«Αν σε πιάσω, θα σε τηγανίσω σαν πατάτα!»: αυτή είναι ίσως η πιο «χαριτωμένη» από τις απειλές που συστηματικά δέχεται ο «γυαλάκιας» ο Ζαχαρίας από μια τσαμπουκαλεμένη τετραμελή ομήγυρη συμμαθητών του της πέμπτης δημοτικού. Τον κοροϊδεύουν και τον τραμπουκίζουν, τον χλευάζουν και τον εκβιάζουν. Του αρπάζουν το κολατσιό του, τον πιέζουν να τους αφήσει να αντιγράψουν την άσκησή του, τον μπλέκουν σε καυγάδες και διαπληκτισμούς ακόμη και με τον ίδιο το δάσκαλό τους, του σπάνε τα γυαλιά του και, εν τέλει, τον θυματοποιούν. Ο Ζαχαρίας, για λόγους άξιους απορίας (επειδή φοράει γυαλιά; ...Επειδή ακόμη φέρνει το δεκατιανό του σε δισάκι, όπως στο νηπιαγωγείο;), γίνεται ο περίγελος κι έπειτα ο αποδιοπομπαίος τράγος της τάξης.
Μην ανησυχείτε πάντως. Τίποτα από όλα αυτά δεν αναπαριστάται από τον έξοχο πενταμελή θίασο της Συντεχνιας του Γέλιου με τρόπο «φοβιστικό» επί σκηνής. Υπάρχουν, εξάλλου, τα εμβόλιμα χιπ-χοπ τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά, άψογα ερμηνευμένα live από τους ηθοποιούς. Με τον τρόπο του μιούζικαλ τσέπης, τα πνευματώδη αυτά τραγούδια σπάνε τη δράση και αποστασιοποιούν εξίσου τους θεατές όσο και τους ηθοποιούς από τους ρόλους των θυτών και των θυμάτων. Μιλώντας για ρόλους, αποκλείεται να μην παραδεχτείτε το ταμπεραμέντο καρατερίστα που έχει ήδη ο ψηλόλιγνος Γιώργος Κατσής ή το συναίσθημα που βγάζει, δίχως να το εκβιάζει, ο Μιχάλης Τιτόπουλος (ο «Ζαχαρίας» της παράστασης) ή, πάλι, της εκφραστικότητα της Πολυξένης Ακλείδη, την ωραιότατη φωνή της Ιωάννας Λέκκα και το παιγνιώδες σκέρτσο του Πέτρου Σπυρόπουλου.
Παράλληλα με όσα γίνονταν στη σκηνή, παρακολουθούσα τους θεατές της παράστασης. Επτάχρονα και δεκάχρονα, με πρόσωπα αφοσιωμένα, ίσως ακόμη και προβληματισμένα, με αμείωτο ενδιαφέρον να μην παίρνουν το βλέμμα τους από τα τεκταινόμενα. Αναρωτιόμουν αν συναντούν τέτοια φαινόμενα καζούρας ή σχολικού εκφοβισμού στα δικά τους σχολικά περιβάλλοντα. Εννοείται. Ακόμη κι εγώ, ενθυμούμενη τα δικά μου παιδικά χρόνια, μπορώ εύκολα να ανασύρω τέτοιες μνήμες –απλώς τότε δεν ήταν ευρέως διαδεδομένος ο όρος «bullying». Ούτε είχα την ιστορική και εμπειρική γνώση πως ο εμφύλιος πόλεμος είναι «μέσα μας» -το ίδιο και τα παιχνίδια χειρισμού και τακτικής, εκβιασμού και υπονόμευσης και άλλων γνωστών διπόλων που παρεμποδίζουν τη χειραφέτηση των ζωών μας από τη σχολική -για να μην πω νηπιακή- ηλικία.
Όπως και να έχει, ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο τόσο σύνθετο που δεν μπορεί να σχολιαστεί επαρκώς σε λίγες αράδες ή ακόμη και σε μια παράσταση. Το «Είστε και φαίνεστε», έργο διασκευασμένο από τον Βασίλη Κουκαλάνι βάσει ενός κειμένου του Φόλκερ Λούντβιγκ, θίγει μεν τα αίτια και τις όψεις του αλλά δύσκολα θα μπορούσε να το κυκλώσει σφαιρικά. Πιο εύστοχα καυτηριάζει τη σχέση του με τη λαβυρινθώδη ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος να το αντιμετωπίσει και την αβέβαιη στάση των γονέων απέναντί του, παρά το ίδιο το ίδιο το φαινόμενο καθ’ αυτό.
Το βέβαιο είναι, όμως, ότι με παραστάσεις όπως οι «Μια γιορτή στο Νουριάν», «Τζέλα, Λέλα, Κόρνας και Κλεομένης» και το τωρινό «Είστε και φαίνεστε», όλες βασισμένες σε έργα του Φόλκερ Λούντβιγκ, του Γερμανού δραματουργού που υπήρξε, ήδη από τη δεκαετία του 1970, ένας από τους θεμελιωτές του χειραφετημένου, αντιαυταρχικού παιδικού θεάτρου, η «Συντεχνία του Γέλιου» είναι μια ομάδα, η οποία, σε χρόνο-ρεκόρ, μέσα σε τέσσερα-πέντε χρόνια, απέκτησε μεγάλη απήχηση. Δικαίως. Πέρα από το ότι καταπιάνεται με θέματα δύσκολα (μετανάστευση, ρατσισμός, κυριαρχία και υποταγή, ισότητα, ομαδικότητα, πρώτες φιλίες, διεκδίκηση ζωτικού χώρου για τα παιδιά του άστεως και -τώρα- σχολικό άγχος και εκφοβισμό από τα πρώτα χρόνια του δημοτικού), η Συντεχνία του Γέλιου δεν ξεχνά ποτέ αυτό που διακηρύσσει η ίδια η επωνυμία της: το γέλιο. Κάθε παράστασή της εμφορείται από ακαταμάχητο χιούμορ, διάθεση παιχνιδιού, έναν αυτοσχεδιαστικό οίστρο παρόμοιο με εκείνον που απαντάς στις παρέες των ίδιων των παιδιών και μια από καρδιάς αλληλοϋποστήριξη κάθε ηθοποιού προς τον συμπαίκτη-συμπρωταγωνιστή του.
Ίσως αυτό το τελευταίο να σχετίζεται με εκείνο το τραγούδι που έγραψε ο Φοιβος Δεληβοριάς για την παράστασή τους «Τζέλα, Λέλα…» κι ακόμη, δύο χρόνια από τότε που την είδαμε, ακούω τον εξάχρονο γιο μου να το σιγοτραγουδά: «Ένας ίσον κανένας, κανένας ίσον μηδέν. Γιατί να μένεις μόνος όταν υπάρχει παρέα εδώ;» Ναι, η Συντεχνία του Γέλιου με έχει πείσει πως είναι μια παρέα που διαθέτει εξίσου τη γνώση, την ευαισθησία και το μεράκι για να κάνει σπουδαίο παιδικό θέατρο. Μπείτε στην «παρέα» της –το πιο πιθανό είναι πως θα συμφωνήσετε μαζί μου.
Συντελεστές παράστασης «Είστε και φαίνεστε»
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης, Βασίλης Κουκαλάνι Παίζουν: Πολυξένη Ακλίδη, Γιώργος Κατσής, Βαλέρια Κουρούπη, Βασίλης Κουκαλάνι, Ιωάννα Λέκκα, Πέτρος Σπυρόπουλος και Μιχάλης Τιτόπουλος. Σκηνικά- κουστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου, Αριστοτέλης Καρανάνος Βοηθός Σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Δώρα Τουρβά Φωτισμοί: Τάσος Παλαιορούτας Κίνηση: Σεσίλ Μικρούτσικου Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Γραμματικού Βίντεο- Φωτογραφίες: Πάνος Ζενίδης, Τίνα Ψαρρού Φωτογραφίες: Αθηνά Λιάσκου
Περισσότερες πληροφορίες
Τζέλα, Λέλα, Κόρνας και ο Κλεομένης
Πλημμυρισμένο στα πρωτότυπα τραγούδια και στις μουσικές του Φ. Δεληβοριά, ένα έργο με απροσδόκητο χιούμορ για την ομαδικότητα και την αλληλεγγύη.
Μια γιορτή στου Νουριάν
Έργο με θέμα τις σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και μεταναστών και την πολιτισμική συμφιλίωση.
Είστε και Φαίνεστε
Παράσταση με θέμα το bullying και το σχολικό άγχος, βασισμένη στο έργο του Φ. Λούντβιγκ, σε διασκευή Β. Κουκαλάνι
