκπτώσεις, φανφάρες και καμώματα.

 

"Το θέατρο για παιδιά μας δίνει την τεράστια ευκαιρία να μιλήσουμε με αλήθεια για όλα αυτά που ζούμε στα σκοτάδια της καθημερινότητας μέσα από μία ιστορία με φωτεινούς χαρακτήρες. Είναι ένα ασφαλές πλαίσιο όπου μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν, να αποδέχονται και να σέβονται το διαφορετικό, το άγνωστο, το μη "τέλειο".

 

Ο "Ραφτάκος των λέξεων" μιλάει στα παιδιά για την αξία και τη δύναμη της ανθρώπινης επικοινωνίας. Μπορεί το θέατρο να σταθεί αρωγός δίπλα στα παιδιά δείχνοντας τους έναν διαφορετικό δρόμο στην εποχή της υπερπληροφόρησης και της κυριαρχίας των μέσων μαζικής δικτύωσης;
Ναι! Ένα μεγάλο σίγουρο ναι. Το θέατρο, το ποιοτικό θέατρο, μπορεί και οφείλει να σταθεί αρωγός, όπως κάνει και ο εκπαιδευτικός και ο γονέας/φροντιστής, δίπλα στα παιδιά φωτίζοντας έναν δρόμο διαφορετικό, τον δρόμο της αλληλεγγύης, της ενσυναίσθησης, της αγάπης, της φροντίδας του αδύναμου. Το θέατρο για παιδιά δίνει στους δημιουργούς, σε εμάς δηλαδή, την τεράστια ευκαιρία μέσα από μία ιστορία με φωτεινούς χαρακτήρες να μιλήσουμε με αλήθεια και ασφάλεια για όλα αυτά που ζούμε στα σκοτάδια της καθημερινότητας. Είναι ένα ασφαλές πλαίσιο όπου μέσα από το παιχνίδι τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν, να αποδέχονται και να σέβονται το διαφορετικό, το άγνωστο, το μη "τέλειο". Το θέατρο για παιδιά είναι για εμάς το μέσο, μέσα από το οποίο οργανώνουμε και στοχεύουμε στη δημιουργία ενός ενεργού πολίτη και όχι παθητικού δέκτη. Το θέατρο για παιδιά με όλα τα εργαλεία που μας παρέχει το Θέατρο στην Εκπαίδευση είναι μία μεγάλη αγκαλιά συνύπαρξης και αποδοχής. Είναι ο τόπος που χωράει -χωρίς κριτική διάθεση- όλες τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τις αγωνίες των παιδιών. Είναι ο τόπος που σπέρνουμε και ποτίζουμε με τον ιδρώτα μας καθημερινά προκειμένου να δώσουμε ό, τι αρμόζει σε κάθε παιδί. Το καλύτερο! Γι’ αυτό ακόμα και όταν ίσως αποτυγχάνουμε θεατρικά, η ίδια η αφετηρία, έμπνευση και πρόθεση λειτουργεί σα σωσίβιο.

Η νέα επετειακή σας παράσταση "Αισωπομαχίες" θα λέγατε ότι αποδεικνύει την αγάπη του Μικρού Νότου για τον Αίσωπο; Είναι με ένα τρόπο μια παράσταση "best of”;
Αγαπάμε τη σοφία της λαϊκής μας παράδοσης και επιστρέφουμε σ’ αυτή συχνά για να πάρουμε κι εμείς δύναμη μέσα από στέρεες ιδέες. Πέντε αγαπημένοι μύθοι του Αισώπου, χωρίς το βάρος των επιμυθίων ή τον διδακτισμό που πολλές φορές του προσδίδεται, ζωντανεύουν μπροστά στα μάτια μικρών και μεγάλων, με αγνά χειροποίητα υλικά, διαδραστικά παιχνίδια, ζωντανή μουσική και τραγούδια, με χιούμορ, απρόβλεπτες μεταμορφώσεις και κεντρικό άξονα της παράστασης την ανάγκη των ανθρώπων για συνύπαρξη. Μέσα από τις Τεχνικές Δράματος μία παρέα -οι ηθοποιοί και τα παιδιά μαζί- μιλάμε μέσα από ιστορίες και μύθους με ζώα, για αξίες ανεκτίμητες, όπως η ειρήνη, η δικαιοσύνη, η φιλία, η εργατικότητα, η δύναμη της σκέψης, η αλληλεγγύη, η αγάπη, η γενναιότητα, η συμφιλίωση, κ.ά. Μάχες, έριδες, συγκρούσεις, ανταγωνισμοί και αψιμαχίες συνθέτουν ένα σκηνικό εκρηκτικό σε μία παράσταση όπου τα παιδιά αναλαμβάνουν σημαντικό και ενεργό ρόλο στην εξέλιξη της κάθε ιστορίας. Τύμπανα, κιθάρα, άρπα, βροντή, καζού, magic drum, καλίμπα, ξύστρα, μουσική γαβάθα, καστανιέτες, κρόταλα, ζήλιες, καχόν, δίνουν ζωντάνια και ρυθμό, σε μία παράσταση όπου οι ιστορίες και η ζωντανή μουσική έχουν τον πρώτο λόγο.

Έχουμε δει κατά καιρούς να ανεβάζετε παραστάσεις που απευθύνονται σε εφήβους ή και ενηλίκους, όπως είδαμε φέτος με την "Frida 2.0". Τι είναι αυτό που κάνει μια ομάδα θεάτρου για παιδιά να απευθύνεται και σε μεγαλύτερες ηλικίες;
Το θέατρο είναι ένα. Η ανάγκη μου, η ανάγκη μας, να μιλήσουμε μέσα από το θέατρο για ζητήματα που μας απασχολούν ως άτομα και ως μέλη μιας κοινωνίας. Αυτή είναι κάθε φορά η κινητήριος δύναμη. Έτσι, η παράστασή μας για παιδιά "Ο Κουκουμπλής” που δημιουργήσαμε το 2015 μιλούσε, για παράδειγμα, για την απώλεια και δημιουργήθηκε όταν η κόρη μου έχασε τον παππού της. Πόσο ανακουφιστικό για ένα παιδί να μιλάει για την απώλεια ενός μικρού ποντικού και μέσα της να εμπεριέχει και τη δική του! Αργότερα όταν η κόρη μου πέρασε από την παιδική ηλικία στην εφηβεία, με απασχολούσε πολύ αυτό που εκείνη βίωνε. Ένιωθε διαφορετική από τους συνομηλίκους της και αυτό τη δυσκόλευε αντί να την κάνει να νιώθει μοναδική. Κάπως έτσι αποφασίσαμε με την Φλώρα Σπύρου, να ανεβάσουμε το θεατρικό έργο του δασκάλου μας Chris Cooper, βασισμένο στην κλασική νουβέλα της Μαίρη Σέλεϊ "Φρανκενστάιν", και να μιλήσουμε για το τι είναι αυτό που τελικά οδηγεί τους ανθρώπους στο να επικεντρώνονται περισσότερο στα χαρακτηριστικά που μας διαφοροποιούν παρά σε αυτά που μας ενώνουν ως ανθρώπους. Το ίδιο συνέβη και με την παράστασή μας "Frida 2.0" που εντάσσεται σε έναν διετή προγραμματισμό που οραματισθήκαμε με την πολύτιμη συνεργάτιδα Αλεξάνδρα Λιακοπούλου με γενικό τίτλο-ομπρέλα "Το τραύμα”. Πώς το προσωπικό μου τραύμα, η συνάντησή μου με τον καρκίνο του μαστού, μπορεί άραγε να μεταβολιστεί μέσα από την Τέχνη και να ανακουφίσει/βοηθήσει όχι μόνο εμένα αλλά και άλλους ανθρώπους με κοντινά βιώματα. Γιατί αυτό μπορεί και κάνει η Τέχνη: μέσα από ιστορίες απαλύνει τα τραύματά μας, προσωπικά ή και συλλογικά και μας δίνει προοπτική.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της ομάδας;
Συνεχίζουμε με τις δυο διαδραστικές μας παραστάσεις για παιδιά, τον "Ραφτάκο των λέξεων” του Αντώνη Παπαθεοδούλου και τις "Αισωπομαχίες”, σε ανοιχτούς φιλόξενους και ασφαλείς χώρους μέχρι και τον Σεπτέμβριο! Για το αναλυτικό πρόγραμμά μας μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα μας www.mikrosnotos.gr. Τον χειμώνα θα συνεχίσουμε σε σχολεία, χώρους πολιτισμού, σε συλλόγους και όπου υπάρχουν παιδιά εντός και εκτός Αττικής, ενώ ήδη σχεδιάζουμε την υλοποίηση της δεύτερης παράστασής μας για ενήλικο κοινό, με τίτλο "Passport, μια αληθινή περιπέτεια" με κεντρικό θέμα τον καρκίνο του μαστού. Μία συνεργασία στην Κύπρο, με τον "Ραφτάκο των λέξεων” του Αντώνη Παπαθεοδούλου, μας κάνει πολύ χαρούμενους και θα ανακοινωθεί σε λίγο καιρό.